Bloggfęrslur mįnašarins, aprķl 2020

Byrja aš deyja, félagsforšun og undir rannsókn

Oršlof

Stakyrši

Eitt einkenna ķslenskrar tungu er hve flókin hśn er og stafar žaš ekki sķst af hvers kyns óreglu og undantekningum į sviši beygingar- og setningafręši. 

Prófessor Hans heitinn Kuhn benti žeim sem žetta ritar į žetta ķ byrjun įttunda įratugar sķšustu aldar og taldi hann aš miklu erfišara vęri aš lęra ķslensku en önnur mįl sem hann žekkti en žaš mętti einmitt rekja til undantekninganna. 

Į alllangri starfsęvi tel eg mig hafa sannreynt aš Hans Kuhn hafši rétt fyrir sér. 

Ķ flestum mįlum er žaš svo aš litlir beygingarflokkar deyja drottni sķnum en ķ ķslensku er žvķ į annan veg hįttaš, fjölmörg orš eru stakyrši ķ žeim skilningi aš ekkert orš beygist eins, t.d. alin, dagur, guš og megin. Sama er upp į teningnum į sviši setningafręši. […]

Jón G. Frišjónsson. Mįlfarsbankinn.

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

„… og aš śtlit sé fyrir aš margir séu byrjašir aš deyja į heimilum sķnum.“

Frétt į visir.is.                          

Athugasemd: Sį sem er „byrjašur aš deyja“ hlżtur meš öšrum oršum aš liggja banaleguna. Oršalagiš er frekar kjįnalegt. Meš sögninni aš deyja er varla hęgt aš nota byrja. Veriš getur aš einhver sé aš byrja aš smķša hśs, byrja aš taka til, byrja ęfingar.

Ķ heimildinni Ap News segir:

… a growing number of victims are now dying at home.

Žarna segir ekkert um aš fólk sé „byrjaš aš deyja“, ašeins aš fólk sé aš deyja ķ heimahśsum.

Tillaga: … og aš śtlit sé fyrir aš margir séu aš deyja į heimilum sķnum.

2.

„Aušjöfurinn Elon Musk var haršoršur gagnvart félagsforšun og …“

Frétt į visir.is.                          

Athugasemd: Var mašurinn ekki hašroršur um félagsforšun? Stundum er ekkert eitt réttast. Smekkur skiptir mįli. 

Gagnvart er forsetning rétt eins og um. Oršiš var upphaflega gagnveršur, žaš er į móti eins og segir ķ Mįlfarsbankanum. Nokkur dęmi eru tilgreind žar en svo segir:

Ķ tilgreindum dęmum öllum viršist merking forsetninganna gagnvert, gagnvart vera bein, žaš er andspęnis; į móti, en ķ sķšari alda mįli hefur merkingin breyst. 

Męlt er meš žvķ aš lesendur kynni sér nįnar žaš sem Jón G. Frišjónsson segir žarna ķ Mįlfarsbankanum.

Tillaga: Aušjöfurinn Elon Musk var haršoršur um félagsforšun og …

3.

„Félagsforšun“

Nżyrši um lįgmarksfjarlęgš milli fólks vegna smits.                          

Athugasemd: Félagsforšun er afar stirt orš. Ekkert jįkvętt ķ žvķ eša hjįlplegt. Engu er lķkar en aš ętlunin sé aš mašur eigi aš foršast félagsskap annarra en žaš er ekki svo.  

Stundum finnst manni aš nżyrši eša nżtt oršalag sem nęr hljómgrunni mešal almennins sé samiš af einhverjum meš takmarkašan oršaforša eša lķtinn mįlskilning. Nefna mį orš eins og „įbreiša“ (notaš um śtgįfu tónverka), „njóttu dagsins“, „tķmapunktur“ og fleira dót.

Į Nżyršavef Stofnunar Įrna Magnśssonar eru žessi samheiti gefin:

fjarlęgšarmörk, félagsleg fjarlęgš, bil, bil į milli fólks, fįrżmi, félagsbil, félagsfjarlęgš, félagsfjęrni, félagsforšun, félagsgriš, félagsnįnd, fjarrżmi, fjarstaša, fjarstęša, frįkvķ, frįvist, frįvķgi, frišrżmi, heilsurżmi, hęfileg fjarlęgš, lżšhelgi, lżšrżmi, mannhelgi, millibilsįstand, nįndarmörk, nįunganįnd, olnbogarżmi, rżmi, rżmisfirš, rżmisforšun, rżmisnįnd, rżmistóm, samskiptafjarlęgš, seiling, smitbil, smitfirš, smithelgi, smitnįnd, smitrżmd, snertibil, snertilaust svęši, sóttvarnabil, sóttvarnafjarlęgš, sżkingarfjarlęgš, sżkingarmörk, tveggja metra reglan, tveggjaseilingahaf, vištalsbil, vķšisfjarri, nįndarbil, nįlęgšarbann

Mér finnst žessi žrjś betri en „félagsforšun“:

    1. nįndarbil
    2. nįndarmörk
    3. heilsurżmi

Oršin taka į svokallašri tveggja metra reglu, eru frekar jįkvęš, en ekki er ętlunin aš koma ķ veg fyrir öll samskipti eins og hiš kaldranalega orš „félagsforšun“.

Tillaga: Nįndarbil.

3.

„Kennari er nś undir rannsókn fyrir aš öskra į nemendur og …“

Frétt į dv.is.                          

Athugasemd: Hvaš er įtt viš meš oršalaginu “aš vera undir rannsókn“? Skyldi žetta vera žżšing śr ensku? Ju, ég og fleiri sem horfa alltof mikiš į leynilöggumyndir ķ sjónvarpi eša bķó könnumst viš enska oršalagiš:

Teacher is now under investigation for screaming at students and …

Blašamašurinn žżšir hvert einast orš og hvikar hvergi frį röšun žeirra. Žetta er ensk ķslenska. Į ķslensku er ekki hęgt aš segja aš konan ķ fréttinni sé „undir rannsókn“. Žó er hęgt aš nota segja aš fólk liggi undir grun.

Leyfum okkur aš žżša merkinguna į ķslenskum, hristum af okkur hlekkina.

Tillaga: Lögreglan er aš rannsaka konu sem öskraši į nemendur og …

4.

„Ekkert bendi til žess į žessum tķmapunkti aš andlįtiš hafi boriš aš meš saknęmum hętti.“

Frétt į visir.is.                           

Athugasemd: Žaš er ljóta oršiš žessi „tķmapunktur“. Hér freistast blašamašurinn til aš nota žaš og žar af leišandi lendir hann ķ nįstöšu meš žess og žessum.

Ég kalla oršiš „tķmapunkt“ ljótt vegna žess aš žaš er eiginlega vita gagnslaust og žar aš auki mikiš notaš af blašamönnum. Ķ flestum tilvikum mį sleppa oršinu, rétt eins og gert er hér fyrir nešan. Merking mįlsgreinarinnar breytist ekki hętis hót.

Tillaga: Ekkert bendi til žess aš andlįtiš hafi boriš aš meš saknęmum hętti.


Byrja aš deyja, forša gjaldžrotum og vęrukęrt śthverfi

Oršlof

Trufla

Trufla s. (18. öld) ’ónįša; rugla,…’. To. [tökuorš?] ęttaš śr fr. troubler, sbr. e. trouble []

Ferill žessa to. inn ķ ķsl. er ekki fullljós, e.t.v. hefur žaš borist um e.; fęr. trupult ’flókiš, erfitt’ og trupulleiki ’erfišleiki, vandręši’ eru lķkl. af žessum sama toga. 

Af so. trufla eru leidd no. trufl h. og truflun kv. ’ónįšun; ruglingur, ruglun’.

maldid.is.

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

„… og aš śtlit sé fyrir aš margir séu byrjašir aš deyja į heimilum sķnum.“

Frétt į visir.is.                          

Athugasemd: Sį sem er „byrjašur aš deyja“ hlżtur aš liggja banaleguna. Oršalagiš ķ fréttinni er ekki gott. Notuš er sögnin aš byrja til aš tįkna nśtķš sem er furšulegt. Nśtķš er bara nśtķš.

Ķ heimildinni Ap News segir:

… a growing number of victims are now dying at home.

Žarna segir ekkert um aš fólk sé „byrjaš aš deyja“, ašeins aš fólk sé aš deyja ķ heimahśsum (e. „dying“, lżsingarhįttur nśtķšar; deyjandi).

Tillaga: … og aš śtlit sé fyrir aš margir séu aš deyja į heimilum sķnum.

2.

„Ķ žvķ skyni aš tryggja réttindi launafólks og forša gjaldžrotum …“

Fréttatilkynning frį forsętisrįšuneytinu 28.4.20.                        

