Barbie þenaði - lofthelgi yfir landi - vel tókst að tímasetja gos

Orðlof

Minna starfshlutfall

Ekki hefi ég ákveðnar skoðanir á því hvort það var rétt ákvörðun að loka sendiráðinu í Moskvu. Það hefði kannski mátt draga úr starfseminni eins og hin norrænu löndin gerðu í sínum sendiráðum. 

Það var líklega erfiðara fyrir okkur að gera það því það eru bara fáar hræður starfandi í okkar sendiráði. En samt hefði mátt draga úr umfanginu, t.d. með því að láta sendiherrann sofa til hádegis annan hvern dag. 

Þórir S. Gröndal ræðismaður í Ameríku í grein í Morgunblaðinu 8.8.823. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Að sögn Magnús­ar Tuma Guðmunds­son­ar, jarðeðlis­fræðings, er óró­inn ekki enn kominn niður í bak­grunns­gildi.“

Frétt á mbl.is. 

Athugasemd: Hvað er átt við með „bakgrunnsgildi“? Af hverju skýrir blaðamaðurinn ekki orðið út fyrir lesendum? Blaðamaður þarf að vera gagnrýninn í störfum sínum. Spyrja, spyrja og spyrja.

Tillaga: Engin tillaga.

2.

„Kallar eftir lengri frest fyrir Níger.“

Frétt á mbl.is. 

Athugasemd: Orðalagið „kalla eftir“ skilst ekki. Er verið að biðja um lengri frest, óska eftir honum, krefjast, heimta eða álíka. Tillagan miðast við efni fréttarinnar.

Líklega er heimild blaðamannsins fréttveitan Reuters en þar stendur í fyrirsögn: 

Italy calls on West African states (ECOWAS) to extend Niger ultimatum.

Þýðing blaðamannsins verður að teljast frekar hraðsoðin enda þýðir enska orðalagið „calls on“ ekki að einhver hafa kallað eða kallað eftir. Líklega hefur utanríkisráðherrann skorað á Afríkuríkin að veit lengri frest.

Tillaga: Vilja lengri frest fyrir Niger.

3.

„Barbie þénaði meira en millj­arð.“

Frétt á ruv.is. 

Athugasemd: Þetta skilst en kvikmyndin Barbie þénar ekki neitt frekar en bíll eða aðrir dauðir hlutir. Framleiðendur myndarinnar hafa hins vegar þénað á henni og það allvel. Þó verður að viðurkenna að í fljótu bragði er nokkuð snúið að orða þetta á annan hátt en segir í tillögunni.

Blaðamenn sem hafa ekki alist upp við lestur skilja stundum ekki orðin sem þeir grípa til. Sögnin að þéna er fallegt orð og merkir að vinna sér inn pening. 

Það er skylt orðinu þjóna, þénari og þénasta. Stundum er sagt að þénustan hafi verið góð og er þá átt við að þjónustuna, til dæmis á veitingahúsi. Í dönsku finnst orðið „tjenlig“ einni „tjene“ og svipuð orð í öðrum norðurlandamálum 

Tillaga: Meira en milljarður í tekjur af Barbie.

4.

„Herstjórnin í Níger hefur lokað lofthelgi yfir landinu vegna …“

Frétt á ruv.is. 

Athugasemd: Alkunna er að lofthelgi landa er hvergi annars staðar en yfir þeim eins og orðið bendir til. Til að ekkert misskiljist tekur blaðamaðurinn það fram að hún sé yfir landinu. Það er góðra gjalda vert.

Tillaga: Herstjórnin í Níger hefur lokað lofthelgi landsins vegna …

5.

„Allt þýfi var endurheimt úr næturráni í Skerjafirði.“

Frétt á dv.is. 

Athugasemd: Orðaröðin skiptir máli. Tillagan er skárri.

Tillaga: Allt þýfi úr næturráni í Skerjafirði hefur verið endurheimt.

6.

„Telja má jákvætt við nýafstaðið gos hve vel tókst að tímasetja það.“

Forystugrein Morgunblaðsins 8.8.23.

Athugasemd: Þetta er óskiljanlegt. Í orðunum felst að mannlegur máttur hafi komið gosinu af stað. Flest bendir til að svo sé ekki.

Tillaga: Engin tillaga.

Ferðafrelsið og löggan á Suðurnesjum

Úlfar Lúðvíksson, lögreglustjóri á Suðurnesjum, segir slæma hegðun gesta á gossvæðinu á föstudagskvöld hafa haft áhrif á þá ákvörðun sína að gönguleiðum að gosstöðvum verði framvegis lokað klukkan 18.

Svo segir í frétt í Morgunblaðinu 24.7.23. Er svona stjórnsýsla í lagi? Stenst hún lög? Getur bara löggan lokað á ferðafrelsi almennings vegna þess að nokkrir göngumenn fóru í taugarnar á henni? Eru refsingar af þessu tagi líðandi?

Þetta er álíka gáfulegt og að loka vínbúðum vegna þess að einhverjar fyllibyttur brjóta rúðu. Banna akstur á Reykjanesbraut vegna þess að nokkrir aka of hratt. Er þá ekki ástæða til að banna lögreglumönnum að hafa afskipti af fólki vegna þess að nokkrir hafa fengið dóma fyrir ofbeldi. Já, og banna björgunarsveitina því einn velti fjórhjólinu sínu og handleggsbrotnaði (hver gætti öryggis björgunarmannsins?).

Forvarnir?

Stjórnsýsla lögreglunnar á Suðurnesjum er farin að snúast um verklag hennar, vinnutíma og meintan skort á starfsmönnum. Allt tal um öryggi göngufólks er auðsjáanlega yfirvarp. Suðurnesjalöggan heldur að verkefnið sé forvarnir sem er rangt. Hún er einfaldlega að skipta sér af því sem hún á að láta að mestu leyti vera.

Víða um land er hættulegra en við Litla-Hrút, lengra að fara til aðstoðar og aðstæður erfiðari. Hvergi er þó landi lokað. Furðulegt.

Enn fær fólk að ganga óáreitt um Hornstrandir og Vonarskarð, klífa Herðubreið og Botnsúlur, leggja leið sína upp í Hveradal í Kverkfjöllum og arka um Fögrufjöll og fara á jökla svo örfá dæmi séu tekin.

Hver gætir að öryggi þessa fólks?

Jú, það sjálft.

Er því treystandi?

Varla að mati löggunnar á Suðurnesjum.

Hvað gerist þegar óhöpp verða í þessum gönguferðum? Jú, mikið rétt. Kallað er á aðstoð björgunarsveita, lögreglu og jafnvel Landhelgisgæslu. Allir þessir koma til aðstoðar, margir um langan veg. Til þess er nú leikurinn gerður. Af hverju er ekki sami háttur hafður á við Litla-Hrút?

Hvað myndi nú gerast ef lögreglustjórar um allt land færu að fordæmi löggunnar á Suðurnesjum og byrjuðu að skipta sér af göngufólki?

Líklega yrði fyrst yrði hlegið að þeim; vel, lengi og innilega. Ekki nokkur maður myndi taka mark á þeim. Síðan yrðu þeir kærðir fyrir embættisafglöp.

Loka Meradalsleið

Hafði löggan á Suðurnesjum öryggi fólks í huga þegar hún lét það ganga Meradalsleið á móti reyk af brennandi mosa og eiturgasi í upphafi gossins? Þegar hún loksins áttaði sig höfðu þúsundir höfðu farið að gosstöðvunum, vaðið nærri því eld og eimyrju, gengið í brunnum mosa upp að ökkla. Þá var gönguleiðinni lokað í marga daga og beðið eftir að hvassri norðanáttinni linnti. Á meðan mátti til ekki ganga reyklausa leið að gosstöðvunum frá Krókamýri við Vigdísarvallaveg. Honum var lokað og skrökvað til um ástæðuna.

Hvers vegna fer fólk hættulega nærri gígnum? Einfaldlega vegna þess að löggan smalar því að honum eftir lögguleiðinni, Meradalsleið. Hún endar vestan við Hraunsels-Vatnsfell þar sem mosi er brunninn og aðeins askan eftir. Væri löggunni annt um öryggi ferðamanna myndi hún loka Merardalsleið og hætta að áreita fólk.

Nú er gönguleiðum að gosstöðvunum lokað klukkan 18 dag hvern. Nóg er þó að koma einni mínútu áður og þá er hægt að dvelja við gíginn alla nóttina. Ætlar löggan ekki að gæta öryggis þessa fólks? Sem sagt lokað en ekki lokað. Gáfulegt.

Nýr dómsmálaráðherra virðist ekkert gera annað en að tala um erfiðu gönguleiðina frá Vigdísarvöllum en nefnir ekki Krókamýri. Er hún sátt við bjánaskapinn í löggunni? Er hún á móti ferðafrelsi?

Ferðafrelsi

Vesturleiðin yfir Fagradalsfjall er góð þó löng sé. Frábær útsýnisstaður er við Litla-Hrút og einnig af toppi hans.

Hér er loksins komið að aðalatriðinu. Í lögum um náttúruvernd nr. 60/2003 segir:

c. tryggja rétt almennings til að fara um landið og njóta náttúrunnar og stuðla þannig að almennri útivist í sátt við náttúruna, landsmönnum til heilsubótar og velsældar.

Við hvað styðst Lögreglustjórinn á Suðurnesjum þegar hann lætur sem ofangreind lög séu ekki til. Að minnst kosti er honum ekki umhugað um heilsubótarþáttinn og velsældina þegar hann lætur fólk arka Meradalsleið á móti reyk og gasi úr eldgígnum.

Líkur benda til að eldgosið við Litla-Hrút muni ekki endast lengi. Engu að síður ættu yfirvöld að auðvelda fólki að komast að gosstöðvunum. Í stað þess að þykjast vita allt og kunna, finna upp hjólið af eigin takmörkuðu hyggjuviti, ætti löggan að leita aðstoðar hjá reyndum fjallamönnum til dæmis í Ferðafélagi Íslands, Alpaklúbbnum, Toppförum og öðrum snillingum með áratuga reynslu í skipulagningu gönguferða. Þó fyrr hefði verið.

Reykjarvegur löggunnar og almannavarna að gosstöðvunum

Fullyrða má að það sé með ólíkindum að lögreglan og almannavarnir tryggi ekki betur öryggi fólks í ferðalögum. Algjörlega eftirlitslaust flækist lýðurinn um öll fjöll, óbyggðir og jökla í alls kyns veðrum. Auðvitað á að loka landinu þegar hvessir, rignir, snjóar eða þegar sófaliðið í löggunni og almannavörnum finnur þreytu sækja á sig.

Fólk þvingað í 20 km göngu

Í alvöru. Frá því að eldgos hófust við Fagradalsfjall hafa yfirvöld orðið sér margsinnis til skammar fyrir fálmkenndar aðgerðir sínar. Í mars 2021 gaus í fyrsta sinn. Þá var Suðurstrandarvegi lokað milli Krýsuvíkurvegar og Grindavíkur og því borið við að hann væri skemmdur. Það var rangt. Göngufólki var ráðlagt að leggja bílum sínum í Grindavík og ganga þaðan að eldgosinu. Meira en tuttugu km leið. Hinn kosturinn var ekki skárri, að ganga frá Bláa lóninu, jafnlanga leið ef ekki lengri. Þetta var ekki boðlegt. Löggan og almannavarnir þekktu ekki landið, kunnu ekki að lesa á landakort og leituðu ekki til þeirra sem þekkingu og reynslu hafa.

Kaðalbrekkan

Allir vita hvernig gönguleiðirnar voru hannaðar að gosstöðvunum. Kaðalbrekkan var fræg að endemum. Ákveðið var að láta fólk ganga upp mjög bratta og langa brekku. Þegar ljóst var að fólki sóttist leiðin seint var settur  langur kaðall í brekkuna svo fólk gæti nú handstyrkt sig upp og niður. Og þetta var á tímum smitfaraldurs. Þá var löggan ekki að gæta öryggis almennings.

Nátthagadalur

Aldrei flögraði að snjallmennunum í löggunni á Suðurnesjum eða Almannavörnum að gera gönguleið um dalinn sem kenndur er við Nátthaga. Var hann þó auðveldastur fyrir göngufólk. Því var borið við í upphafi að kvikugangurinn væri undir honum en það var nokkru síðar dregið til baka. Raunar virtist kvikugangurinn vera beint undir lögguleiðinni, leið A.