Athugasemd: Sögnin aš forša merkir samkvęmt oršabókinni aš bjarga, koma undan, koma ķ burtu. Rķkisstjórnin ętlar ekki aš aš „bjarga gjaldžrotum“ heldur aš foršast žau, afstżra žeim, koma ķ veg fyrir gjaldžrot.

Hęgt er aš forša manni frį gjaldžroti en gjaldžrotinu er ekki foršaš vegna žess aš žaš er hugtak.

Tillaga: Ķ žvķ skyni aš tryggja réttindi launafólks og afstżra gjaldžrotum …

3.

„Nżi iP­hone sķminn męttur ķ verslanir hér­lendis.“

Frétt į frettabladid.is.                         

Athugasemd: Daušir hlutir geta ekki mętt vegna žess aš sögnin aš męta merkir aš hitta annan. Fólk mętir į einhvern staš og jafnvel mętist į förnum vegi.

Blašamašur sem segir aš sķmi sé męttur į einhvern staš“ hefur ekki góšan skilning į ķslensku mįli. Svona fer illa ķ ritmįli.

Tillaga: Nżi iP­hone sķminn kominn ķ verslanir hér­lendis.

4.

„… 68 įra gömul heimavinnandi hśsmóšir i vęrukęru śthverfi austan Óslóar, hefši horfiš.“

Frétt į ruv.is.                          

Athugasemd: Samkvęmt oršabókinni merkir lżsingaroršiš vęrukęr žann sem er latur. Eflaust mį halda žvķ fram aš oršiš geti lķka įtt viš žann sem vill lįta fara vel um sig, hafa žaš nįšugt. Hugsanlega į blašamašurinn viš žaš. Sé svo hefši hann įtt aš nota annaš orš sem henta betur. 

Ķ fréttinni er sagt aš śthverfiš ķ Ósló sé „vęrukęrt“. Betra er aš segja žaš frišsęlt. 

Furšulegt aš villuleitarforritiš skuli ekki hafa fundiš aš žvķ aš žarna er „i“ ķ staš forsetningarinnar ķ.

Tillaga: … žį 68 įra gömul heimavinnandi hśsmóšir ķ frišsęlu śthverfi austan Óslóar, hefši horfiš.

5.

Stórslysi foršaš žegar risahola myndašist į žjóšveginum.“

Fyrirsögn į ruv.is.                          

Athugasemd: Oršalagiš aš „forša slysi“ gengur aftur, aftur og aftur. Slysum veršur ekki „foršaš“ heldur er reynt af alefli aš koma ķ veg fyrir žau, afstżra žeim.

Foršumst slysin.

Tillaga: Stór hola į žjóšveginum hefši getaš valdiš stórslysi.


Daušarefsing fyrir börn, eignmašur sinn og snśa į haus

Oršlof

Gżgur eša gķgur

Oršiš gżgur merkir: skessa, en oršiš gķgur merkir yfirleitt: eldgķgur.

Mįlfarsbankinn.

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

Sam­bönd­in mķn og bśag­aršur­inn minn halda mér heil­um ķ höfšinu.“

Fyrirsögn į mbl.is.                         

Athugasemd: Mįlsgreinin er ekki skżr. Hvaša sambönd er įtt viš? Hvaš er aš vera heill ķ höfšinu? Er hęgt aš vera hįlfur ķ höfšinu? Įšur en lengra aš haldiš ķ śtśrsnśningum er betra aš draga žį įlyktun aš blašamašurinn sé góšur ķ ensku en slakur ķ ķslensku.

Keep me whole in the head.

Žannig gęti oršalagiš veriš į ensku og žar veršur blašamanninum fótaskortur. 

Ķ fréttinni segir:

Hann seg­ir aš žaš hafi veriš óžęgi­legt žegar fjöl­mišlar fjöllušu um aš hann vęri bś­inn aš vera, en gat lifaš meš žvķ aš eig­in sögn. 

Ef til vill var žetta svona į ensku:

He says it was uncomfortable when the media said he was finished but he could live with it.

Sé žetta svo er žżšingin ekki góš. Enska oršasambandiš „to live with it“ er vissulega hęgt aš žżša frį orši til oršs. Hins vegar merkir žaš frekar aš mašurinn hafi sętt sig viš ummęlin, žau hafi ekki truflaš hann jafnvel aš žau hafi ekki skipt hann neinu mįli.

Tillaga: Engin tillaga.

2.

„Yfirvöld ķ Sįdķ-Arabķu hafa afnumiš daušarefsingu fyrir börn.“

Frétt į visir.is.                         

Athugasemd: Ķ Sįdi-Arabķu eru börn tekin af lķfi vegna glępa. Ofmęlt er aš daušarefsingar séu „fyrir börn“. Hér hefši blašamašurinn įtt aš hugsa sig um og orša setninguna betur. 

Żmislegt er fyrir börn. Leikföng eru fyrir börn. Żmis konar nįmsefni er fyrir börn. Žrķhjól eru til fyrir börn. Sandkassar eru fyrir börn. Daušarefsingar eru ekki „fyrir börn“. 

Tillaga: Yfirvöld ķ Sįdi-Arabķu eru hętt aš refsa börnum meš lķflįti.

3.

„Ķslend­ing­arn­ir sem skara fram śr ķ śti­vist.“

Fyrirsögn į mbl.is.                          

Athugasemd: Blašamašur Moggans birtir myndir af nķu manns og leyfir sér aš segja aš žeir skari fram śr ķ śtivist. 

Aušvitaš er žaš tóm vitleysa. Ég gęti aušveldlega tališ upp meš nafni meira en eitt hundraš manns sem stunda śtivist og eru sķst af öllu eftirbįtar žeirra nķu sem eru į myndunum į vefsķšu Moggans.

Fyrirsögnin er einfaldlega vanhugsuš og flokkast sem oflof. Fólkiš į myndunum mun įbyggilega ekki taka ummęlunum fagnandi žó žaš njóti śtivistar. 

Blašamenn eiga ekki aš fullyrša neitt nema žeir hafi heimildir fyrir oršum sķnum.

Tillaga: Ķslendingar sem stunda śtivist af kappi.

4.

„Žżska flug­fé­lagiš Condor mun fį 550 millj­ón­ir evra, sem svar­ar til rśmlega 87 millj­arša króna, aš lįni frį žżska rķk­inu og Hesse …“

Fyrirsögn į mbl.is.                          

Athugasemd: Hver er žessi Hesse sem ętlar aš lįna flugfélaginu Condor peninga? Blašamašurinn žżšir blint śr ensku og gerir enga tilraun til aš gefa lesendum ķtarlegri upplżsingar.

Į flestum vefsķšum į ensku er talaš um „The state of Hesse“ eša einfaldlega „Hesse“. Hér er įtt viš eitt af žeim sextįn sambandslöndum sem mynda Žżskaland og nefnist į žżsku Hessen. Ķ ķslenskum fjölmišlum er oftast notast viš žaš heiti. Žess mį geta aš ķ Hessen eru ašalskrifstofur flugfélagsins Condor.

Sjį nįnar um Hessen į Wikipedia. 

Tillaga: Žżska flug­fé­lagiš Condor mun fį 550 millj­ón­ir evra, sem svar­ar til rśmlega 87 millj­arša króna, aš lįni frį žżska rķk­inu og sambandslandinu Hessen

5.

„Hér mį sjį Hönnu og eiginmann sinn Nikita įsamt eldri syninum.“

Myndatexti į visir.is.                         

Athugasemd: Žessi texti birtist į laugardegi og mįnudaginn į eftir var hann enn óbreyttur. Afturbeygša fornafniš „sinn“ į žarna ekki viš. 

Birt er mynd af foreldrum og barni. Blašamašurinn oršar žetta svona; 

Hér mį sjį …

Žetta er kjįnalegt oršalag. Allir sjį žaš sem er į myndinni. Til hvers aš orša žetta svona? Heldur blašamašurinn aš lesandinn įtti sig ekki į fólkinu og geti tengt žau viš efni greinarinnar?

Allt žetta getur bent til eftirfarandi og į raunar viš alla ķslenska fréttamišla:

  1. Margir blašamenn lesa ekki yfir eigin frétt, hvorki fyrir né eftir birtingu.
  2. Blašamenn viršast ekki lesa yfir fréttir samstarfsmanna sinna.
  3. Ritstjórar og ritstjórnafulltrśar viršast ekki lesa ekki yfir fréttir, hvorki fyrir né eftir birtingu.
  4. Ritstjórnir kunna aš vera illa aš sér ķ ķslensku mįli eša leggja ekki įherslu į žaš.
  5. Śtgįfur hafa ekki sett ekki sett sér gęšastefnu ķ ķslensku mįli og viršast sama um skrif blašamanna.
  6. Ritstjórnir viršast halda aš lesendum sé sama um slęmt mįlfar og villur.
  7. Ritstjórnir gera sér lķklega enga grein fyrir žeim įhrifum sem mįlvillur og slęmt mįlfar geta haft į lesendur.
  8. Fólk viršist rįšiš ķ blašamennsku eftir kunnįttu ķ erlendum tungum og menntun og žekkingu en ekki hvort žaš geti tjįš sig į góšri ķslensku.

Naušsynlegt er aš taka žaš fram aš į flestum fjölmišlum starfa fjölmargir afar góšir blašamenn meš glöggan skilning į ķslensku mįli og skrifa lęsilegar fréttir. Skussarnir koma óorši į hina.

Tillaga: Hanna og Nikita, eiginmašur hennar, meš eldri syninum.

6.

„Ég vil snśa žessu į haus.

Orš višmęlanda ķ Kastljósi į ruv.is 27.4.20..                          

Athugasemd: Talsveršur munur er į žvķ aš snśa fullyršingu į haus eša snśa henni viš.  Fullyršing getur veriš sönn ķ rökręšum en oft brugšiš į žaš rįš aš snśa henni viš til aš skżra mįlstašinn.

Fréttamašur ķ Kastljósi spurši:

Er hęgt aš gera žetta įn žess aš vita hvernig framtķšin veršur?

Og višmęlandinn svaraši:

Ég myndi snśa žessu į haus og segja, er hęgt aš gera of lķtiš žegar žś veist ekkert hvernig framtķšin veršur?

Hann snéri fullyršingu blašamannsins ekki į haus heldur snéri henni viš. Žetta geršist tvķvegis ķ žęttinum.

Tillaga: Ég vil snśa žessu į viš.


Hįvašaśtkall, refsunarform og 15 manna andafjölskylda

Oršlof

Ķ og į vķk

Eina almenna reglan er sś aš stašir sem enda į -vķk taka meš sér ķ frį Vķk ķ Mżrdal og aš Sśšavķk. Frį og meš Hólmavķk erum viš į slķkum vķkum. 

Ekki er rįšlagt aš hętta sér śt ķ rökręšur viš staškunnuga ķ žessum efnum og nefna aš ķ Landnįmu sé talaš um aš Garšar hafi veriš ķ Hśsavķk į Skjįlfanda – žegar Hśsvķkingurinn viš afgreišsluboršiš segist vera į Hśsavķk. 

Ekki eru öll jafn kurteis og Hofsósingar sem voru ķ Hofsós žar til feršamenn komu ķ bęinn og voru į Hofsósi. 

Įstęšan fyrir žvķ aš Bolungarvķk er skrifuš meš erri er svo sś aš žannig er žetta örnefni skrifaš ķ Landnįmu žótt sumum žyki nś rökréttara aš fella erriš burt vegna žeirra bolunga sem vķkin hljóti aš vera kennd viš.

Gķsli Siguršsson. Tungutak. Morgunblašiš, blašsķša 20, 25.4.20.

Bolungur, bulungur k. ’višarköstur; sver trjįbolur, holur trjįbolur’; sbr. nno. bolung, bulung ’bolur (į manni eša skepnu)’. Sjį bolur, bušlungur (2) og bulung(u)r.

malid.is.

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

Öll vötn renna til žess aš Liverpool kaupi hann.“

Fyrirsögn į dv.is.                        

Athugasemd: Er hęgt aš bjóša upp į svona skrifa?

Til er žessi mįlshįttur:

Nś falla öll vötn til Dżrafjaršar.

Žetta segir Vésteinn Vésteinsson mįgur, Gķsla Sśrssonar, ķ sögu sem kennd er viš žann sķšarnefnda.

Skyldur er mįlshįtturinn:

Öll vötn renna til sjįvar.

Oršalagiš „Öll rök benda til …“ er hins vegar algjörlega óžekkt. 

Lķklegast er aš blašamašurinn hafi af vanžekkingu sinni blandaš saman hrafli af žvķ sem hann man og ķ fljótfęrni veršur til oršalagiš: „Öll vötn renna til žess aš …

Mįl er aš blašamašurinn skrśfi fyrir rennsliš og hętti aš sulla.

TillagaAllt bendir til žess aš Liverpool kaupi hann.

2.

„Lög­regl­an fór m.a. ķ hįvašaśt­kall um kl. tvö ķ nótt ķ Grafar­vogi ķ Reykjavķk.“

Frétt į mbl.is.                         

Athugasemd: Hvaš er „hįvašaśtkall“? Lķklega žegar löggan ekur meš sķrenum og blikkandi ljósum um götur og vegi žangaš sem förinni er heitiš. 

Nei, į löggumįli er žaš „hįvašaśtkall“ žegar löggan er bešin um aš lękka hįvašann ķ hljómflutningsgręjum og óžarflega kįtu fólki einhvers stašar śti ķ bę. 

Skrżtiš. Aldrei er talaš um moršśtkall, įrekstrarśtkall, brunaśtkall, sinuśtkall eša fyllikallaśtkall. Mį vera aš hér sé aš verša stefnubreyting ķ oršfęri löggumįlsins. Stofnanamįllżskan tekur óvenju hröšum breytinum og aušvitaš til hins verra.

Annars mį hrósa blašamanninum fyrir aš geta žess aš Grafarvogur sé ķ Reykjavķk. Alltof oft er eins og fréttir séu eingöngu skrifašar fyrir Reykvķkinga. Blašamašur į aš vera hafinn upp yfir stašsetningu sķna ķ fréttaskrifum.

Löggufréttir eru oft ķtarlegri en efni standa til. Fjórtįn lķna frétt hefši mįtt endurskrifa į žennan hįtt:

Žetta geršist ķ nótt hjį lögreglunni:

  1. Lögreglan stöšvaši bifreiš į 194 km hraša į Reykjanesbraut. Ökumašurinn var sviptur ökuréttindum.
  2. Žrettįn mįl voru bókuš vegna hįvaša og žurfti lögreglan ķ sumum tilvikum aš skerast ķ leikinn.
  3. Gestur ķ samkvęmi er sagšur hafa rįšist į nįgranna sem kvartaši undan hįvaša. Honum var stungiš ķ fangelsi.

Stutt og laggott. Žannig ętti aš afgreiša dagbók löggunnar telji ritstjórn svona mįl og önnur įlķka vera į annaš borš fréttaefni. Ekki į nęstum žvķ allt sem löggan tekur sér fyrir hendur er fréttaefni.

Skammstafanir mį rekja til žess tķma er spara žurfti plįssiš į pappķr eša jafna settan texta svo hann passaši į blaš įn žess aš of mikiš bil vęri į milli orša. Žetta var tķmi blżsetningar og jafnvel fyrr. Į tölvuöld žarf ekki skammstafanir į borš viš „m.a.“ (mešal annars). Nóg er plįssiš og umbrotsforrit og textaforrit sjį um aš jafna texta į žann hįtt sem hver og einn vill. Ég nota afar sjaldan skammstafanir og tel aš texti lķši ekki fyrir žaš. Žvert į móti.

Tillaga: Lögreglan į höfušborgarsvęšinu var margoft kölluš śt ķ nótt.

3.

TV ķ sóttkvķ: Žjóš­kunnir ein­staklingar męla meš įhorfs­efni ķ sam­komu­banni.“

Fyrirsögn į visir.is.                       

Athugasemd: Hvaš er įhorfsefni? Bašmull, krossvišur, stóll, landslag, teppi eša hvaš? Nei, žarna er veriš aš tala um žaš sem vert er aš horfa į ķ sjónvarpi. Blašamašurinn kallar sjónvarp „TV“ upp į ensku („tķvķ“) af žvķ aš žaš rķmar viš sóttkvķ.

Tilraunir blašamannsins til aš vera fyndinn eru fleiri:

Nś į tķmum sem flestir hśka heima viš er óhjįkvęmilegt aš glįpstundum fjölgi. 

Sögnin aš hśka er žekkt, merkir aš sitja ķ hnipri, sitja boginn eša óžęgilega. Fęstir „hśka“ heima, fólk er heima, dvelur heima og reynir eins og kostur er aš njóta žess mešal annars meš žvķ aš horfa į sjónvarp.

Ekki heldur žykir sögnin aš glįpa viršuleg, žvert į móti. Hśn merkir aš góna, stara og įlķka.

Oft er ķ hįlfkęringi talaš um aš „glįpa į kassann“ og er žį įtt viš sjónvarpiš. Unglingar hśka heima vegna žess aš ašrir kostir bjóšast ekki og žeim leišist.

Snišugt oršalag missir marks sé žaš notaš ķ óhófi. Blašamašurinn kann sér ekki hóf. Hugsanlega skilur hann ekki žessi tvö orš, glįpa og hśka. Heldur aš žau merki aš horfa og dvelja. Margt bendir til aš hann sé ekki vanur skrifum.