Fólk sat á kvikuganginum

Ekki flögraði að löggunni að huga að öryggi göngufólks sem settist oftar en ekki í brekkuna norðan við gígana tvo, snæddi nesti og hafði það gott. Stuttu síðar brast jörðin og eldsprunga myndaðist nákvæmlega þar sem fólk hafði setið þúsundum saman. Ekki var löggan þá að gæta öryggis almennings. Þarna varð til stóri gígurinn sem sendi frá sér gríðarlegt hraun. Hann er orðinn hærri en sjálft Gónfell sem var vinsæll útsýnisstaður.

Bannað börnum

Þegar gaus í dalverpi við Merardal tók löggan til þess ráðs að banna börnum innan tólf ára að ganga að gosinu. Hún var gerð afturreka með bannið, hafði engar heimildir til þess.

Þriðja gosið

Nú þegar gýs við Litla-Hrút hefur löggan og almannavarnir enn og aftur orðið sér til skammar fyrir einkennileg valdboð sem minna frekar á sérviskulegar tilskipanir einvaldskonunga fyrr á tímum: „Ég einn veit, valdið er mitt“. Svo virðist sem yfirvöld haldi að fólk sé fífl og hlaupi umsvifalaus ofan í næsta gíg eða leggist á fjórar fætur á glóandi hraunið. Allt í einu dettur löggunni í hug að skipuleggja hinn eina og sanna ríkisveg, svona í anda Marteins Mosdals í Spaugstofunni.

Reykjarvegur

Hann fékk með viðhöfn nafnið „Meradalavegur“. Fólki var ætlað að ganga tíu km leið á móti norðanátt, reyk frá mosabruna og mekki úr eldgosi. Þúsundir gengu að gosstöðvunum og nefndu veginn sín á milli Reykjarveg og er það réttnefni.

Skyndilega fékk löggan bakþanka og veginum og var lokað. Hvers vegna? Tja, sko, við erum að tryggja sko öryggi ferðamanna og sko „veðbragðsaðila“. En hvað með öryggislausa ferðamenn Esju, á Hornströndum, á Laugaveginum, á jöklum? Enginn tryggir öryggi þeirra.

Móhálsadalur

Ekki nóg með að Reykjarvegi væri lokað heldur ákváðu yfirvöld að loka veginum um Móhálsadal, þeim sem stundum er kenndur við Vigdísarvelli og ber númerið 428. Það var nú einkennileg ráðstöfun, þó er hann ekki lokaður nema á korti.

Ég spurðist því fyrir um lokunina hjá löggunni á Suðurnesjum, Almannavörnum og Vegagerðinni. Fékk aðeins svar frá þeirri síðastnefndu. Hún segir:

„Þessi lokun er í samstarfi Vegagerðarinnar og Almannavarna svo að fólk sé ekki að keyra í grennd við gosstöðvar þar sem margir slóðar liggja út af Vigdísarvallarvegi 428.“

Þetta bendir einungis til þess að yfirvöld vilji gera fólki eins erfitt fyrir að komast að gosstöðvunum og hægt er. Almannavarnir ríkislögreglustjóra ættu að heita Almannatálmanir. Það væri réttnefni.

Krókamýri

Besta leiðin að gosstöðvunum við Stóra-Hrút er frá Krókamýri í Móhálsadal. Þaðan eru aðeins um sex km að Hraunsels-Vatnsfelli.

Þokkalegur malarvegur er um Móhálsadal, nokkuð grófur en fær flestum bílum nema þeim allra minnstu. Nóg er af bílastæði við Krókamýri en leggja verður af skynsemi svo ekki hljótist af gróðurskemmdir.

Gangan upp á Vesturháls er auðveld sem og niður að Skolahrauni hinum megin. Sunna við Krókamýri er Vesturháls afar brattur að vestan þó grasi vaxinn sé.

Borgaraleg óhlýðni

Að öllum líkindum mun löggan nú setja sérsveitina á vegamót Krýsuvíkurvegar og Móhálsadals og þeir settir í járn sem leyfi sér að njóta gönguferða á brunareyks og gosmakkar. Engu að síður óska ég fólki góðrar ferðar og hvet almenning til að reyna að sniðganga bjánabönn yfirvalda í anda borgaralegrar óhlýðni.

Greinin birtist í Morgunblaðinu laugardaginn 15. júlí 2023.

Ólafur Jóhann Ólafsson er einn besti rithöfundur þjóðarinnar

Um daginn hlustaði ég á afar vel skrifaða bók og varð svo hrifinn að ég hef varla náð mér ennþá. Þetta var Höll minninganna eftir Ólaf Jóhann Ólafsson. Hann er tvímælalaust einn af mestu rithöfundum samtímans. Það get ég fullyrt eftir að hafa hlustað á fleiri eftir hann.

Oftast geri ég tvennt í einu, geng langar leiðir og hlusta um leið á sögur. Gerðist áskrifandi að „Storytell“ fyrir rúmu ári og hef á þeim tíma lokið við að hlusta á meira en eitt hundrað bækur samkvæmt talningu vefsíðunnar. Einn og hálfur til tveir og hálfur tími á dag í göngu og hlustun.

Bækur hafa veitt mér mikla ánægju. Stundum get ég verið æði fordómafullur, treysti ekki íslenskum rithöfundum, hræddur um að verða fyrir vonbrigðum. Hins vegar hef ég gaman af öllu, sagnfræði, spennusögum, glæpasögum og svo framvegis.

Á tímabili fannst mér ég vera kominn í þrot, fann ég engar bækur sem mig langaði til að hlusta á. Horfði á bækurnar hans Ólafs Jóhanns á skjánum og ákvað að láta slag standa. Hafði aðeins lesið eina bók eftir hann áður en það var Endurkoman en var ekkert sérstaklega hrifinn. Nú veit ég að sökin er mín en ekki sögunnar. Ég las hana ekki rétt. Þorvaldur Davíð les hana einstaklega vel á Storytell.

Höll minninganna er stórkostleg bók. Hógvær upplestur og túlkun Sigurðar Skúlasonar leikara á sögunni eykur á áhrifin. Í bókarlok er maður því sem næst agndofa yfir örlögum aðalsöguhetjunnar og annarra í lífi hennar. Svo slyngur rithöfundur er Ólafur Jóhann að honum tekst auðveldlega að tvinna saman nokkrum sögum í eina heild að engin missmíð sést og lesandinn á mjög auðvelt með að fylgja söguþræðinum. Höfundurinn hefur mikinn og góðan orðaforða og beitir honum á lesandann sem kemst ekki undan ægivaldi sögunnar.

Aðrar sögur Ólafs Jóhanns eru með sömu skáldlegu einkennum. Skiptir engu hvort hann segi sögu karls eða konu í fyrstu persónu eða þriðju. Allt leikur í höndunum á honum. Vissulega sprettur  engin saga alsköpuð út úr höfði neins manns, vinnan er gríðarleg.

Ég ákvað að hlusta á fleiri sögur eftir Ólaf Jóhann og þær ollu ekki vonbrigðum, Snerting, Sakramentið, Endurkoman og ekki síst Aldingarðurinn, safn smásagna. 

Miklu skiptir hver les. Þorvaldur Davíð Kristjánsson les Sakramentið og Endurkomuna. Það tók mig nokkrar mínútur að venjast honum en verð að segja að lestur hans er afskaplega góður, tekur ekkert frá höfundinum en ljær sögunni vængi svo báðar sögurnar eru í seinn heillandi og angurværar.

Að sjálfsögðu er hægt að finna að stöku orðavali Ólafs Jóhanns og gagnrýna hann fyrir ýmislegt sem þó skiptir engu máli þegar upp er staðið. Sagan er allt og svo óskaplega fátt truflar hana þó margbrotin sé.

Stundum er hlaðborð matar girnilegt. Maður á það til að gleypa allt í sig, gleyma að njóta og upplifa. Bækur eru allt annað, þær þurfa sinn tíma. Góð bók gerir kröfur til lesandans sem þarf einbeitingu og næði. Þannig man ég eftir barnæsku minni rétt eins og svo margir af minni kynslóð. Á kafi í bókum og ótal ferðum á bókasafninu. Lífið er margbrotið en bókin eru besti uppalandi sem til er og ævilangur vinur.

Þó er eitt sem svo margir hafa sagt vera það versta og það er að ljúka við að lesa góða bók. Hana má þó lesa aftur og aftur og aftur.

Þrjár gönguleiðir að gosstöðvunum við Litla-Hrút

Þegar byrjaði að gjósa við Litla-Hrút missti löggan og almannavarnir alla skynsemi. Halda að fólk muni bruna á staðinn og hlaupa beint í glóandi kvikuna eða jafnvel ofan í eldsprungu. Langflestir fara varlega og kunn fótum sínum forráð hvort sem um er að ræða eld eða gasmengun.

Löggan og almannavarnir virðast ekki vita margt um útiveru og gönguferðir. Þegar gaus á Fimmvörðuhálsi gekk fólk upp og niður á einum degi, meira en þrjátíu km. Önnur leið var ekki í boði. Uppi á Hálsinum strengdi löggan gula borða hér og þar, þóttist vera að vara við einhverri hættu. Þeir fuku auðvita og margir fundust löngu síðar samankuðlaðir í hrauninu. 

Þegar gaus í fyrra skiptið við Fagradalsfjall lokaði löggan beinlínis öllum stystu leiðunum og hvatti fólk til að ganga frá Grindavík eða Bláa lóninu. Ástæðan var einföld, löggan vissi ekkert hvað skyldi taka til bragðs. Atti fólki út í ófærur.

Nú gýs við Litla-Hrút og þá lokar löggan leiðinni að Höskuldarvöllum og veginum um Móhálsadal, lokar aðgengi að Vesturhálsi en af honum er engu að síður besta útsýnið til gosstöðvanna. Margir þurfa ekki að fara lengra. Þar er engin hætta á gasmengun, eiturgufum af neinu tagi. En auðvitað veit löggan ekkert um það.

Löggan vill frekar að fólk gangi enn lengri leið en þörf er á en gerir sér ekki grein fyrir hættunni. Allur almenningur veit að þegar vindurinn er í bakið er engin hætta á gasmengun, löggan áttar sig ekki á því.

Fólk er ekki fífl jafnvel þó löggan haldi það.

Á meðfylgjandi korti eru teiknaðar þrjár skástu leiðirnar að gosstöðvunum.

Ég mæli með þeirri sem er blálituð, að minnsta kosti meðan vindur er ekki vestlægur. Gallinn við þessa leið er að fara þarf um Móhálsadal en þar er vegurinn talsvert grófur, þó er fjórhjóladrif ekki nauðsynlegt. Gengið er frá Krókamýri og upp á Vesturháls. Gömlum jeppavegi er fylgt til að byrja með en snúið af honum og haldið vestur yfir Hálsinn. Sjá nánar ljósmyndina. 

Litla myndin sýnir gróflega ómerkta gönguleið frá Krókamýri og yfir Vesturháls að Skolahrauni.

Í Skolahrauni eru víða troðningar yfir hraunið. Gott er að skoða landkort á netinu áður en lagt er í gönguna.

Síðast gekk ég yfir Vesturháls daginn áður en gaus. Sunnan við Krókamýri er Hálsinn mjög brattur vestan megin og getur þar verið mörgum erfiður. Frá Krókamýri og upp á Hraunsels-Vatnsfell eru um fimm km gangur.

Næst besti kosturinn er að ganga eftir jeppaveginum (gul punktalína á kortinu) sem liggur austan við „gömlu“ eldstöðvarnar. Hann er ágætur fyrir gangandi og hjólandi. Ég hef nokkrum sinnum farið þessa leið á rafhjóli sem er frábært. Leiðin er um átt km löng, en mjög auðveld, frekar slétt alla leiðina.

Lakasti kosturinn er A leið löggunnar, jarðýtuleiðin frá bílastæðunum og upp á Fagradalsfjall (merkt með grænum lit). Leiðin er um tíu km löng, tuttugu alls. Munurinn á þessari leið og jeppaveginum er að sá síðari er mun sléttari, enginn bratti. Kosturinn við leiðina er að hún er mjög greinileg og varla möguleiki á að villast. Hægt er að ganga jeppaveginn til baka.