Żmislegt mį leišrétta ķ fréttinni:

Nś į tķmum sem flestir hśka heima 

Betur fer į žvķ aš segja: Nś į tķmum er flestir … 

Vķsir hafši žvķ samband viš nokkra smekkvķsa žjóšžekkta einstaklinga og athugaši hvaša sjónvarpsefni eša kvikmyndum žau męla meš …

Žarna hefši įtt aš standa žeir męla meš.

Grķnistinn kunnugi hefur veriš aš glįpa į sjónvarpsefni vķšs vegar aš śr heiminum undanfariš.

Vel mį vera aš grķnistinn sé kunnugur mörgu en žarna hefši įtta aš standa grķnistinn kunni, žaš er ķ merkingunni žekktur. Į žessum tveimur oršum er reginmunur.

Eigandi Priksins er smekksmašur

Oršiš „smekksmašur“ finnst ekki ķ oršabók en ef til vill mį hafa žaš um žann sem notar smekk.

… segir Žorsteinn um žessa sci-fi spennuserķu į Hulu.

„Sci-fi“, boriš fram „sęfę“, er skammstöfun į ensku oršunum „Sience-Fiction“ sem žżšir vķsindaskįldskapur. Aušvitaš skilja allir betur fyrrnefnda oršiš og hvers vegna aš nota žį žessa pśkalegu ķslensku sem enginn getur lęrt almennilega nema lesa bękur.

„Hulu“ er ekki hula heldur sjónvarpsstöš en blašamašurinn lętur žess ógetiš. Hann vill aš lesendur giski į žaš sem hann er aš skrifa um.

Blašamašurinn hefur aušsjįanlega rżran oršaforša. Eflaust er honum ekki alls varnaš ķ skrifum og fréttamennsku. Verst er aš enginn į Vķsi les yfir žaš sem hann skrifar og žar af leišandi veit blašamašurinn aldrei hvort skrifin eru góš eša slęm. Vķsir į viš alvarlegan stjórnunarvanda aš etja sem bitnar į lesendum vefsins.

Tillaga: Žjóšžekkt fólk męlir meš sjónvarpsžįttum og kvikmyndum ķ samkomubanni.

4.

„Sįdi-Arabķa af­nemur hżšingar sem refsunar­form.“

Fyrirsögn į visir.is.                        

Athugasemd: Oršiš „refsunarform“ er arfaslęmt orš, žekkist raunar ekki ķ oršabókum. Blašamašurinn hnošast ķ fréttinni meš žżšingar śr ensku. Žessi setning bögglast fyrir honum.

Saudi Arabia is to abolish flogging as a form of punishment

Žannig er fyrirsögnin į vefśtgįfu BBC og blašamašurinn veršur endilega aš nota „formiš“, sér enga leiš framhjį žvķ. 

Svo viršist sem blašamenn į Vķsi megi misžyrma ķslensku mįli eins og žį lystir, stjórnendur vefsins kęra sig kollótta um mįlfar og lesendur.

Vęri Vķsir matvęlafyrirtęki yrši žvķ lokaš vegna sölu į skemmdri vöru. 

Tillaga: Sįdi-Arabķa afnemur hżšingar ķ refsingarskyni.

5.

„Góšhjartašir borgarar björgušu 15 manna andafjölskyldu.“

Fyrirsögn į dv.is.                       

Athugasemd: Annaš hvort er blašamašurinn ótrślega hrošvirkur eša hann er Dani sem kann ekki ķslensku.

Heimildin er dk.newsner.com. Žar segir ķ fyrirsögn:

Andemor og 14 små ęllinger tager elevator ned fra 6. sal.

„Ingenting om męnnesker i andefamilien,“ segjum viš į menntaskóladönskunni.

Held aš fyrirsögnin komist į lista yfir žęr tķu verstu.

Žess ber žó aš geta aš blašamašurinn hefur lagfęrt fyrirsögnina. Nś er hśn svona:

Góšhjartašir borgarar björgušu 15 anda andafjölskyldu.

Ég hló upphįtt. Hvort var žaš blašamašurinn eša ritstjórinn sem „lagaši“ fyrirsögnina og gerši illt verra? Andar ķ andafjölskyldu? Andar andafjölskyldan? Svona mį endalaust snśa śt śr fyrirsögninni.

TillagaGott fólk bjargaši andapari meš fjórtįn unga.

6.

„Samkvęmt žżskum reglum geta žeir sem yfirgįfu heimili sķn įn žess aš žurfa žess įtt von į 150 evra sekt, jafnvirši um 24 žśsund króna. “

Frétt į ruv.is.                       

Athugasemd: Hér er glępafrétt, sagt frį tveimur ólöglegum hįrgreišslustofum ķ Žżskalandi. Einnig frį fólki sem yfirgaf heimiliš įn žess aš žurfa žess. Óljóst er ķ fréttinni hvernig žetta tvennt tengist.

Ķ fréttinni kemur fram aš hįrgreišslustofurnar hafi veriš ķ kjöllurum heimahśsa en allir sem horft hafa į bķó- og sjónvarpsmyndir vita aš žį nota glęponar til alls kyns myrkraverka, bśa til eiturlyf, brugga įfengi og limlesta fólk.  

Hversu lįgt geta menn lagst. Klippa karla og snyrta hįr kvenna ķ kjallara. Nęst mį bśast viš žvķ aš einhverjir glęponar fari aš snyrta fętur, ašrir aš lakka neglur og enn ašrir aš snyrta augabrśnir. Allir sjį aš svona framferši endar meš ósköpum. Aušvitaš žarf aš stemma stigu viš žessu meš rosalega hįrri sekt, 24.000 ķslenskum krónum. Gott į glępalżšinn.

En hvaš į aš gera viš fólk sem yfirgefur heimili sitt įn žess aš žurfa žess? 

Tillaga: Engin tillaga.


Um leiš og fer aš blįsa, óķslenskumęlandi og fólk er ekki aš lesa

Oršlof

Smjöržefur

Fį smjöržefinn af einhverju. „fį aš kenna į e-u, finna óžęgilegar afleišingar af e-u“. 

Orštakiš er kunnugt frį 19. öld: jafngott žó hann fengi smjeržefinn af žvķ […] Brandur fékk ekki sķšur smjeržefinn af mżbitinu en ašrir. […] 

Smjöržefur er hin vonda lykt sem leggur af sśru eša žrįu smjöri […].

Halldór Halldórsson. Ķslenskt orštakasafn. Almenna bókafélagiš. 1969.

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

Aš žessu er mik­il óprżši, auk žess sem rusl eins og žetta fer allt af staš um leiš og fer aš blįsa.“

Frétt į mbl.is.                       

Athugasemd: Žarna er forsetningin „aš“ notuš ķ staš af. Hęgt er aš komast hjį žessu meš žvķ aš lęra reglurnar sem segir frį į malid.is:

Aš: Um stefnu eša hreyfingu til e-s stašar/ķ įttina til e-s: Lögreglumašurinn gekk bķlnum. Lóšin nęr giršingunni.

Og:

Af: Um stefnu eša hreyfingu frį e-m staš/ķ įttina frį e-u: Hann datt af hjólinu. Viš komum seint heim af ballinu. Žaš er fallegt śtsżni af fjallinu. Hrifsa bókina af henni.

Mjög oft segir fólk ķ barnslegri einlęgni aš žaš „blįsi“ žegar vind hreyfir eša žaš hvessir. Svona oršalag er alls ekki rangt en ber vitni um frekar lķtinn oršaforša. Raunar eru til į annaš hundraš orš sem lżsa vindi. Nefna mį žessi:

aftakavešur
andblęr
andi
andvari
įhlaup
bįl
bįl 
bįlvišri
belgingur
blįstur
blęr
blęs
brimleysa
derringur
drif
dśnalogn
dśs
fellibylur
fjśk
fok
forįttuvešur
galdravešur
gambur
garri
gerringur
gjóla
gjóna
gjóstur
gol
gola
grįš
gustur
hrakvišri
hregg
hrķš
hroši
hrök
hundavešur
hvassvišri
hviša
hvirfilbylur
hęgvišri
illvišri
kaldi
kali
kįri
kul
kuldastormur
kuldastrekkingur
kylja
kyrrvišri
kęla
lįgdeyša
ljón
logn
lęgi
manndrįpsvešur
mannskašavešur
mśsarbylur
nepja
nęšingur
nępingur
ofsarok
ofsavešur
ofsi
ofvišri
ókjör
óvešur
remba
rembingur
rok
rokstormur
rumba
runta
ręna
skakvišri
slagvešur
snarvindur
snerra
snerta
sperra
sperringur
stilla
stormur
stólparok
stólpi
stórastormur
stórvešur
stórvišri
strekkingur
strengur
streyta
streytingur
stroka
strykur
sśgur
svak
svali
svalr
sveljandi
svipur
tķkargjóla
tśša
vešrahamur
vešurofsi
vindblęr
vindkul
vindsvali
vindur
vonskuvešur
ördeyša
öskurok

Fyrst aš svona mörg orš eru til um vind og vindgang ķ ķslenskri nįttśru er lķtil žörf į aš nota ęvinlega sögnina aš blįsa. Žegar hreyfir vind mį nota orš eins og anda, kula, nęša, gjóla, gusta, rjśka, hvessa, strķšhvessa, snögghvessa og įbyggilega fleiri. 

Tillaga: Mik­il óprżši er af žessu og fżkur śt um allar jaršir žegar hvessir.

2.

„Ķslensk­um mįl­efn­um į Spotify stżr­ir starfsmašur ķ Svķžjóš, sem kvaš vera óķs­lensku­męl­andi.

Frétt į mbl.is.                       

Athugasemd: „Óķslenskumęlandi“ er ógott enda óorš sem óskrifandi nota ósjaldan (žetta er léleg tilraun til aš vera fyndinn).

Ķ stašinn mį hiklaust nota fleiri orš. Dęmi; ekki ķslenskumęlandi, ekki talandi į ķslensku, tala ekki ķslensku, ómęlandi į ķslensku og svo framvegis.

Blašamašurinn segi aš starfsmašurinn kvaš vera ómęlandi į ķslensku.Vel gert. 

Ķ Mįlfarsbankanum segir:

Oršmyndin ku stendur fyrir kvaš (3.p.et.žt. af sögninni kveša) ķ merkingunni: vera sagšur (sögš, sagt). Hann ku vera mikill ķžróttamašur. Hśn ku vera farin af landi brott. Svo ku vera.

Aftur į móti segir į malid.is: 

Ku, sagnorš; stiršnaš form af ’kvaš’ af sögninni ’kveša’: er sagšur. Dęmi: Hann ku vera ķ megrunarįtaki. Žetta ku vera besta kaffihśsiš ķ mišbęnum.

Mér finnst žetta ekki stiršnaš orš, žvert į móti heyri ég žaš oft og les. Ekkert aš žvķ aš nota žaš.

Tillaga: Ķslensk­um mįl­efn­um į Spotify stżr­ir starfsmašur ķ Svķžjóš, sem er ekki sagšur tala ķs­lensku­.

3.

„Žetta er heilmikil skjįlftavirkni sem hefur veriš.

Fyrirsögn į visir.is.                        

Athugasemd: Žarna hefur oršaröšin aflagast dįlķtiš. Žaš hefši ekki kostaš blašamanninn mikinn tķma eša vangaveltur aš lagfęra hana, sjį tillöguna hér fyrir nešan.

Oftar en ekki žurfti ég aš lagfęra orš višmęlenda minna žegar ég var ķ blašamennsku. Öllum žótti žaš sjįlfsagt enda ekki gott aš dreifa illa oršašri hugsun sem višmęlandinn hafši ekki tķma til aš velta fyrir sér žegar vištal var tekiš.

Ķ dag viršast blašamenn taka allt gagnrżnislaust sem višmęlendur segja, skrifa žaš samviskusamlega nišur rétt eins og žaš sé gullaldarmįl. 

Engum er greiši geršur meš žannig afgreišslu, ekki višmęlandanum, lesandanum eša blašamanninum. Tilvitnušu oršin eru talmįl, alls ekki ritmįl og eiga óbreytt ekki erindi til lesenda.

Uppįhaldsorš blašamannsins sem skrifaši fréttina er „ómögulegt“. Oršiš kemur fjórum sinnum fyrir ķ stuttum texta. Aušvelt er aš skrifa sig framhjį svona nįstöšum.

Tillaga: Žarna hefur veriš heilmikil skjįlftavirkni.

4.

„Greini­legt aš fólk er ekki aš lesa aug­lżsingarnar.“

Fyrirsögn į frettabladid.is.                        

Athugasemd: Eflaust er ekki rangt aš nota sögn ķ nśtķš įsamt annarri ķ nafnhętti; „er aš lesa“. Žannig mįlfar er žó frekar flatt og lķtt įhugavert

Stundum lendir oršaröš ķ setningum ķ rugli. Hér eru nokkur dęmi sem byggš eru į tilvitnašri fyrirsögn: 

Greinilegt er aš fólk er ekki aš lesa auglżsingarnar.

Fįir myndu segja svona vegna žetta aš žarna standa sömu sagnir of nįlęgt hvorri annarri. 

Žetta er hins vegar ešlileg oršaröš:

Greinilegt er aš fólk les ekki auglżsingarnar.

Svo eru žeir til sem myndu orša žetta svona:

Greinilegt er aš fólk er ekki bśiš aš lesa auglżsingarnar.

Hér er örlķtill meiningarmunur. Sleppum honum og įttum okkur į žvķ aš veriš er aš bśa til žįtķš meš sögn ķ nśtķš og bśinn (vera + bśin + aš + nafnhįttur). Hér fer betur į žvķ aš segja:

Greinilegt er aš fólk hefur ekki lesiš auglżsingarnar.

Eša:

Greinilegt er aš fólk las ekki auglżsingarnar.

Ekki veit ég ekki hvaš hefur ruglaš okkur ķ ķslenskunni og hvers vegna viš förum „Fjallabaksleiš“ ķ staš žess aš tala einfalt mįl. Ég stend sjįlfan mig aš žvķ aš segja og skrifa svona. Bķt mig jafnan ķ tunguna į eftir, en er hęttur žvķ, enda stórsér į henni. 

Nįnara um žetta ķ mįlfarsbankanum.

Tillaga: Greinilegt er aš fólk les ekki auglżsingarnar.


Jóhannesarpassķan

Screenshot 2020-04-20 at 10.50.40Und siehe da, der Vorhang im Tempel zerriss in zwei Stück von oben an bis unten aus.
Und die Erde erbebete, und die Felsen zerrissen,
und die Gräber täten sich auf, und stunden auf viel Leiber der Heiligen.

Jóhannesarpassķan eftir Jóhann Sebastian Bach er stórkostlegt tónverk. Um sķšustu pįska hlustaši ég į flutning Passķunnar ķ streymi frį Thomaskirch ķ Leipzig ķ Žżskalandi. Žar hefur hśn veriš flutt įrlega ķ eitthundraš og fimmtķu įr. Ķ žetta sinn var sögumašurinn Benedikt Kristjįnsson, tenór.

Ég hef aldrei hlustaš į Jóhannesarpassķuna alla en tślkun, lįtbragš og söngur Benedikts ķ upphafi var svo įhrifamikill aš ég gat ekki hętt. Ķ henni er sagt frį atburšum föstudagsins langa, pķslavęttis Jesś žegar hann var dreginn fyrir Heródes og Pontķus Pķlatus og loks göngu hans meš krossinn um götur Jerśsalem og upp į Golgatahęš.

Ég kann ašeins ašeins hrafl ķ žżsku, žaš sem mašur lęrši ķ menntaskóla foršum daga, og studdist žvķ viš texta į vefsķšu sem nefnist „Bach Cantatas Website“. Žar gat ég fylgst meš žżska textanum og stušst viš enska žżšingu mér til skilnings.

Passķan er himneskt listaverk ķ tvennum skilningi žess oršs, og ekki spillir fyrir aš Benedikt er einkar „Jesślegur“ meš sķtt hįriš sitt og einlęgnin skķn śr svip hans.

Passķan er einstaklega nśtķmalegt verk, engin tilgerš, oršin śr Jóhannesargušspjalli eru flutt į įheyrilegan hįtt og kórinn tekur undir.

Ķ fjölmišlum hefur Benedikt fengiš afar góša dóma fyrir žįtt sinn ķ flutningnum.

Hęgt er aš hlusta į Jóhannesarpassķuna meš Benedikt Kristjįnssyni hér og textinn į žżsku og ensku er hér.

Žį rifnaši fortjald musterisins ķ tvennt, ofan frį og nišur śr,
jöršin skalf og björgin klofnušu,
grafir opnušust og margir lķkamir helgra lįtinna manna risu upp. Matteasargušspjall.


Krįfust milljarša, gelda fyrir og fjöldinn var ekki hį tala

Oršlof

Tvö įl egg

Fjölmišlar og fyrirtęki af żmsum toga žurfa aš sżna meiri metnaš ķ mįlfari en nś viršist oft raunin. Žaš er makalaust aš sjį ķtrekaš birtast į sjónvarpsstöšvum auglżsingar žar sem fólk er hvatt til aš kaupa pizzu meš 2 įleggjum. Hver ętlar aš borša pizzu meš įleggjum? 