Handarbaksvinnubrögð löggunnar og Almannavarna

Þegar gaus í fyrra skiptið við Fagradalsfjall varð Suðurnesjalöggan og Almannavarnir sér til skammar vegna handarbaksvinnubragða og þekkingarleysis. Bæta má Vegagerðinni við sem lét hafa sig í að ganga erinda löggunnar. Suðurstrandavegur frá vegamótunum við Kleifarvatnsveg og allt vestur að Grindavík var lokaður um heila helgi og því borið við að skemmdir væru á veginum vegna jarðskjálfta. Það var fyrirsláttur.

Þúsundir manna vildu sjá eldgosið en löggan og Almannavarnir létu það að ganga frá Grindavík eða jafnvel Bláa lóninu. Mörgum reyndist það erfitt, meira en 20 km báðar leiðir yfir ógreiðfært hraun.

Í upphafi var með öllum ráðum reynt að tálma för fólks að gosstöðvunum. Allt fór í flækju þangað til einhverjum datt í hug að búa til bílastæði svo ekki þyrfti að skilja bíla eftir á vegkanti. 

Fullyrt var að eldgosið væri öllum hættulegt. Það var rangt. Jarðfræðingar og allir þeir sem eitthvað þekkja til jarðfræði vissu frá upphafi að engin hætta var á ferðum. Þetta var sprungugos með stefnuna suðvestur-norðaustur eins og flest önnur eldgos hafa verið á Reykjanesi. 

Aðeins ein eldsprunga opnast úr hverjum kvikugangi, ekki tvær og aldrei samsíða. Hins vegar getur sprungan verið slitrótt, ekki löng og samfelld.

Jarðeðlisfræðingur sagði gosið vera ræfil sem reyndist rétt þó svo að fjölmiðlar og fleiri reyndu að gera grín að honum fyrir vikið.

Löggan á Suðurnesjum og Almannavarnir ákváðu seint og um síðir að ryðja ekki gönguleið um Nátthagadal sem þó var einfaldasta og besta leiðin að gosstöðvunum. Fullyrt var að kvikugangur  væri undir dalnum. Það var síðar dregið til baka.

Gönguleið A reyndist torsótt fyrir flesta. Hún var löng og ógreiðfær. Versti farartálminn var löng og brött brekka sem var afar erfið fyrir flesta. Þá var brugðið á það ráð að setja langan kaðal í brekkuna til að göngufólk gæti handstyrkt sig upp. Enginn fjallamaður hefði mælt með því. Skynsamlegra hefði verið að setja upp nokkra styttri kaðla. Margir misstu takið á kaðlinum er hann sveiflaðist til og frá.

Svo datt löggunni og Almannavörnum það snjallræði í hug að sneiða framhjá kaðalbrekkunni og fara upp gil skammt austan við hana. Vissu þeir ekki af gilinu, fóru þeir aldrei á staðinn, lásu þeir ekki landakort? Uppferðin reyndist þar aðeins skárri, engan kaðal þurfti. Loks datt sófaköllum í huga að nota jarðýtu til að ryðja leiðina, gera sneiðing framhjá þessum tveimur áðurnefndu bröttu brekkum. Það var skynsamlegt.

Aldrei flögraði að þeim í löggunni og Almannavörum að gera gönguleið um Nátthagadal. Þess í stað var fólk þvingað um leiðir sem nefndar voru A, B og C. Svo voru sett skilti hingað og þangað sem áttu að vara fólk við því að slasa sig. Hvergi var neitt gagn af þessum skiltum og óskiljanlegt hvernig þeim var valinn staður.

Varla hefur nokkur maður í löggunni eða Almannavörnum neina reynslu af fjallamennsku. Einfaldast hefði verið að tala við Ferðafélag Íslands og biðja félaga þar um að marka bestu leiðir að gosstöðvunum. Í því er mikil reynsla af ferðalögum og gerð gönguleiða. Auðvitað datt engum í hug að tala við þá sem hafa þekkingu eða reynslu. Þess í stað remmdust þeir sófaliðinu í löggunni og Almannavörnum að finna upp hjólið. Það tókst illa.  

Tvær gönguleiðir á gosstöðvum reyndust bestar. Ókunnugir þurftu aðeins að skoða landakort og þá sást að Nátthagadalur og Langihryggur hentuðu best. Löggan og Almannavarnir virtust ekki kunna á landakort.

Um síðir rann hraun yfir allar gönguleiðir löggunnar og einnig í Nátthagadal. Aðeins Langihryggur hefur enst. Leiðin þar upp var unnin með jarðýtu og var skynsamlega að verki staðið.

Önnur gönguleið varð óvart til. Með jarðýtu voru gerðir sneiðingar upp kaðalbrekkuna sem nefnd var hér á undan. Ástæðan var sú að gera þurfti ryðja leiðigarða þar fyrir ofan. Dugðu þeir vel, stýrðu hrauni ofan í Nátthagadal.

Löggan þurfti samt að setja gula plastborða fyrir leiðina svo fólk færi sér ekki að voða. Fæstir létu þá trufla ferðir sínar. Um síðir fuku þeir út í veður og vind. Sprækir göngumenn gengu upp á Fagradalsfjall og fengu þaðan frábært útsýni að gosstöðvunum. Þegar gaus í Meradal fóru margir þessa leið. Löngu síðar kom löggan á eftir með jarðýtuna sína og ruddi leiðina. Það var þakkarvert þó stutt væri í goslok. Sem sagt, fólk markaði leiðina og löggan elti.

Svo ákveðin var löggan og Almannavarnir í því að bjarga fólki frá heimsku sinni að bannað var fyrir börn innan tólf ára að fara að gosstöðvunum í Meradal. Ekki reyndist lagastoð fyrir þeirri ákvörðun. Þegar kveðið var upp úr með það var gosið löngu búið en fjöldi barna hafði engu að síður farið með sínu fólki til að sjá það. Fólk virðir bjánalegar skipanir að vettugi.

Nú virðist sem að aftur muni gjósa við Fagradalsfjall. Vera má að sófakallarnir í Suðurnesjalöggunni og Almannavörum hafi lesið sér til í fjallamennsku. Það dugar hins vegar ekki. Menn læra af reynslunni. 

Sófakallarnir ættu að hringja í Ferðafélagið og biðja þá sem þar stjórna um að skipuleggja leiðir að nýjustu gosstöðvum. Vit er í að fá aðstoð, vitleysa að ana áfram. 

 

Eru líkur á eldgosi við Fagradalsfjall innan tveggja vikna?

Þriðja lota elda á Reykjanesi er hafin með mikilli jarðskjálftahrinu norðvestan við Faradalsfjall. Skjálftarnir eru án efa vegna kvikugangs sem liggur suðaustur frá Keili og í áttina að gossvæðinu frá árunum 2021 og 2022.

Samkvæmt lauslegri athugun á jarðskjálftunum á vefum Veðurstofnunnar og map.is virðast upptök skjálftanna vera dýpri rétt suðvestan við Keili, á að giska fimm km, og þar eru þeir snarpastir. Nær gosstöðvunum í Meradal veru þeir færri en grynnri, upptökin nær fjórum km á dýpt.

Þetta er svipað og fyrir gosið við Fagradalsfjall árið 2021. Færðust þá upptökin æ nær svokölluðum Geldingadal þar sem loksins gaus. Jarðskjálftahrinan árið 2021 náði til sjávar og undir hafsbotninn.

Í yfirgnæfandi fjölda tilfella eru jarðskjálftar ekki undanfari eldgoss. Þetta hafa jarðfræðingar margoft sagt. Hins vegar geta jarðskjálftar verið undanfari eldgosa. Ástæðan er einföld. Kvika sem treðst upp í gegnum jarðskorpuna ryður frá sér bergi og við það mælast skjálftar. Þeir eru þó frekar litlir oftast í kringum eitt stig. Litlir skjálftar geta því samkvæmt þessu verið fréttaefni. En fáir gefa þeim gaum nema jarðfræðingar sem skoða þá vandlega, og að auki ýmislegt annað eins og óróa, lyftingu lands og margt fleira sem getur bent til að gos sé að hefjast.

Jarðfræðingar hafa í fréttamiðlum sagt að skjálftavirknin milli Fagradalsfjalls og Keilis sé svo ofsafenginn að miklar líkur séu til þess að jörð sé að bresta og eldur komi upp á yfirborðið. Miðað við reynsluna af síðustu gosum er ekki ólíklegt að nú gjósi innan tveggja vikna. Möttulkvikan virðist hafa fundið kvikuganginn sinn og þrýstingur frá henni sé nægur til að hreyfa við jarðskorpunni, valda skjálftum.

Hvað gerist næst? Miðað við það sem gerðist árið 2021 er hægt að ímynda sér að kvikugangurinn lengist í suðvestur, og aftur gjósi á sömu slóðum. Þá fullyrtu jarðvísindamenn að hann væri undir Nátthagdal og jafnvel undir gönguleið A. Fjölmargir skjálftar mældust undir sjávarbotni og  veltu margir því fyrir sér hvort gjósa myndi í sjó. Það getur allt eins gerst núna.

Efri myndin hér fyrir ofan er tekin norðan við Meradalshnúk. Þar er talsverð slétta allt að fjalli sem nefnist Kistufell og er Keilir í hvarfi við það. Á miðri myndinni má greina jarðfall eða sprungu sem sést betur á þeirri neðri.  

Jarðvísindamenn hafa lengi haft mikinn áhuga á sprungunni og sett einhver mælitæki við hana. Ástæðan er sú að sprungan virðist vera í beinu framhaldi af kvikuganginum sem olli gosinu í Geldingadal og Meradal. Ef til vill er hún núna að gliðna. Hver veit.

Þarna gæti gæti gosið og það er hinn besti staður Hraun myndi fyrst og fremst renna í Meradal og fylla hann. Flæddi út úr honum rynni hraun í Skolahraun og suður til sjávar.

Hér er kort af skjálftum síðustu dægra tekið af map.is sem er afskaplega góður vefur fyrir þá sem áhuga hafa á landafræði og ekki síður jarðskjálftum.

Ágætt er að tvísmella á myndir og kort til að stækka.

Neðsta myndin er tekin ófrjálsri hendi af vef Veðurstofunnar og sýnir upphaf eldgossins í Meradal. Eldsprungan teygir sig þarna upp í hlíð Merarfells. Sprungan sem nefnd var hér fyrir ofan og örin bendir á, er í beinu framhaldi af eldinum.

Af hverju var sprungan í Meradal svona stutt, komst ekki upp á sléttuna fyrir ofan. Skýringin er einföld, gosið var frekar kraftlítið, ekki nógur þrýstingur í kvikuganginum.

 

 

Orkuveitan hyggst reisa fjölda vindmylla örskammt frá Reykjavík

 

 

 

 

Orkuveita Reykjavíkur hefur áhuga á að reisa vindmyllur í nágrenni höfuðborgarsvæðisins. Áformin vekja furðu. „Vindgarðar“ er svo óskaplega vinalegt orð og sagðar muni verða „í nágrenni Hellisheiðar“. Allt svo sætt.

Hvers vegna fer Orkuveitan með rangt mál og notar villandi orðalag um vindmyllurnar?

Hér er mynd sem Orkuveitan lét gera og hefur verið birt í fjölmiðlum og á vefsíðu fyrirtækisins. Ég hef leyft mér að merkja Hellisheiði með rauðu inn á myndina, svona í stórum dráttum. Þess má geta að Hellisheiðarvirkjun er ekki á Hellisheiði, hún er vestan undir henni. 

Á kortið hefur Orkuveitan merkt þrjá staði sem áhugi er fyrir að reisa vindmyllur og þeir eru allir fjarri Hellisheiði. Fullyrðingar um annað eru ósannindi.

Lyklafell

Orkuveitan hefur hugmyndir um að reisa vindmyllur við Lyklafell sem er skammt frá Suðurlandsvegi, til móts við Sandskeið. Fellið er um tíu km frá Hellisheiði og um ellefu km frá austustu byggð í Reykjavík. Sem sagt; miðja vegu milli byggðar í Reykjavík og Hellisheiðar.