Mörg įlegg geta ekki veriš neitt annaš en egg śr įli og žótt nś sé aš rķsa stór og mikil įlverksmišja austur į fjöršum er full langt gengiš aš ętla aš sneiša framleišsluna žašan ofan į pizzur. Į kannski aš bręša žessi egg ofan į pizzurnar? 

Įlegg ofan į brauš er eintöluorš og getur aldrei oršiš fleirtöluorš. Ekki frekar en viš getum sagt margar mjólkur eša margir rjómar. 

Sum orš eru einfaldlega föst, annaš hvort ķ eintölu eša fleirtölu. Žaš gildir t.d. um klippur og ótrślegt aš viršulegt fyrirtęki sem rekur margar verslanir skuli ekki sjį sóma sinn ķ žvķ aš hafa mįlfar į auglżsingum ķ verslunum sķnum ķ lagi. 

Rafmagnsklippa er auglżst ķ ónefndri verslun ķ borginni. Er žį hęgt aš kaupa žar eina klippu? Er hśn kannski žį hįlf ķ žvķ tilviki, ž.e. bara meš einu blaši?

Enn sorglegra er žegar gildandi menn ķ skólamįlum gera sig seka um aš segja aš skólafólk hafi góša grunnfęrni. 

Enginn vill vera grunnfęr, ž.e. yfirboršskenndur, einfaldur eša vitgrannur svo vitnaš sé ķ oršabók. Sį sem bżr yfir grunnfęrni er sem sagt heldur heimskur. Žaš er žvķ dapurleg hugsanavilla aš segja aš einhver bśi yfir góšri grunnfęrni.

Inga Rósa Žóršardóttir. Mįlfar og metnašur. visir.is. 

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

„Huginn ehf. og Vinnslustöšin hf. eiga enn ašild aš mįlsókninni į hendur rķkisins žar sem śtgerširnar krįfust 10,2 milljarša króna bóta.“

Frétt į visir.is.                       

Athugasemd: Sögnin aš krefjast er ekki erfiš. Ķ fleirtölu žįtķšar er hśn kröfšust. 

Vera mį aš žetta sé fljótfęrnisvilla en ķ öllum tölvum į ritstjórn Vķsis er forrit sem leišréttir stafsetningarvillur. Notaši blašamašurinn žaš ekki? Varla getur hann boriš fljótfęrni eša gleymsku fyrir sig.

Tillaga: Huginn ehf. og Vinnslustöšin hf. eiga enn ašild aš mįlsókninni į hendur rķkisins žar sem śtgerširnar kröfšust 10,2 milljarša króna bóta.

2.

Heilt yfir er tališ aš tekjutap žjóšgaršsins verši um 300 milljónir króna.“

Frétt į visir.is.                       

Athugasemd: Afar aušvelt er aš skrifa sig framhjį oršalaginu og sleppa tveimur fyrstu oršunum įn žess aš mįlsgreinin skašist.

Eišur Gušnason skrifaši į vefsķšu sinni:

Heilt yfir er ķ tķsku hjį fjölmišlafólki. Ķ bakžankagrein ķ Fréttablašinu (20.05.09) notar höfundur žetta oršatiltęki tvisvar. Žetta merkir žaš sama og enska orštakiš on the whole, eša žegar į heildina er litiš, žegar allt kemur til alls, žegar öllu er į botninn hvolft, žegar į allt er litiš, ķ žaš heila (i det hele) og svo mętti įfram telja. 

Samkvęmt fyrirsögninni fjallar fréttin um mann sem reyndi aš taka peninga upp śr Peningagjį į Žingvöllum. Uppbygging fréttarinnar er hins vegar hręšilega slęm.

Ķ gamla daga var manni kennt aš byrja į ašalatrišunum, žvķ sem fyrirsögnin vķsar til. Žess ķ staš byrjar fréttin į sögulegu yfirliti sem skiptir ekki nokkru mįli. Žessu nęst koma tvęr kostulega mįlsgreinar:

Ķslendingur var žó gómašur viš žaš ķ sķšustu viku aš reyna aš nį peningum upp śr Peningagjį. Heilt yfir er tališ aš tekjutap žjóšgaršsins verši um 300 milljónir króna.

Ķ stuttu mįli: Mašur tekur peninga upp śr Peningagjį og žjóšgaršurinn tapar um žrjś hundruš milljónum króna.

Hvernig er hęgt aš skilja ofangreint į annan hįtt?

Aš vķsu mį draga žį įlyktun af žvķ sem sķšar kemur fram ķ fréttinni aš tekjutapiš sé vegna fękkunar feršamanna, ekki žjófnašarins śr gjįnni. Fréttin er skrifuš meš slķkum endemum aš lesendur eiga aš giska į hvaš fréttmašurinn į viš. Žetta kallast hrošvirkni.

Įhrif fjölmišla į tungutak fólks er grķšarlega mikiš. Žess vegna skiptir öllu aš ķ starf blašamanns veljist žeir sem kunni aš skrifa, hafi góšan skilning į ķslensku mįli, drjśgan oršaforša og vilja til aš žjóna lesendum. 

Tillaga: Tališ er aš tekjutap žjóšgaršsins verši um 300 milljónir króna.

3.

„… žar sem hann neitar fyrir aš ósętti sé innan bęjarstjórnar …“

Frétt į dv.is.                        

Athugasemd: Hér er blašamašurinn lķklega aš rugla saman tvennskonar oršalagi. Annars vegar aš neita einhverju og hins vegar aš žvertaka fyrir eitthvaš. Śtkoman veršur rassbagan „neita fyrir“. Žannig talar enginn.

Svo segir ķ fréttinni:

Theodóra segir aš bęjarbśar geldi fyrir óstjórnina hjį meirihlutanum.

Žegar blašamašurinn skrifar „neita fyrir“ og „bęjarbśar geldi fyrir“ er nęstum komin lögfull sönnun fyrir žvķ aš hann er illa aš sér ķ ķslensku og varla skriffęr. Hann getur ekki beygt sögnina aš gjalda.

Svona į mįlsgreinin aš vera:

Theodóra segir aš bęjarbśar gjaldi fyrir óstjórnina hjį meirihlutanum.

Blašamašur veršur aš geta skrifaš žokkalega vel į ķslensku, hafa skilning į mįlinu og bera viršingu fyrir lesendum. Sį sem ekki getur žetta ętti aš leita sér aš öšru starfi.

Blašamašurinn segir ķ fyrirsögn og svo viršist sem hann tślki žar orš annarra, heimildarmanns:

… og Įrmann ljśgi til um stöšuna …

Ķ meginmįli fréttarinnar segir og er enn vitnaši ķ sama heimildarmann:

… segir Įrmann Kr. Ólafsson, bęjarstjóra Kópavogsbęjar, ekki fara rétt meš ķ vištali …

Žetta er nś ekki merkileg blašamennska. Talsveršur munur er į žvķ aš „ljśga“ og „fara ekki rétt meš“. Sé fréttin lesin er hiš seinna réttara og žį er hiš fyrra uppspuni blašamannsins.

Persónuleg skošun blašamanns kemur lesandanum ekki viš og žvķ į hann ekki aš blanda žeim inn ķ fréttaskrif sķn, jafnvel žó hann geti skrifaš žokkalegt mįl. 

Tillaga: … žar sem hann neitar žvķ aš ósętti sé innan bęjarstjórnar …

4.

Įhorf­enda­fjöld­inn į leikn­um var ekki endi­lega hį tala en …

Frétt į mbl.is.                        

Athugasemd: Blašamašurinn į lķklega viš aš fįir hafi veriš į leiknum. Af hverju hann ekki skrifaš ešlilega?

Hvaša tilgangi žjónar atviksoršiš „endilega“ ķ „fréttinni“? Oršiš er algjörlega gagnslaust, segir ekkert og lesandinn veltir žvķ fyrir sér hvort žaš sé žarna fyrir mistök eša aš blašamašurinn hafi ekki veriš meš sjįlfum sér viš skrifin.

„Fréttin“ stendur alls ekki undir nafni, er algjörlega óunninn og tilgangurinn meš henni er afar óljós svo ekki sé meira sagt. Reyndur blašamašur į aš gera betur.

Pistill sem blašamašur skrifar ķ fyrstu persónu er sjaldnast frétt heldur skošun. Hśn į žar af leišandi ekki aš vera merkt sem frétt heldur į allt annan hįtt.

Tillaga: Ekki voru margir į leiknum en …

5.

15. aprķl 2019 er žó ekki gleymdur.

Frétt į ruv.is.                         

Athugasemd: Ekki skal byrja setningu į tölustaf. Žaš gengur gegn öllum hefšum. Bókstafir og tölustafir eru ólķkir aš merkingu og eiginleikum.

Meš punkti er setningu eša mįlgrein lokiš og žį getur önnur byrjaš og žaš er gert meš stórum staf ķ upphafi fyrsta oršs. Žetta er öllum aušskiljanlegt, truflar ekkert. Tölustafur truflar hins vegar vegna žess stóran staf vantar. Tala stendur žarna eins og illa geršur hlutur.

Tillaga: Ekki voru margir į leiknum en …

6.

Fólkiš hef­ur veriš flutt ķ fanga­geymsl­ur lög­reglu­stöšvar­inn­ar viš Hverf­is­götu ķ Reykja­vķk og munu yfirheyrsl­ur yfir žvķ fara fram sķšar ķ dag.

Frétt į mbl.is.                         

Athugasemd: Ķ staš žess aš segja aš fólkiš verši yfirheyrt gerist eitthvaš óskiljanlegt ķ kolli blašamannsins og hann skrifar; „munu yfirheyrslur yfir žvķ fara fram“. Žetta er skżrt dęmi um nafnoršaįrįttuna sem tröllrķšur löggunni og sumum blašamönnum. Enskan byggir į nafnoršum en ķslenskan į sagnoršum.

Nįstašan er mikil ķ fréttinni. Talaš er um „fólkiš“ ķ belg og bišu. Greinilegt er aš blašamanninum leišist aš skrifa löggufréttir og hann gerist žvķ hrošvirkur. Vill komast ķ almennileg mįl. Fyrir alla muni ekki setja hann ķ teiknimyndasögurnar.

Tillaga: Fólkiš hef­ur veriš flutt ķ fanga­geymsl­ur lög­reglu­stöšvar­inn­ar viš Hverf­is­götu ķ Reykja­vķk og mun verša yfirheyrt sķšar ķ dag.

7.

Einn hefur sent nęstum tvö hundruš ķ sóttkvķ.

Frétt į visir.is.                         

Athugasemd: Halda mętti aš einhver ķ smitrakningarhópi landlęknis sé svona afkastamikill. Nei, samkvęmt fréttinni bendir allt til aš einn mašur hafi smitaš tvö hundruš manns. 

Žar af leišandi er fyrirsögnin röng, enginn smitašur sendir fólk ķ sóttkvķ. Žaš er verkefni annarra. Hins vegar er lķklegt aš smitberinn hafi valdiš žvķ aš ašrir žurftu aš fara ķ sóttkvķ.

Fréttin er bara vel skrifuš. Blašamašurinn notar til dęmis hvergi tölustafi, skrifar prósentur og ašrar tölur meš bókstöfum. Hann hefši žó įtt aš lagfęra oršalag višmęlenda sinna.

Tillaga: Tvö hundruš manns žurftu aš fara ķ sóttkvķ vegna eins manns.


Mis “paranojaš“ fólk, sigla yfir til Karabķahafsins og hverfi 105

Oršlof

Žolmynd sagna

Stundum er notuš germynd sagna žar sem ešlilegra vęri aš nota žolmynd eša mišmynd. Oft er sagt aš órökrétt sé aš segja 

verslunin opnar klukkan 10, 

vegna žess aš verslunin sé ekki gerandi; heldur eigi aš nota žolmynd og segja 

verslunin veršur opnuš klukkan 10. 

Sömuleišis žykir betra aš nota mišmynd ķ dęmum eins og 

Frįsögnin byggist į traustum heimildum 

og 

Bķllinn stöšvašist fyrir framan ašalinnganginn, 

ķ staš žess aš nota germynd og segja 

Frįsögnin byggir į traustum heimildum 

og 

Bķllinn stöšvaši fyrir framan ašalinnganginn.

Mįlsniš og mįlnotkun.

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

Fólk er mis-„paranojaš“

Fyrirsögn į mbl.is.                       

Athugasemd: Enska oršiš „paranoja“ merkir tortryggni, jafnvel sjśkleg tortryggni. Er ekki betra aš segja aš fólk sé mismunandi tortryggiš en nota blendinginn „mis-paranojaš“. Raunar er žaš svo aš žessi enskublendingur skilst illa.

Blašamašurinn gerir enga tilraun til aš lagfęra oršalag višmęlanda sķns. Honum ber žó aš gera žaš, ekki aš dreifa mįlvillum eša bulli.

Ķ fréttinni segir:

… žetta er eng­in vega­lengd žannig lagaš.

Lķklega į višmęlandinn viš aš ekki sé langt aš fara. „Žannig lagaš“ er óskiljanlegt oršalag.

Fram kemur ķ fréttinni aš blašamašurinn hafi veriš bśsettur ķ Noregi sķšustu tķu įrin. Žaš skżrir margt.

Tillaga: Fólk er mismunandi tortryggiš.

2.

„Ętla aš sigla yfir til Karķbahafsins.“

Fyrirsögn į mbl.is.                       

Athugasemd: Blašamašur žarf ekki aš hafa migiš ķ saltan sjó til aš įtta sig į žvķ aš žaš siglir enginn „yfir til Karķbahafsins“. Ekki frekar en aš Eimskip siglir yfir til Eystrasaltsins eša Mišjaršarhafsins. Miklu betra er aš fljśga ef ętlunin er aš fara yfir.

Žar aš auki er ekki hęgt aš skrifa svona:

Upp­runa­lega planiš er aš sigla upp meš strönd­um Nor­egs, alla leiš til Lofoten.

Noršur er alltaf upp į kortum, sušur nišur. Enginn „fer upp“ til Akureyrar. Svona oršalag er barnalegt og ekki sambošiš žeim sem vill kalla sig blašamann.

Tillaga: Ętla aš sigla til Karķbahafsins.

3.

„Veiran myndar įkvešin prótein sem hindra hina sżktu frumu frį žvķframleiša žau vopn sem hśn myndi annars framleiša til aš verjast įrįs.“

Frétt į blašsķšu 6 ķ Morgunblašinu 14.4.20.                      

Athugasemd: Oršalagiš er ekki alls kostar gott. Sögnin aš hindra veldur žvķ aš oršin „frį žvķ“ eru óžörf.

Žarna hefši mįtt segja: koma ķ veg fyrir aš fruman geti varist įrįs. Gallinn er žó sį žaš kann aš vera ónįkvęmara en žaš sem segir ķ fréttinni. Į móti kemur aš tilvitnaš oršalag er frekar stirt og ķ žvķ er nįstaša, framleiša … framleiša.

Tillaga: Veiran myndar įkvešin prótein sem koma ķ veg fyrir aš sjśka fruman framleiši žau vopn sem hśn myndi annars gera til aš verjast įrįs.

4.

„Margrét minnir lķka į žį reglu aš žegar mjög stutt erindi eru send ķ tölvupósti, žį mį spara öllum tķma meš žvķ aš setja erindiš ķ yfirskriftar-lķnuna (e. subject), og enda meš tveimur skįstrikum eša skammstöfuninni EOM (e. end of message).“

Frétt į blašsķšu 12 ķ Morgunblašinu 14.4.20.                      

Athugasemd: Blašamašur hefur žetta eftir starfsmanni į rįšgjafarstofu sem leggur til aš ķ tölvupóstum Ķslendinga verši framvegis notuš enska aš hluta. Žetta er vont rįš og rįšgjafarstofunni sķst af öllu til sóma. Blašamašurinn hefši įtt aš įtta sig į žessu og fį višmęlandann til skoša betur orš sķn.

Brżnast er aš koma enskum slettum og enskri oršaröš śt śr ķslenskunni. Rįš rįšgjafans er órįš.

Tillaga: Engin tillaga.

4.

„At­vikiš įtti sér staš ķ hverfi 105 ķ Reykja­vķk.“

Frétt mbl.is.                       

Athugasemd: Póstnśmer eru ekki hverfi. Mörg hverfi eru ķ póstnśmeri 105; Hlķšarnar sem raunar eru alls ekki eitt hverfi žó götur žar endi į oršinu hlķš. Miklabrautin skiptir Hlķšunum. Noršurmżrin į lķtiš sameiginlegt meš Hlķšunum og sama er meš Holtin, hverfiš ķ kringum Sjómannaskólann. Noršan Laugavegs eru Tśnin sem eiga ekkert sameiginlegt meš hverfinu sunnan eša noršan Miklubrautar, Noršurmżrinni og Holtunum.

Į sama hįtt er hęgt aš fęra rök fyrir žvķ aš önnur hverfi ķ Reykjavķk tengjast ekki žó žau hafi sama póstnśmer. Sama er meš póstnśmer annars stašar, til dęmis póstnśmeriš 201 Kópavogur, žaš er ekki hverfi enda į ķbśi vestast į Borgarholtsbraut fįtt sameiginlegt meš žeim sem bśa til dęmis ķ Engihjalla, sem er austast. 