Hvers vegna er Lyklafell sagt í nágrenni Hellisheiðar? Hið fyrsta sem manni dettur í hug er að verið sé að reyna að villa um fyrir almenningi, afvegaleiða hugsanlega umræðu.

Hvað er að því að segja að Orkuveitan vilji að reisa vindmyllur í nágrenni Reykjavíkur? Ástæðan er einföld. Fólk myndi leggjast hatrammlega gegn áformunum. Þeir hjá Orkuveitunni vita að ekki er sama hvernig málið er kynnt. Vandamálið er greinilega ekki léleg landfræðiþekking starfsmanna hennar heldur allt annað. Áróður?

Dyravegur

Fyrir bílaöld lá þjóðleið frá Elliðakoti (Helliskoti) að Lyklafelli. Þaðan voru tvær leiðir,  yfir Hellisheiði og yfir Dyrafjöll. Síðarnefnda leiðin er nefnd Dyravegur og er friðaður eins og allar fornar leiðir. Hann er merktur á Herforingjaráðskort Dana og einnig á Atlaskort Landmælinga.

Nálægt Hengli, einhvers staðar milli Nesjavallavegar og Dyravegar hefur Orkuveitan áhuga á að reisa vindmyllur. Staðurinn er fjarri Hellisheiði. Þar munar um átta til tíu km eftir því hvar borið er niður. Hann er á Mosfellsheiði en starfsmenn Orkuveitunnar reyna að fela þá staðreynd og masa um Hellisheiði.

Sandfell við Þrengsli

Sandfell er lítið fell sunnan við Þrengsli, rétt við þjóðveginn. Það hefur verið notað sem malarnámur og vont fólk hyggst nú moka því í burtu og selja til Þýskalands. Á rústunum er líklega ætlunin að reisa vindmyllur.

Sandfell er ekki í nágrenni við Hellisheiði. Tæpir átta km eru þangað í beinni loftlínu. Segja má fyrirhugaðar vindmyllur séu í nágrenni Þorlákshafnar því þangað eru tólf km. 

Vindmyllur

Líklega má segja að vindmyllur geti verið þarfaþing. Þær eru hins vegar ekki alltaf nauðsynleg viðbót við orkukerfi landsins því framleiðsla þeirra er ekki endilega í beinum tengslum við eftirspurn, hún getur verið minni eða meiri, allt eftir því hvernig vindurinn blæs. Bókstaflega. 

Þær eru hins vegar hrikalega áberandi hvar sem er. Aðskotahlutir sem raska landslagi og eyðileggja tilfinningu fyrir víðernum.

Á svokölluðu Hafi fyrir ofan Búrfell standa tvær vindmyllur. Þegar armarnir eru í efstu stöðu eru þær hærri en Hallgrímskirkjuturn.

Hér fyrir ofan er ljósmynd af Þrengslum og Sandfelli (lengst til hægri). Vindmyllurnar yrðu á svipaðri hæð og fellið en þær yrðu varla tvær, líklega tíu hið minnsta.

Þeir hjá Orkuveitunni passa sig á því að nefna ekki fjölda vindmylla, það gæti skemmt fyrir þeim. Lúmskir.

 

Sagan af Lúkasi sem seldi bílinn sinn

Lúkas skildi bílinn sinn eftir á bílasölunni. Svo gekk hann heim, kyssti konu sína og börn og bjó til kvöldmatinn. Viku síðar eftir bankaði löggan upp á og vildi spjalla við hann. 

Skildir þú bílinn þinn eftir síðasta þriðjudag klukkan 17:30 á bílasölunni Stórbílasölunni? spurði löggumaðurinn.

Já, svaraði Lúkas.

Veistu að bíllinn hefur verið seldur?

Já. Ég skrifaði rafrænt undir afsalið í gær og fékk greitt fyrir hann að frádreginni þóknun bílasalans.

Sástu þegar bílasalinn sem var bæði drukkinn og dópaður í gær lamdi kaupandann?

Nei, ég fór ekki aftur á bílasöluna, skrifaði undir rafrænt. 

Þú varst sjálfur edrú og tókst sem sagt ekki þátt í barsmíðunum?

Já og nei, svaraði Lúkas.

Hvað áttu við, já og nei, spurði löggan og hvessti sig.

Þú spurðir mig tveggja spurninga og ég svaraði báðum.

Hmm, heyrðist frá lögmanninum, og hann horfði lengi á Lúkas sem leit loks undan.

Ertu alveg viss?

Viss um hvað? spurði Lúkas.

Að þú segir satt og rétt frá.

Hvað áttu eiginlega við?

Já, þetta hélt ég, sagði löggumaðurinn, sigri hrósandi. Þú þarft að mæta í skýrslutöku vegna rannsóknarinnar eftir helgi. Við hringjum í þig.

Lúkasi leið nú ekki sem best eftir þetta. Imba konan hans sagði að hann þyrfti ekki að hafa neinar áhyggjur, sannleikurinn kemur í ljós um síðir. Hún hafði rétt fyrir sér. Hálfu ári síðar fékk Lúkas bréf með skýrslu löggunnar um sölu bílsins og ofbeldi bílasalans sem var ákærður en ekki var minnst á Lúkas.

Kæran barst í fjölmiðla sem fundu út að Lúkas hefði átt bílinn. Á samfélagsmiðlum var fullyrt að þáttur hans í ofbeldinu hefði ekki verið rannsakaður og ábyrgð hans hljóti að vera rík.

Fjölmiðlar sátu um heimili Lúkasar í Álftamýri. Næsta morgun gekk Lalli út í nýja bílinn sinn og ætlaði í vinnuna. Fjölmiðlungar og bloggarar umkringdu hann og ráku hljóðnema sína að honum og hrópuð og kölluðu spurningar sínar. Lúkasi tókst að komast í bílinn sinn og fór í vinnuna sína. Þar las hann um sjálfan sig í fjölmiðlum.

„Það blas­ir við að þátt­ur seljanda bílsins sem und­ir­rit­ar samn­inginn og annarra ábyrgðaraðila hef­ur ekki verið rann­sakaður til hlít­ar“, sagði Hanna.

„Þótt ábyrgðin liggi hjá Stórbílasölunni, vegna brota og annmarka á söluferli bílsins, þarf engu að síður að skoða siðferðilega ábyrgð Lúkasar sem blygðunarlaust seldi bílinn sinn“, sagði Helga.

„Okkur vantar heildarmyndina. Okkur vantar gögn sem aðeins rannsóknarnefnd getur veitt, ábyrgðaraðilinn á sölunni hefur hvergi verið rannsakaður og þetta snýst ekki um persónur og leikendur. Þetta snýst um traust, gagnsæi og yfirsýn“, sagði Kristrún.

„Lúkas ber lagalega ábyrgð á framkvæmdinni og hann beri auðvitað líka siðferðilega ábyrgð á því að vel fari. Ég meina, ég myndi segja að hann falli á báðum prófum og tilraun til að halda öðru fram sé bara Íslandsmet í meðvirkni,“ sagði Þorbjörg.

Blaðamaður hringdi í Lúkas og spurði: Ætlar þú að axla ábyrgð á barsmíðum bílasalans? Hver var þáttur þinn í ofbeldinu? Heimildir herma að þú hafir séð barasmíðarnar. Lúkasi varð orða vant.

Bloggari sem ekki vill láta nafns síns getið hringdi í kaupanda bílsins og sá sagði:

Bílasalinn er ruglaður, hélt því fram að ég skuldaði honum pening, svo braut hann á mér nefið og sparkaði í afturendann á mér.

Hvað gerði Lúkas?

Hvaða Lúkas?

Seljandi bílsins.

Já hann. Hef aldrei hitt manninn.

 

Orð Bjarna að engu orðin

Eyðing sálar

Skiln­ing­ur eða túlk­un Frans páfa er mun mannúðlegri og nú­tíma­legri. Hann tel­ur hins veg­ar að þeir sem sýna enga iðrun muni hverfa eða eyðast, þannig að eng­inn er stadd­ur í hel­víti. Sá sem er trú­laus og neit­ar að iðrast hlýt­ur að telja eyðingu betri kost en að brenna í hel­víti að ei­lífu.

Þetta segir Sigurgísli Skúlason, sálfræðingur, í afar fróðlegri og vel skrifaðri grein í Moggann 31.5.23. Í henni rekur hann viðtal Eugenio Scalfari við Frans páfa. Sá fyrrnefndi var áhrifamikill ítalskur blaðamaður og útgefandi. Þann síðarnefnda þarf ekki að kynna. Áhugavert er að velta ofangreindum orðum fyrir sér og jafnvel halda lengra í vangaveltunum.

Pælingin sem ofangreind tilvitnun vekur í huga mínum er flókin en í sjálfu sér hrífandi hugsun um líf eftir dauðann og tengingu við sannfæringu einstaklingsins í lifanda lífi sem jafnvel nær út yfir gröf og dauða eins og sagt er.

Iðrun og fyrirgefning er ein af stoðum kristinnar trúar. Samkvæmt henni þarf iðrun svo hægt sé að fyrirgefa. Ég velti því fyrir mér hvort hægt sé af grundvallarástæðu að neita því að iðrast. Hvers góð eða traust sem ástæðan kann að vera er ekki hægt að veita fyrirgefningu.

Leið þess sem stendur hnarreistur fyrir æðri máttarvöldum, iðrast ekki og biðst ekki vægðar heldur segir; þetta gerði ég af því að það var rétt.

Dómarinn æðsti réttir úr sér og segir nærri ef til vill; „computer says no“. Viðhorf sem  þetta er ekki iðrun heldur þrákelni. Sál þess hnarreista er því annað hvort send beinusta leið til helvítis þar sem hún brennur að eilífu, eða henni sé einfaldlega eytt. Andinn hverfur, sporin hverfa, allt er ónýtt. Er þetta sanngjarnt?

Helvítiskenning kirkjunnar byggðist á tvennu, synd eða ekki synd. Vandinn er bara sá að lífið er ekki svart og hvítt. Ekki er hægt að meta lífsferil manns samkvæmt meðaltali, að sá sé hólpinn sem nái lágmarkseinkunn.

Ég velti þessu fyrir mér eftir að hafa lesið grein Sigurgísla.

Upp á síðkastið hef ég verið að hlusta á fróðlega og góða bók, Bærinn brennur eftir Þórunni Valdimarsdóttur. Arnar Jónsson les hana á svo áhrifaríkan hátt að athygli hlustandans er sem límd við söguna, umhverfi nútímans breytist og samtíminn í upphafi 19. aldar verður til.

Bókin fjallar um morðin á Illugastöðum 1828. Aðdragandi þeirra er rakin á sagnfræðilegan hátt, einkum samkvæmt málsskjölum en getið er um sögusagnir og þær hraktar. Sagt frá þremenningunum sem voru sek fundin, fjölskyldum þeirra og fleirum. Upp úr stendur hversu lífsbaráttan var erfið á þessum árum, kjörin bág og lítið mátti út af bregða svo líf einstaklings yrði ekki að hræðilegri vesöld.

Óharðnaður unglingur, Friðrik Sigurðsson (18 ára), myrti Natan Ketilsson (36 ára) bónda með hamri. Hjá stóð Agnes Magnúsdóttir (33 ára) og Sigríður Guðmundsdóttir (16 ára). Þau sköpuðu sér hræðileg örlög sem ekki síst umhverfi þeirra bjó þeim og miskunnarlaus stjórnvöld. Takið eftir aldri þeirra. Öll voru þau dæmdi á höggstokkinn en litla stúlkan hún Sigríður var náðuð, hélt höfðinu en var send í ævilanga erfiðisvinnu í Danmörku og lauk lífi sínu sex árum síðar. Þannig var nú réttlæti þessa tíma.

Samkvæmt málsskjölum höfðu þau þrjú ætlað að stela peningum Natans sem þó var ekki eins ríkur og flestir ætluðu. Aðrar ástæður eru líka tilgreindar. Agnes á að hafa verið full heiftar út í Natan og líkur benda til að ástæðan sé kynferðisleg misnotkun.

Þá fór ég að velta fyrir mér því sem segir í upphafi þessa pistils, um orð Frans páfa sem heldur því fram að enginn sé í helvíti, þess í stað er hverfa sálir þeirra sem ekki iðrast. Þeim er líklega eytt í sorpu eftirlífsins. 

Þetta eru forngrýtis kenningar, hótun. Geri maður ekki það sem sagt er, liggja við limlestingar eða dauði. 

Sama gerðist við aftökur Friðriks og Agnesar á Þrístöpum árið 1830. Fólki í Húnvatnssýslu var þröngvað til að horfa á þær að viðlögðum refsingum. Eflaust hefur enginn náð sér eftir lífsreynsluna.

Víkjum nú í eftirlífið þar sem Agnes Magnúsdóttir stendur frammi fyrir æðsta dómi og er þar spurð hvort hún iðrist ekki gjörða sinna. Gefum okkar að hún neiti staðfastlega og bæti síðan gráu ofan á svart með því að segja að Natan hafi átt þetta skilið. Svo segir hún frá misnotkuninni og sárindunum sem hún olli og síðar reiði og heift.

Heyrðu nú góða mín, segir dómarinn, yfirlætislega. Annað hvort iðrastu eða ekki. Hér er enginn millivegur, kona góð. Þú varst óbeint völd að dauða Natans. Iðrunarlaus fær enginn fyrirgefningu. Hér áður fyrr hefðum við sent svona skálk eins og þig til eilífs bruna í helvíti. En þar er nú enginn lengur, eldarnir kulnaðir, svo við eru nauðbeygðir til að eyða sálu þinni.

Harðneskjulegur dómur kirkjunnar og ekkert ólíkur dómi veraldlegra yfirvalda sem dæmdi hana til að hálshöggvast. Á hvorugum staðnum er fyrirgefning í boði, aðeins refsingin ein.

Gæti verið að Friðrik hafi haft vit á því að iðrast í eftirlífinu og fengið fyrirgefningu stórsyndar sinnar og nú flögri sál hans í sæluvistinni í eilífri hamingju?

Þetta voru nú bara hugleiðingar yfir morgunverðarborðinu í gær með Moggann fyrir augunum.

 

 

 

Aldrei gottkvöldar reiði strákurinn á svölunum

Snjallt orðalag er alltaf eftirminnilegt, en ekki mér. Ég gleymi öllu óðar en man það eitt að ég hafði heyrt eða lesið eitthvað sem ég dáðist að. Rétt eins og maðurinn sem mundi ekki annað um brandarann en að hann hefði hlegið sig máttlausan. 

Í Mogga dagsins er ýmislegt forvitnilegt og til að gleyma ekki er ráð að skrifa niður.

Ágætur penni nefnir sig „sunnlending“. Ég dreg þá ályktun að hann sé þar búsettur eða ættaður því það vill svo til að margir kjósa að kenna sig við uppruna sinn. Í spjalli á blaðsíðu sautján segir hann:

Þegar komið er í flugrútuna til Reykjavíkur líta fáir upp þegar reynt er að gottkvölda og þeir sem lyfta höfði eru steinhissa yfir svona furðulegheitum.

Þetta er ansi skemmtilegt og gott nýyrði. Verð þó að viðurkenna að ég gottkvölda sjaldan aðra en þá sem ég kannast við og það sem verra er tek sjaldnast undir þegar svona lagað hrekkur upp úr ókunnugum.

Strákurinn á svölunum

Ég tek eftir því að stjórnmálamenn gera næstum hvaðeina til að vekja athygli. Sérstaklega er þetta algengt meðal stjórnarandstöðunnar á þingi. Sumir hafa tileinkað sér reiði, hrópa og skammast í ræðustól eins og þeir hafi orðið fyrir meiðslum í sandkassaleiknum.

Ég man ekki hvað hann heitir, Kastljósþingmaðurinn, sem áður fyrr var svo geðugur, dagfarsprúður, vel klæddur og málefnalegur í sjónvarpinu, uppáhald allra mæðra sem áttu ógefnar dætur. Nú er hann eins og krakkaófétið sem dæmdist óhæft í leikskólanum. Hrópar ókvæðisorð af svölunum heima hjá sér að öllum börnunum sem eiga leið framhjá, jafnvel þeim stóru enda í öruggri fjarlægð.

Evrópusambandið

Lítill flokkur á Alþingi hefur sér í stað guðshjálpar að Ísland gangi í Evrópusambandið. Þingmenn hans hrópa af svölum án þess að ná athygli kjósenda. Enginn hlustar enda stækkar hann ekkert. Þetta finnst þingmönnum flokksins miður og hafa komið sér saman um prýðilega samsæriskenningu, að einhver hafi sko bannað alla umræðu um ESB.

Ekki er hægt að kenna ríkisstjórn um rigningartíð og sólarleysi. Á sama hátt er varla hægt að kenna kjósendum um heyrnarleysi eða áhugaleysi um Evrópusambandið.

Enginn ræðst á kjósendur, það telja allir of dýru verði keypt. Engu að síður er allt þeim að kenna. Þeir kjósa meirihlutann sem svo myndar ríkisstjórn. Og það er þessi ríkisstjórn sem er ábyrg fyrir allri rigningunni svo ekki sé talað um árangursleysi stjórnmálaflokka sem vilja ganga í ESB. Kjósendur koma aðeins illu til leiðar því þeir vita ekki hvað þeim er fyrir bestu.

Árangursleysið

Þannig er þetta með fyrirbrigðið Viðreisn sem er einsmálsflokkur og nýtur afar lítils stuðnings jafnvel þó alltaf sé sól í Evrópu en rigning hér. Sér enginn samhengið, vill fólk ekki sól og blíðu? Jú, en það má bara ekki tala um Evrópusambandið. Hvað er eiginlega að þessari ríkistjórn?

Jæja, þetta leiðir hugann að sagnfræðingnum með meiru, honum Hirti J. Guðmundssyni. Hann segir á blaðsíðu fimmtán í Mogga dagsins:

Mér vitanlega hefur enginn bannað umræður um Evrópusambandið. Þó umræðan skili ekki þeim niðurstöðum sem forystumenn Viðreisnar vilja sjá þýðir það ekki að hún hafi verið bönnuð.

Þó aðrir flokkar séu ekki reiðubúnir að framkvæma stefnu Viðreisnar þýðir það ekki að bannað sé að ræða um Evrópusambandið. Það er, sem fyrr segir, vitanlega á ábyrgð Viðreisnar og ekki annarra að vinna að stefnumálum flokksins og afla honum fylgis út á þau. Þeirri ábyrgð verður ekki varpað yfir á aðra flokka með aðrar áherzlur.

Auðvitað er þetta rétt hjá manninum og ágæt aðfararorð fyrir þessu:

For­ystu­menn Viðreisn­ar vilja meina að há­vær krafa sé um inn­göngu í Evr­ópu­sam­bandið og vísa í niður­stöður skoðanakann­ana. Að vísu er inn­an við helm­ing­ur hlynnt­ur inn­göngu sam­kvæmt þeim og þar af ein­ung­is um 20% mjög hlynnt miðað við nýj­ustu könn­un­ina sem fram­kvæmd var af Maskínu. Fleiri eru mjög and­víg­ir.

En telji for­ystu­menn­irn­ir þetta engu að síður rétt stend­ur vit­an­lega upp á þá að út­skýra hvers vegna það hafi ekki skilað sér í stór­aukn­um stuðningi við eina flokk­inn með áherzlu á málið? Hvað sé þá að hon­um?

Þetta er vel sagt en mun varla gera annað en að espa þingmenn Viðreisnar til andsvara. Nú má búast við því að Kastljósþingmaðurinn ryðjist reiður fram án þess að gottkvölda eða góðdaga. Fleirum en Sunnlendingnum kann þá að mislíka.

 

Hringsól Kristrúnar Frostadóttur í Mogganum

Ef stefn­an sem Sjálf­stæðis­flokk­ur­inn hef­ur rekið und­an­far­in ár og ára­tugi verður óbreytt eft­ir næstu kosn­ing­ar þá mun það hamla fram­förum í svo að segja öll­um okk­ar stóru mála­flokk­um svo mjög að afar erfitt verður að fara í rík­is­stjórn með þeim.

Þetta segir formaður Samfylkingarinnar í viðtali í sunnudagsblaði Morgunblaðsins 21.5.23. Viðtalið er rýrt, byggist einkum á að hnýta í Sjálfstæðisflokkinn en getur þess ekki hvað hann hafi gert rangt.

Kristrún Frostadóttir formaður Samfylkingarinnar vill verða fjármálráðherra og jafnvel forsætisráðherra en hvergi kemur fram hvernig hún myndi stýra þessum ráðuneytum á annan hátt en formaður Sjálfstæðisflokksins og formaður Vinstri grænna. Ef til vill er það bara aukaatriði sem kjósendur taki ekki eftir.

Ekki er nóg að tala hringsóla í viðtali án þess að taka á einu eða neinu nema pælingum sem litlu skipta.

Staðreyndin er einfaldlega sú að sumir eiga ekki erindi í annað en stjórnarandstöðu. Auðvelt er að segja frá því sem mætti ganga betur, erfiðara er að gera betur. Staðreyndin er einfaldlega sú að fjármunir ríkisins eru takmarkaðir. Fjárveiting sem tekið er frá einum málaflokki kann að valda miklum vanda, jafnvel þó vel sé meint.

Allir þekkja stefnu Samfylkingarinnar í fjármálum. Hún kemur glögglega fram í laugardagsblaði Morgunblaðsins 20.2.23. Hún byggist einfaldlega á því að taka lán, safna skuldum. Skuldir Reykjavíkurborgar hafa tvöfaldast á átta árum. Þarf að hafa fleiri orð um fjármálastefnu undir forystu Samfylkingarinnar?

Líklega er besta áróðursbragðið fyrir Samfylkinguna að koma vel fyrir, tala fjálglega, ekki stuða neinn, lofa öllu fögru. Þannig talar formaðurinn Kristrún Frostadóttir í viðtalinu í Mogganum.

Eflaust eru margir hrifnir að geðugri konu sem lofar því einu að komist hún ekki í ríkisstjórn á næsta kjörtímabili þá hætti hún í stjórnmálum. 

Ósannindavaðall Hönnu K. Friðriksdóttur þingmanns Viðreisnar

Sá sem ætlar að ófrægja pólitískan andstæðing og upphefja sjálfan sig í leiðinn ætti að skrifa eins og þingmaður Viðreisnar, Hanna Katrín Friðriksdóttir.

Í föstum dálki sem stjórnmálamenn er einum til afnota og er á blaðsíðu 14 í Morgunblaði dagsins segir hún um Fréttablaðið sem hætti útgáfu sinni í síðustu viku:

Svo eru það þeir sem hemja ekki þórðargleði sína líkt og ritstjóri Morgunblaðsins í Reykjavíkurbréfi helgarinnar. Líklega er það þó frekar gamli stjórnmálaforinginn sem fagnar afdrifum þessa frjálslynda, alþjóðasinnaða og hófsama miðils en ritstjórinn sem gleðst yfir því að samkeppnin verður minni á fjölmiðlamarkaði.

Orðið Þórðargleði er haft um kæti er grípur um sig vegna ófara annarra. Auðvitað nennir enginn að fletta upp á því hvað ritstjóri Morgunblaðsins sagði um gjaldþrot Fréttablaðsins. Alltof margir trúa áróðri um ritstjórann en færri þekkja hins vegar skoðanir mannsins.

Ósvífnir og ómerkilegir stjórnmálamenn eins og Hanna Katrín Friðriksdóttir kunna áróðurstækni. Í því felst að segja óbeint frá því hvað aðrir segja og fullyrða að það sé ljótt. Hún varast auðvitað að geta þess nákvæmlega hvað ritstjórinn sagði. Í því felst „trixið“.

Höfundur Reykjavíkurbréfs Morgunblaðsins sunnudaginn 2. apríl 2023 sagði þetta.

Og í ljós kom að lokunartilkynningin átti einnig við um Fréttablaðið, sem síðustu þrjá mánuði var keyrt á nokkra staði og því haldið fram að blaðið væri enn prentað í 45 þúsund eintökum, eftir að hætt var að dreifa því í hús.

Ekki var heil brú í þeirri fullyrðingu. Það hefði þýtt að fylla hefði þurft í kassa mörgum sinnum á dag, sem voru þó fjarri því að tæmast eftir fyrstu og einu dreifingu.

Auglýsendur keyptu hvorki galdrana né köttinn í sekknum, eins og fyrirsjáanlegt var, og gufuðu auglýsingar blaðsins því upp.

Almennt hafði verið talið að endalok Fréttablaðsins yrðu í lok janúar eða hugsanlega febrúar, en ekki mánuði síðar.

Hvar í tilvitnuninni er nú Þórðargleðin falin? Með hvaða orðum fagnar og gleðst ritstjórinn yfir óförum Fréttablaðsins? Hvergi.

Eftir stendur það eitt að þingmaðurinn skrökvaði og reyndi um leið að upphefja sjálfan sig að hætti „góða fólksins“.

Aðall sumra stjórnmálamanna er vaðall. Ótrúlegt moð, samsuða orða sem hafa ekkert innihald annað en ósannindi og stundum alls ekki neitt. Deila má um hvort sé lakara.

 

Glefs og gelt Helgu þingmanns Samfylkingarinnar

Ritstjóri Morgunblaðsins og fyrrverandi Seðlabankastjóri ryðst fram á ritvöllinn í leiðara blaðsins og skýrir fyrir lesendum sínum hvað að hans mati varð Silicon Valley-bankanum að falli á dögunum.

Þetta segir þingmaður Samfylkingarinnar, Helga V. Helgadóttir. Henni er uppsigað við ritstjóra Morgunblaðsins og hnýtir í hann á ómálefnalegan hátt. 

Hvað sagði eiginlega ritstjórinn í leiðaranum sem þingmaðurinn vitnaði til? Um það er ekki stafkrókur í greininni. Þetta er engu líkara en þegar hundur eltist við bíla, reynir að glefsa í dekkin og geltir um leið ákaft en veit ekkert hvers vegna. Hann gerir þetta vegna þess að hann er ræfilshundur. Hann glefsar og geltir því eðlið býður honum að gera svo.

Látum nú vera að þingmaður fylgi eðli sínu en það sætir samt nokkurri furðu að hann, sem er lögfræðingur, ásakar ritstjórann ekki, leggur ekki fram neina kæru. Einna næst því kemst Helga þingmaður með þessum orðum:

Einhver hefði talið að fyrrverandi seðlabankastjóri, sem hefur góða reynslu af því að fara illa að ráði sínu við stjórn banka, hefði lært sitt af hverju á löngum ferli sínum en nei, leita skyldi sökudólga þar sem síst skyldi.

Trú eðli sínu lætur hún duga að sveifla brandi þó enginn viti hvert ákæruefnið er. Hún lætur í það skína að aumingja ritstjórinn hafi gerst sekur um stóralvarlegan glæp auk þess sem hann hafi verið seðlabankastjóri og stýrt honum illa. Það snertir Silicon Valley bankann ekki hætis hót.

Aðferðafræði margra sem sem vilja sverta meintan andstæðing sinn er þessi:

1. Segja frá glæpnum án þess að hafa neitt orðrétt eftir andstæðingnum.
2. Túlka glæpinn og draga ekki af sér í fordæmingunni.
3. Draga sem flesta inn í málið, helst vinnustað og þá sem þekkja sökudólginn.

Þetta kann hún Helga þingmaður Samfylkingarinnar enda hefur hún gert þetta áður, sjá hér. Hún virðist ekki fylgja sannleikanum að málum, miklu frekar er hún svokallaður „trumpisti“, segir það sem ætti að vera satt og rétt, býr til „hliðarsannleika“.

Ritstjórinn er óalandi og óferjandi, vinnustaður hans, Morgunblaðið, „naut eitt sinn virðingar“ og:

Hér á landi hafa menn eins og ritstjórinn fengið stjórnlausa útrás fyrir andúð sína á nútímanum, á síðum Morgunblaðsins, sem eitt sinn þótti sómakær fjölmiðill.

Tökum eftir þessu orðalagi „andúð á nútímanum“ því þingmaðurinn leyfir sér að leita aftur í tímann til að koma höggi á ritstjórann. Það er gerir hann á þennan hátt:

Eitt sinn bjó fólk í felum árum saman fyrir það eitt að fella hug til annarra en þeirra sem samfélaginu þótti við hæfi. Einu sinni var það svo að konum sem áttu börn utan hjúskapar var drekkt á Þingvöllum fyrir hórdóm. Einu sinni var það svo að hinsegin fólk á Íslandi flúði land vegna ofsókna þeirra sem töldu það á einhvern hátt skaðlegt samfélaginu en ekki lengur.

Já, mikil er sök Davíðs Oddssonar, ritstjóra Morgunblaðsins. Það er honum að kenna að á öldum áður var konum „drekkt á Þingvöllum fyrir hórdóm“. Það er honum að kenna að „hinsegin fólk á Íslandi flúði land vegna ofsókna“.

Annað eins sakarefni hefur ekki verið birt nokkrum nútímamanni og er því knýjandi nauðsyn að draga bófann fyrir dóm og til viðbótar nánustu ættingja, vini og kunningja og jafnvel þá sem greiddu honum atkvæði í borgarstjórnar- og alþingiskosningum. Minna má það ekki vera. 

Svona eru nú vinnubrögð heiftarinnar, aðall Helgu þingmanns.  

Röksemdafærslan er engin. Framkoman minnir óneitanlega á ræfilshundinn sem glefsar og geltir en veit ekki hvers vegna.

 

 

 

 

Jóhannes Nordal, glæsilegasti fulltrúi veraldar sem var

Ekki fór framhjá áskrifendum og öðrum lesendum Morgunblaðsins að útför Jóhannes Nordal fyrrum seðlabankastjóra er í dag.

Gaman hefði verið að þekkja Jóhannes Nordal, það gerði ég þó ekki en hitti hann nokkrum sinnum á fundum. Samt fannst mér ég hafa þekkt manninn eins og títt er um þá sem oft eru í fjölmiðlum. Kallast það ef til vill einhliða kunningsskapur.

Nær öll uppvaxtarár mín var nafn hans nefnt í fréttatímum útvarps. Heima var það svo að þögn átti að ríkja meðan fréttir voru sagðar í útvarpinu og því lærði ungur drengur óhjákvæmilega að fylgjast með með því sem sagt var. Eftir að hafa lært að lesa tók var Morgunblaðinu flett og smám saman óx skilningur og fyrr en varði var blaðið daglega upplesið og einnig Tíminn en hann fékk afi sendan heim.

Minnisstætt er þegar gengi íslensku krónunnar var margsinnis fellt á sjöunda áratugnum og einnig þeim áttunda. Á eftir fylgdi í fjölmiðlum viðtal við seðlabankastjóra sem sagði frá myrkum en nauðsynlegu tímamótum.

Á æskuheimili mínu var mikið rætt og spjallað við matarborðið, ekki síst um stjórnmál. Þannig var víða og ekki síður á heimili Jóhannesar. 

Tímas Már Sigurðsson tengdasonur hans segir í minningargrein sinni um samkomurnar við borðstofuborðið:

Tekist var á um næstum öll mál undir sólinni. Aldrei skorti skoðanir. Og þá var eins gott að hafa sig ekki í frammi nema maður hefði kynnt sér málin og safnað góðum rökum.

Ásgeir Jónsson seðlabankastjóri segir:

„Lifað með öldinni“ sem góðu heilli kom út fyrir síðustu jól. Áhrif hans stöfuðu þó ekki nema að hluta frá stöðu hans sem seðlabankastjóri heldur mun frekar frá persónu hans og mikilli þekkingu á efnahags- og þjóðmálum.

„Vitsmunir“, „hófsemi“ og „góðvild“ eru orð sem samferðarmenn hans hafa valið til að lýsa honum í mín eyru. „Lagni“, „lipurð“ og „traust“ eru einnig orð sem ég hef heyrt. Þessir góðu eiginleikar gerðu Jóhannes að helsta ráðgjafa allra ríkisstjórna í vel á fjórða áratug – sama hvaða flokkar voru við völd.

Hann var ávallt rödd skynseminnar – sem því miður var ekki alltaf hlustað á.

Ingimundur Friðriksson sem var einn af seðlabankastjórunum í hruninu segir:

Einlæg vinátta Jóhannesar var mér einnig mikils virði. Vinahót sem hann sýndi mér og okkur hjónum eftir að ég lét af störfum í bankanum 2009 þótti okkur sérstaklega vænt um.

Tvennt má lesa út orðum Ingimundar sem alræmd ríkisstjórn Jóhönnu og Steingríms hrakti úr embætti. Hið fyrra er að ekki bryddar á biturleika né óvild þrátt fyrir ruddalega meðferð og segir þetta þekkilega sögu um hjartalag hans. Hið síðara er að Jóhannes Nordal kom honum til aðstoðar og hjálpaði honum á erfiðri stundu og er það til marks um hlýju mannsins.

Davíð Oddsson, fyrrum forsætisráðherra segir:

Þekkingu hans, lagni og lipurð var viðbrugðið og naut hann óskoraðs traust, jafnt hinna íslensku yfirvalda sem viðsemjendanna.

Afköst hans þóttu með nokkrum ólíkindum, en þó gaf allt hans fas og framganga til kynna að ekkert lægi á og hann hefði endalausan tíma til að ræða mál í þaula við alla þá sem eftir því óskuðu. Og það gerðu margir, því Jóhannesi var einkar lagið að setja flókin mál fram með skýrum og skiljanlegum hætti.

Hann þurfti ekki, eins og verr gefnum mönnum hættir til, að fela sig á bak við stagl eða froðusnakk fræðisetninga.

Geir H. Haarde fyrrum forsætisráðherra segir:

Eftir að ég hætti í bankanum 1983 og fór inn á vettvang stjórnmála var gott að geta stöku sinnum leitað ráða hjá Jóhannesi um ýmis mál.

Síðast áttum við mikilvægt samtal í október 2008 þegar forystumenn þjóðarinnar börðust fyrir efnahagslegu lífi hennar og sjálfstæði. Þá drukkum við saman te á Laugarásveginum eitt sunnudagssíðdegi fyrir milligöngu Ólafar dóttur hans. Gekk ég brattari af þeim fundi en til hans.

Hrundið var án vafa mikið áfall fyrir Geir en Jóhannes var honum betri en enginn á erfiðum tímum og ekki síður Ólöf Nordal sem síðar varð varaformaður Sjálfstæðisflokksins og ráðherra.

Björn Bjarnason, fyrrum ráðherra segir:

Við ritun bókar sinnar hlýtur Jóhannes oft að hafa glaðst yfir árangrinum af sannfæringu hans um gildi þess að opna íslenska þjóðarbúið fyrir erlendri samkeppni. Þá varði hann kröftum sínum ekki síður til að styrkja menningarlega innviði samfélagsins. Opið samfélag krefst sterkra menningarstoða.

Jón Sigurðsson fyrrum ráðherra:

Jóhannes var slyngur samningamaður. Hann var þægilegur í viðmóti, maður kurteis, umtalsfrómur, fróður og viðræðugóður. Lagni hans, lipurð og þekkingu á samningsefni hverju sinni var við brugðið.

Hann ávann sér ávallt fyllsta traust bæði umbjóðenda sinna og viðsemjenda. Jóhannesi var einkar lagið að setja jafnvel hin flóknustu mál fram á einfaldan og skiljanlegan hátt því að hann var maður orðvís. Hann var mikilvirkur án þess að fara sér óðslega.

Ritsmíðar hans – oftast unnar við hlið mikilla embættisanna – eru miklar bæði að vöxtum og gæðum.

Hann var maður sem gott var að eiga að þegar að kreppti, því hann hafði rósemi hugans þegar úr vöndu var að ráða.

Hannes H. Gissurarson prófessor segir:

Var Jóhannes þó mildastur í dómum. Þegar háskólamaður einn, sem einnig hafði haft nokkur afskipti af stjórnmálum, barst í tal, sagði hann aðeins: „Já, hann hefur aldrei skrifað djúpan texta.“

Jóhannes talaði aldrei illa um aðra, það kemur greinilega fram í minningagreinunum. Eitthvað verður þó að segja þegar vatnið er grunnt.

Pétur Hrafn Árnason sagnfræðingur segir:

Fyrir rúmum áratug leitaði Salvör Nordal til mín um hvort ég væri til í að liðsinna föður sínum við að rita endurminningar. Hvort ég var! Fyrir fræðimann í íslenskri samtímasögu mætti líkja því við að þeim sem væri að rannsaka Sturlungaöld byðist samstarf með Snorra Sturlusyni.

Pétur ritaði endurminningarbók Jóhannesar Lifað með öldinni.

Hjörleifur Guttormsson fyrrum ráðherra segir:

Í samstarfi okkar Jóhannesar fólst m.a. að skoða landið og aðstæður á framkvæmdaslóðum Landsvirkjunar syðra og síðar á Austurlandi. Í slíkum ferðum var hann hrókur alls fagnaðar, hlýddi á ólík viðhorf og setti sig sem best inn í aðstæður. Friðun Þjórsárvera 1981, svo langt sem hún náði, sýndi hann skilning og setti sig inn í flókinn undirbúning Blönduvirkjunar og sjónarmið náttúruverndarráðs og heimamanna.

Jafnvel vinstri menn eins og Hjörleifur mæra Jóhannes.

Þorvarður Elíasson fyrrum skólastjóri Verslunarskólans segir frá vandræðum við að fjármagna nýbyggingu skólans og hann leitaði til Jóhannesar. Þorvarður segir:

Nordal tók á móti mér með þeim orðum að eiginlega mætti hann ekki tala við mig en gerði það fyrst Ágústa hefði bókað mig. Seðlabankinn lánaði ekki fé eins og ég ætti að vita. Ágústa hafði gert grein fyrir erindinu svo ég spurði beint hvernig hann gæti aðstoðað.

Þá segir Nordal: Þú ákvaðst að fara í skólamálin. Þau eru líka mikilvæg. Komdu á morgun og þá færðu að vita, ekki hvað, heldur hvort eitthvað verði fyrir þig gert.

Daginn eftir kom niðurstaðan: Ég á ekki og má ekki gera neitt fyrir þig. Farðu á almenna markaðinn.

Þetta er eftirminnilegasta afgreiðsla sem ég hef fengið og Jóhannesi lík. Skýrt talað og ein ráðlegging.

Skólinn gaf út skuldabréf og setti á markað. Ég vissi að skólinn átti marga fjársterka velvildarmenn en kom þó á óvart að einn aðili keypti öll bréfin og að ég komst upp með að prútta vaxtamun niður í næstum ekki neitt. Ekki veit ég enn hver kaupandinn var.

Þetta er skemmtilega skrifað. Hver skyldi kaupandi skuldabréfsins hafa verið. Böndin berast að ákveðinni stofnun. 

Ólafur Ísleifsson fyrrum starfsmaður Seðlabankans og síðar þingmaður segir:

Meðal fyrstu verkefna á þessu sviði var samningur um bankalán. Jóhannes fylgdist vel með samningaviðræðum við hinn erlenda banka og lagði línur.

Þegar viðsemjendur reyndust á einu stigi erfiðir sagði Jóhannes: „Nú væri kannski rétt að taka kúnstpásu.“

Þegar heppilegum samningi hafði verið landað eftir að kúnstpásan skilaði sínu þótti mér sem ég hefði lokið sveinsprófi í fræðunum undir handleiðslu Jóhannesar eftir undirbúning af hálfu Sigurgeirs [Jónssonar aðstoðarbankastjóra]. 

Já, kúnstpása getur gert sitt gagn, það þekkja margir.

Hér hafa verið rakin eftirminnileg ummæli þekktra manna úr þjóðlífinu um Jóhannes Nordal.

Líklega fer vel á því að ljúka umfjölluninni með orðum Björns Bjarnasonar sem sagði í minningargrein sinni:

Jóhannes er í mínum huga einn glæsilegasti fulltrúi veraldar sem var.

 

 

 

Helga Vala Helgadóttir þingmaður skrökvar í Moggagrein

Ég er þess líka fullviss að ef drög að samningi verða landi og þjóð ekki hagfelld þá muni hinn sami almenningur einfaldlega hafna samningsdrögunum.

Þetta segir þingmaður Samfylkingarinnar í Morgunblaðsgrein 11.3.23. Þingmaðurinn, Helga Vala Helgadóttir, fer annað hvort vísvitandi með rangt má eða hún veit ekki betur. Hvort tveggja er afar slæmt.

Hún talar fjálglega um hugsanlega aðild Íslands að Evrópusambandinu og heldur því fram að hægt sé að gera samning sem hægt er að leggja í þjóðaratkvæði. Þetta er svo rangt sem mest má vera.

Ríki sem sækir um aðild vill aðild. Hvorki meira né minna. Evrópusambandið leyfir ekki bjölluat. Ekkert ríki fær að máta sig við aðildina og annað hvort þiggja eða hafna. Sá tími er löngu liðinn. Sá sem ekki veit þetta á ekki að taka þátt í umræðum um aðild að ESB.

Stjórnarskrá Evrópusambandsins er Lissabonsáttmálinn. Hann þurfa ríki að samþykkja, öll ákvæði hans. Engar undanþágur eru veittar ekki frekar en að undanþágur séu veittar frá stjórnarskrá Íslands eða annarra þjóða. Engir samningar eru gerðir, engin „drög að samningi“ munu liggja fyrir eins og þingmaðurinn Helga Vala Helgadóttir skrökvar í grein sinni.

Þegar vinstri stjórnin undir forystu Samfylkingarinnar sótti árið 2009 um aðild að ESB var  Ísland boðið velkomið. Þá hófust aðlögunarviðræður við ESB. Þetta voru ekki neinar samningaviðræður. Ástæðan er einföld. Lög og reglur Ísland átti að breyta og aðlaga 100% að lögum og reglum Evrópusambandsins og stjórnskipun þess það er Lissabonsáttmálanum.

Engin „drög“ verða til að samningi við ESB. Þegar upp er staðið verða Íslendingar að hafa breytt lögum og reglum.

Miðstjórnarvaldið verður í Brussel. Þar á brúsapalli munu Íslendingar þurfa að sækja fyrirskipanir rétt eins og þeir þurftu að gera undir stjórn Dana fyrr á öldum. Meðaltal hagsmuna Evrópusambandsins mun aldrei henta eylandinu Íslandi ekki frekar en mörgum öðrum ríkjum sem þó eru innan sambandins.

Helga Vala Helgadóttir þingmaður ESB verður með grein sinni sér til skammar. Ekki ólíkt og Össur Skarphéðinsson þáverandi utanríkisráðherra sem fór með rangt má á blaðamannafundi með Stefan Füle þáverandi stækkunarstjóra sambandsins. Sá síðarnefndi þurfti að leiðrétta rangfærslur Össurar svo eftirminnilega að undan sveið. Sjá hér: https://www.youtube.com/watch?v=0O4fkcYwpu8.

Í grein sinni í Mogganum segir þingmaðurinn:

Hvers vegna stjórnvöld þora ekki að kanna hvað fæst með aukinni Evrópusamvinnu fæst ekki skýrt nema með sérhagsmunatengslum stjórnarflokka sem þurfa ekkert að óttast nema almenning sem veit sínu viti.

Takið eftir lúmskum áróðrinum í orðalaginu. Þingmaðurinn fullyrðir ýmislegt rangt um stjórnvöld sem hún hneykslast á og þarf að leiðrétta.

Stjórnvöld „þora ekki“. Nei, þetta er rangt. Stjórnvöld vilja ekki því þau vita hvað felst í aðildinni.

Hún talar um „Evrópusamvinnu“ sem líklega er fallegra orð en aðild að ESB. Ísland tekur að fullu þátt í Evrópusamvinnu, það vita allir.

Svo er skotið inn orðinu „sérhagsmunatengslum“ algjörlega út í bláinn en það hefur andstyggilega merkingu, það veit þingmaðurinn og þess vegna er það brúklegt. Hér er það innihaldslaus áróður.

Loks verður þingmaðurinn væminn og heldur að alþýða manna verði hrifin að orðalaginu  „óttist almenning sem veit sínu viti“. Væmið orðalag, forréttindakonan viðrar sig upp við alþýðuna. Mælir fallega en meinar flátt.

Auðvitað veit almenningur sínu viti en Helga Vala Helgadóttir þingmaður Samfylkingarinnar skrökvar að honum. Með lævísilegu orðalagi heldur hún því fram að allt sem miður gangi hér á landi lagist ef Ísland gengur í ESB. Þetta eru ekkert annað er ósannindi. Fótboltamaður sem skiptir um félag verður áfram sá sami þótt peysan hans verði rauð eða röndótt.

Um daginn var fjargviðrast yfir ósannindavaðli sendiherra Rússa í Mogganum. Enginn segir neitt þegar þingmaður Samfylkingarinnar fer með rakalaus ósannindi. 

Ritstjóraraus Sigmundar E. Rúnarssonar

Vissir þú lesandi góður að Sigmundur Ernir Rúnarsson ritstjóri Fréttablaðsins er á sama máli og helstu fjöldamorðingjar sögunnar, Stalín, Maó og Hitler?

Hvernig veit ég það?

Jú, þeir sögðu af fullvissu sinni að einn plús einn væri sama sem tveir. Sigmundur lærði sömu stærðfræði.

Auðvitað er þetta tóm della en ég get ekki stillt mig um að nota sömu heimskulegu röksemdafærsluna og Sigmundur gerir í leiðara dagsins í Fréttablaðinu. Honum finnst alveg ómögulegt að rússneski sendiherrann skuli hafa fengið grein birta í Morgunblaðinu. Sigmundur segir þetta:

Það er beinlínis sorglegt að sjá útgerðarvaldið á Íslandi eyða prentsvertu í öfgafullan áróður af þessu tagi gagnvart saklausri þjóð sem horfir nú upp á alþýðu manna vera stráfellda í gegndarlausum loftárásum af hálfu Rússa sem einbeita sér að því að rústa heimilum fólks og öllum viðkvæmustu innviðum landsins.

En þá liggur það líka fyrir að hverju aðdáun blaðsins beinist.

Þetta segir maðurinn sem er sammála helstu fjöldamorðingjum sögunnar. Afsakið, þetta segir blaðafulltrúi „góða fólksins“ í Samfylkingunni.

Enskumælandi tala um „guilt by association“ sem útleggja má sök vegna tengsla eða samskipta, og þykir ekki merkileg röksemdafærsla um sekt. Sigmundur ritstjóri færir sektardóminn niður á enn lægra plan. Segir í hálfkveðinni vísu að ritstjórar Morgunblaðsins dáist að Pútín fyrir þá sök eina að birta grein eftir rússneska sendiherrann.

Páll Árdal varaði við svona: 

Ef ætlarðu að svívirða saklausan mann,
þá segðu aldrei ákveðnar skammir um hann,
en láttu það svona í veðrinu vaka,
þú vitir, að hann hafi unnið til saka.

Orðalag ritstjórans á Fréttablaðinu er svo ómerkileg að hann getur ekki stillt sig um að tala um „útgerðarauðvaldið“ sem leyfir sér að prenta áróður sendiherrans. Hvernig á að skilja þetta? Líklega felst í því að ritstjóri Fréttablaðsins myndi aldrei birta grein sem hann er efnislega ósammála. En þá liggur það líka fyrir hvert viðhorf mannsins til lýðræðisins beinist.

Ágæti lesandi er ekki nokkuð langt til seilst að reyna að koma höggi á keppinautinn með því að væna hann um „Rússadekur“ eða álíka? Síst hafa ritstjórar Morgunblaðsins verið sekir um slíkt, frekar að vinstri menn hafi fordæmt þá fyrir stuðning sinn við Nató og vestrænt lýðræði. Eða bendir eitthvað til þess að núverandi ritstjóri hafi breytt um skoðun í þessu efnum?

Svona skrifar engin ekki nema sá sem er ölvaður og stendur í ræðustól á Alþingi.

Hva?

Má ekki nefna fulla kallinn sem núna er ritstjóri?

Högg fyrir neðan beltisstað?

Æ, æ.

 

 

Skoðanakönnun hjálpar svaranda að mislíka mjög - eða hata

Hægt er að klúðra heilli skoðanakönnun með því að leggja svarendum orð í munn. Auðvita á að varast það. Fjölmiðlanefnd lét fyrir stuttu gera könnun sem um margt er vafasöm. Niðurstöður hennar er auðveldlega hægt að draga í efa.

Hér er ein spurningin:

Er einhver hópur sem þér mislíkar mjög?

Sárasaklaus. Ætti ég að svara henni hefði ég einfaldlega sagt nei, mér mislíkar ekki mikið við neina hópa. Auðvitað kann að vera að manni sé í nöp við það sem einstaka hópar eða fólk sem tengt er hópum lætur frá sér fara. Þannig held ég að flestum sé farið. 

Hins vegar er afar líklegt að svar margra myndi breytast ef spurt væri á þennan hátt:

Hér fylgir listi með ólíkum hópum í samfélaginu sem fólk getur haft mismunandi skoðanir á. Er einhver hópur sem þér mislíkar mjög?

Þetta er það sem borið var fram fyrir svarendur. Listinn sem fylgir breytir öllu, gefur hverjum manni byr í seglin. Boðið er upp á hlaðborð af hópum sem maður getur látið sér líka illa við og það á stundinni, nær umhugsunarlaust. Sjá meðfylgjandi töflu.

Hvers vegna? Einfaldlega vegna skyldurækni. Ég er spurður og sjálfsagt er að svara. Í fermingarveislunni er það sjálfsögð kurteisi að bragða á öllum sortum, jafnvel þeim sem manni líst ekkert á.

Skyndilega er sá sem ekki mislíkaði við nokkurn mann orðinn fúll út í allt og alla. Hann rámar í fjölmiðlafréttir, „vonda fólkið“. Þegar hann sér alla listann yfir hópanna, hlaðborðið sjálft, man hann hver skylda hans er; að svara ítarlega, samkvæmt fréttum fjölmiðla. „Hakaðu við alla sem þú vilt“, og svarandinn gerir það svikalaust.

Hvað merkir sögnin að mislíka? Í almennu máli getur það merkt að gremjast vegna einhvers eða falla eitthvað illa svo vitnað sé í orðabókina. En, svo bætist hitt við; áhersluorðið mjög og „mislíkunin“ fer að nálgast gildishlaðna orðið að hata. Svarandinn gerir ef til vill ekki greinarmun á að mislíka og hata því hlaðborðið breytir öllu.

Gjörbreyting verður á merkingu orðalagsins „mislíka mjög“ þegar á eftir fara nöfn hópa sem nefndir eru í könnuninni.

Hversu skammt er í að sá sem „mislíkar mjög“ við Gyðinga, Pólverja, múslima hati þá. Merkir við til að segja eitthvað: „Jú, ég hata Ísraela sem fara illa með Palestínumenn.“ Ekki eru allir Gyðingar Ísraelar, skiptir það engu máli?

Jú, ég hata femínista, ég hata múslima, íhaldsmenn, kapítalista. vopnasafnara, loftlagsafneitara, transfólk, lögguna, alþingismenn ...

Svona könnun er furðuleg. Líkist ansi mikið svokölluðum „smellufréttum“ veffjölmiðla sem búa til vafasamar fyrirsagnir til þess eins að plata fólk til að opna fréttina.

Skoðanakönnunin býður upp á ótal viðtöl við fulltrúa þess sem framkvæmdi hana. Þá myndast vandlætingin: Guð minn góður! Hvað er að gerast? Þvílíkar öfgar. Erum við svona miklu verri en Svíar sem er samanburðarþjóð í könnuninni. Könnunin er fullkomin rétt eins og smellufrétt.

„Hvers vegna er þér illa við veganista, geturðu rökstutt svarið?“ „Ha, hvað? Nei, sko, mér finnst bara asnalegt að fólk borði ekki kjöt.“

„Af hverju mislíkar þér mjög við rómafólk, geturðu rökstutt svarið?“

„Hvers vegna er þér svona uppsigað við marga hópa?“

Eflaust verður fátt um svör þegar gengið er á fólkið sem svaraði þessari spurningu. 

Aðalatriðið er það sem nefnt var i upphafi. Mislíki þér mjög við einhverja hóp nefndu þá. Ég skora á þig.

Sá sem býr til skoðanakönnun á ekki að hjálpa svarandanum og mynda sér skoðun.

Hefði enginn listi fylgt spurningunni segir mér svo hugur um að niðurstaðan hefði ekki orðið fréttnæm. En það var ekki tilgangurinn.

Smellufréttin er aðalatriðið. Og blaðamannastéttin gleypti við þessu, gagnrýnislaust.

 

 

 

 

 

 

Löggukylfa eða rafbyssa

Á tveimur námsárum mínum starfaði ég sem lögregluþjónn í Reykjavík. Í upphafi var mér afhentur einkennisbúningur, lítil minnisbók, blýantur og svo handjárn og kylfa. Mikil og gerðarleg kylfa. Hvað átti að gera við hið hana? Jú, berja á ógæfufólki sem var til vandræða. Ég notaði hana aldrei en skoðaði oft og ræddi við samstarfsmenn mína sem sögðu mér sögur um notkun hennar við ákveðnar aðstæður. Fæstir sögðust nota hana og sögðu að fortölur höfðu miklu betri áhrif á fólk en barsmíðar. Því átti ég eftir að kynnast.

Kylfan var samt flott, svona skínandi og næstum falleg. Féll vel í hendi, var með áfastri leðuról sem smeygt var upp á úlnliðinn svo hún myndi ekki tapast rynni hún úr greipinni. Dálítið „töff“ leikfang. Innan á einkennisbuxurnar var saumaður vasi eða hólf fyrir kylfuna. Það var nú meiri óskapnaðurinn því afskaplega óþægilegt var að hafa hana þar svo ég sleppti því, þóttist hafa gleymt henni væri ég spurður.

Lögreglumenn eru ekkert öðru vísi en annað fólk og eflaust hafa margir notað kylfu sína í vörn gegn drukknu og árásargjörnu fólki og jafnvel meitt einhverja. Aldrei heyrði ég samt af misnotkun eða lögga hefði slasað fólk með kylfu. Man eftir því að við nýliðarnir fengum lítilsháttar kennslu í notkun bareflisins. Aldrei slá í höfuð, var sagt, aðeins í síðu fólks, handleggi eða fótleggi. Ég sá það fyrir mér að nokkuð erfitt væri í hamagangi og látum að miða og hitta á rétta líkamsparta. Maður yrði líklega laminn í kæfu áður en maður gæti beitt kylfunni.

Í eina skiptið sem ég taldi mig hafa þurft kylfu var þegar við handtókum þýska bankaræningjann. Eftir stutt hlaup náðum við manninum, handjárnuðum hann og settum aftan í lögreglubílinn. Mér, nýliðanum, var skipað að fara inn með honum og hafa á honum gætur. Hinir þrír félagar mínir settust frammí. Ég hlýddi, settist á bekkinn á móti glæponinum, til alls búinn. Ímyndaði mér að hann gæti tekið upp á alls kyns óskunda eins og að fara úr handjárnunum og yfirgefa bílinn á fljúgandi ferð niður á Hverfisgötu. Með kylfu hefði ég ábyggilega geta barið úr honum alla óþekkt en hana var ég bara ekki með frekar en fyrr daginn. Maðurinn var hins vegar ljúfur og góður alla leið inn í fangaklefa, „fangageymslu“ eins og það heitir víst núna.

Nú er mikið talað um rafbyssur. Þær þekktust ekki þessi tvö sumir mín í lögreglunni. Ekki heldur piparúði eða annar búnaður sem nota má til að ráða niðurlögum æsingamanna. Nokkuð hef ég lesið mér til um rafbyssur og er þess fullviss að ekki sé hægt að bera þær saman við kylfur sem eru stórhættulegar, geta valdið slæmum meiðslum, jafnvel varanlegum skaða. Notkun rafbyssu hefur ekki sömu afleiðingar.

Ætti ég að velja myndi ég veðja á rafbyssuna. Hún veldur aðeins stundaróþægindum, ekki marblettum, beinbroti eða kúlu á höfði.

Náunginn sem gekk 3126 km á einu ári og hitti ekki páfann

Maður nokkur sem fæstir þekkja gekk árla út á tröppurnar á fyrst degi ársins, sprændi, og hugsaði um leið hvað hann gæti gert sér til gamans á árinu 2022. Hann íhugaði að hætta að berja börnin sín, vera kurteis við nágranna sína, fara á myndlistarsýningar ... og þá hætti hvort tveggja, bunan og hugmyndirnar.

Þess í stað klæddi hann sig í gönguskóna og lagði land undir fót. Bókstaflega. Hann hélt til Skotlands. Þar nyrst á meginlandi er þorp sem heitir Þjórsá (Thorso) og frá kirkjutröppunum hóf hann göngu sína. Gekk suður til Dofra (Dover) og hafði þá gengið 1205 km. Þar datt honum í hug að ermssynda yfir til Norðmandí en lét það vera enda sjór úfinn og kaldur. Þegar til Bikars (Calais) kom þótti honum ráð að skipta hann um sokka og snúa nærbuxunum við. Svo keypti hann nýjar reimar í skóna og fékk sér rúnstykki með smjöri og skinku í bakaríi bæjarins og lagði í’ann. Alla þessa 1901 km til Róms. 

Árið 1013 var Flosi Þórðarson staddur í borg nokkurri á Englandi, líklega Lundúnum eða einhvers staðar í Bretlandi hinu forna. Varð hann þá sjúkur á sinni því árið áður hafði hann lagt eld að Bergþórshvoli svo inni brunnu hjónin Njáll og Bergþóra, þrír synir þeirra og fleira heimafólk. Hann sigldi þá yfir til Norðmandí og gekk þaðan til Róms, hafði mikla sæmd af göngu sinni, tók lausn af sjálfum páfanum, fór síðan léttur og kátur til Norvegs og þaðan heim að Svínafelli. Ekki áttum við átti maðurinn lítt þekkti samleið með Flosa enda var hann á ferð nokkrum árum síðar. 

Kári Sölmundarson hafði fækkað ótæpilega í brennuliði Flosa, gert nokkra höfðinu styttri sem mörgum þótti slæmt en „brotaþolum“ afleitt. Þessi fjandvinur Flosa gekk líka til Róms enda sá hann eftir öllum drápunum og páfinn seldi honum fúslega fyrirgefningu. Þá hélt Kári léttur í spori til Íslands. Þar lét hann af öllum fjandskap við Flosa sem gifti honum bróðurdóttur sína, ekkju Hvítanesgoðans. Hann hafði Kári óvart drepið í samvinnu við þá Njálssyni en það er nú sko algjört aukaatriði og vandist Hildigunnur Kára smám saman.

Maðurinn fæstir þekkja kom á gamlársdegi til Róms og reyndi að ná tali af páfanum. Sá var vant við látinn, sat á rúmstokk fyrrverandi páfa sem var doldið lasinn og gat því ekki aðstoðað ferðalanginn frá Íslandi. Þess í stað sendi hann bílstjóra sinn með krossað vatn og lítið altarisbrauð sem heimamenn kalla „obbládu“ eða eitthvað svoleiðis. Lét’ann, bílstjórinn, svo ummælt að þetta væri næstum því eins gott og páfinn sjálfur hefði selt honum veitingarnar og fyrirgefningu syndanna í eftirrétt. Manninum lítt þekkta fannst þetta ekki mikil sæmd miðað við upphefð þeirra Flosa og Kára á árum áður. Bílstjórinn benti honum þá undurrólega á að þetta væri hið eina sem í boði væri. Vildi hann ekki trakteringarnar gæti hann farið með allar sínar syndir aftur heim til Íslands. „Prendere o lasciare“, bætti hann við á máli heimamanna. 

Vatn og altarisbrauð er lítil næring fyrir vegmóðan mann og því keypti hann sér utan veggja Vatíkansins pizzu með nautahakki, beikoni, osti og ananas. 

Maðurinn lítt þekkti lagfærði nú skótau sitt, setti plástur á hælsærin því ekki vildi hann enda eins og Gellir Þorkelsson sem árið 1073 lést eftir göngu suður Róms og norður til Danmörks, líklega af fótameinum og ekki bætti úr flensuskratti sem hann fékk á bakaleiðinni.

Náunginn sem fæstir þekkja hafði nú gengið 3126 km á einu ári og þóttist góður með sig, rétt eins og sá sem árið áður hafði lagt að baki 2591 km og var ekki síður kátur.

Svona er nú sýndarveruleikinn á kalda Fróni. Eða eins og Jónas orti forðum daga:

Eg er kominn upp á það,
allra þakka verðast,
að sitja kyrr í sama stað,
og samt að vera að ferðast.