Nišurstašan er žvķ žessi aš tilraun löggunnar til aš bśa til hverfi er tóm vitleysa. „atvik“ sem gerist ķ „hverfi 105“ segir sįralķtiš stašsetninguna. Viš bķšum bara eftir žvķ aš löggan segi eitthvaš hafi gerst ķ hverfi 601 į Akureyri. Žį vęri nś fįtt eftir en aš fękka ķ löggunni.

Svo mį ekki gleyma blašamönnunum sem leišist ešlilega aš skrifa löggufréttir. Žaš afsakar hins vegar ekki aš endurbirta athugasemdalaust vitleysuna sem löggan skrifar ķ „dagbók“ sķna, žar meš tališ bulliš um „hverfi 105“

Tillaga: Atvikiš geršist ķ [Hlķšunum].

5.

„Hį­skól­inn opn­ar 4. maķ, en eng­in próf.“

Fyrirsögn į mbl.is.                        

Athugasemd: Hįskóli Ķslands opnar ekkert enda getur hann žaš ekki, hann er ekki gerandi. Hins vegar er hśsvöršurinn og rektorinn įbyggilega meš lykla og geta žvķ opnaš dyr og sé ólęst opnar hver fyrir sig.

Lķklega į blašamašurinn viš aš Hįskólinn taki aftur til starfa žann 4. maķ, haldi įfram žar sem frį var horfiš. Af hverju er žaš žį ekki sagt ķ staš žess aš segja aš steypa, gler, jįrn og loft geri eitthvaš?

Smįatriši? Nei, ekki aldeilis. Svona er ekki rétt mįl heldur er ętlast til aš fólk skilji vitleysuna vegna žess aš svo margir orša žetta svona. Eigum viš aš gefa „afslįtt“, sętta okkur viš aš žaš sem er rangt sé sagt vera rétt? Afleišingin veršur sś aš ķslenskunni hrakar.

Tillaga: Hįskólinn veršur opnašur 4. maķ, en engin próf.


Veftröllin sem ljśga, bölva og formęla

HįvęrUmręšur į alžingi götunnar standa nś sem hęst. Žęr bergmįla ķ athugasemdakerfum dagblašanna og lemur žar hver į öšrum meš öllum žvķ versta sem fólk ķ sandkassaleik getur upphugsaš, hugsi žaš į annaš borš. Ekki margir lesa athugasemdirnar enda engin įstęša til. Sjaldnast hefur neitt uppbyggilegt komiš frį žeim sem žar tjį sig. 

Hér er sżnishorn af talsmįta. Viš grķpum nišur dv.is žar sem standa yfir umręšur um hugsanlega forsetakosningar ķ sumar:

Hrafnhildur Sif Thorarensen: Žaš stefnir allt greinilega ķ spennandi kosningar. Gušmundur Franklķn fęr svo sannarlega mitt atkvęši!

Jack Hrafnkell Danielsson: Mašurinn er sišblindur fjįrglęframašur sem hefur gert sér žaš aš leik aš hafa fé śt śr sakleysingjum og reyndar heilum lķfeyrissjóši, oršiš margsinnis gjaldžrota eša ķ žaš minnsta fyrirtękin sem hann hefur stofnaš og fengiš fólk og félög til aš fjįrfesta ķ, stungiš öllu saman undan og sett allt drasliš į hausinn.
Žaš yrši žį félegur forseti aš hafa žetta rasista, sjallakvikindi sem forseta žvķ aš sjįlfsögšu fengi sjallamafķan alla žį fyrirgreišslu sem hśn bęši um og yrši žar meš einrįš ķ landinu.
Er žaš kanski žaš sem fólk vill sem slefar yfir žessum glępahundi?

Arnar Loftsson: Jack Hrafnkell Danielsson einstaklega ósmekkleg orš og flokkast eiginlega sem meinyrši gagnvart Gušmundi.
Ég myndi aldrei dirfast aš dylgja svona um fólk opinberlega.
Žś ert vęntanlega meš hreinann skjöld sjįlfur og hvķtžeginn og aldrei gert nein mistök į ęvinni?

Og ęsast nś leikar.

Jack Hrafnkell Danielsson: Arnar Loftsson Hvaš er meinyrši?
Held aš žś ęttir aš byrja į aš lęra ķslensku og hvaš orš žżša įšur en žś ferš aš glenna į žér rassgatiš og rępa eins og sį fįviti sem žś ert.

Arnar Loftsson: Dęmir sjįlfann žig....meš ósmekkleg orš gagnvart mér lika.
Hef séš skrif žķn į fjölmišlum. Net tröll sem sem bżr ķ śtlöndum. Og oršljótur meš afbrigšum.

Jack Hrafnkell Danielsson: Arnar Loftsson Hef lķka lesiš eitt og annaš eftir žig og ekkert af žvķ er hęgt aš kalla vitręnt eša skynsamlegt.
Oršagjįlfur hįlfvitans hafa margir sagt um žig og žķn skrif.

Arnar Loftsson: Jack Hrafnkell Danielsson žś ert ekki bara ljótur ķ framan og heldur lķka illa innrętur aš innan, svo aš žaš į ekki viš um žig, um aš dęma fólk ekki eftir śtlitinu.
Ég vęri lķka alltaf reišur ef ég myndi horfa į žetta andlit ķ speglinum į hverjum degi

Jack Hrafnkell Danielsson: Arnar Loftsson Lżšręšislegur MARKAŠSSINNI - innblįsin af Adam Smith, Milton Friedman, Voltaire & frjįlshyggju. Segir allt sem segja žarf um žig žvķ milli eyrnana į žér er ekki neitt.

 

Į alžingi götunnar eru ekki greidd atkvęši heldur hafa žeir alltaf betur sem hįvęrastir teljast, tvinna saman mest bölv og formęlingar. Žeir eru sagšir fara hallloka sem ekkert tjį sig eša nenna ekki aš elta ólar viš sorann. Žögnin er misskilin og espar žį hver annan, keppast um aš gera lķtiš śr öšrum og skżra mįl af engri žekkingu. Veftröllin taka žögn sem višurkenningu į upploginni sök.

Varla er hęgt aš įlasa fólki fyrir aš tjį sig ķ athugasemdadįlkunum en žaš kann sig ekki. Vandamįliš eru žeir sem leggjast svo lįgt aš lesa forina sem žar birtist. Ótrślegt er aš fólk hafi ekki hreinlega skašast af lestrinum. Okkur veršur mörgum bumbult.


Einungis bólusetning gegn COVID19 bjargar

bólusetningEin­asta von­in aš śt­rżma kór­óna­veirunni er aš nęgilega stór fjöldi fólks verši meš mótefni. Sś nįttśru­lega vörn fęst ein­göngu meš bólu­setn­ingu eša smiti. Žegar nógu stór hóp­ur er kom­inn meš mót­efni į veir­an erfišara meš aš dreifa sér. Slķkt kall­ast hjaršónęmi.

Žetta segir Sveinbjörn Gizurarson, prófessor ķ lyfjafręši athyglisveršu vištali ķ Morgunblaši dagsins. Žar meš höfum viš leikmenn loksins stašfesting į žvķ sem margir hafa velt fyrir sér. Žegar allir hafa veikst deyr faraldurinn śt. En hvernig er hęgt aš nį žessu markmiši?

Hugtakiš hjaršónęmi hefur veriš ķ umręšunni sķšan veiran barst frį Kķna. Sumir hafa haldiš žvķ fram aš sem flestir ęttu aš smitast, talaš hefur veriš um aš ef 60% žjóšar hafi smitast muni hjaršónęmi hafa myndast.

Sagt er aš Svķar stefni beint og óbeint į aš öll žjóšin veikist af COVID-19 sem er ansi djarft tiltęki og getur skašaš marga, jafnvel lķfshęttulegt fyrir fjölmarga įhęttuhópa.

Besti įrangurinn nęst aš sjįlfsögšu ef mótefni finnst og hęgt verši aš bólusetja stęrsta hluta žjóšar. Einungis meš bóluefni komast žjóšfélög heimsins ķ samt lag aftur. Žetta į viš efnahag rķkja, fyrirtękja og einstaklinga.

Ólķklegt er aš fólk fįi heimild til aš feršast um heiminn įn vottoršs um aš žaš hafi veriš bólusett. Ég spįi žvķ aš stašfesting į žvķ muni framvegis verša sett ķ vegabréf į rafręnan hįtt og jafnvel önnur persónuskilrķki.

Efnahagsleg framtķš fólks byggist į žvķ aš mótefni finnist og hęgt verši nota žaš til bólusetningar. Fólk žarf aš geta aflaš tekna, įtt ķbśš, fętt sig og klętt og bśiš börnum sķnum heimili. Hér er allt ķ hśfi.


Nęsta sķša »

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband