Bloggfęrslur mįnašarins, nóvember 2019

Fyrsti, annar og žrišji vešréttur ķ jólunum

Er ekki ritaš: Hśs mitt į aš vera bęnahśs fyrir allar žjóšir? En žiš hafiš gert žaš aš ręningjabęli.

Ķ lok įgśst sķšastlišinn heyršust fyrstu jólalögin ķ leiknum auglżsingum ķ hljóšvörpum. Elskulegir tónleikahaldarar tóku til aš kynna jólatónleika ķ desember, žremur mįnušum sķšar. Markvisst fjölgaši auglżsingunum og sķfellt fleiri jólastef hafa glumiš ķ eyrum hlustenda, ķ september, október og nóvember. Allir vilja redda jólaskapinu og rįš er ekki rįš nema žaš sé tķmalega gangsett.

Kaupsżslumenn, braskarar og kaupahéšnar hafa öšlast fyrsta, annan og žrišja vešrétt ķ jólunum og vera kann aš žeir hafi žegar leyst žau til sķn įsamt naušsynlegum fylgihlutum, til dęmis jólasöngvum. Meš valdi hafa himnafešgarnir hafa veriš fjarlęgšir og ķ žeirra staš kemur jólasveinninn, einn eša fleiri eftir hentugleikum, og žeir eru sagšir einstaklega gjafmildir, gefa žaš sem ašrir kaupa. Ķ nóvember raular rįm röddin ķ oraauglżsingunni heimsumból og mun įbyggilega gera žaš fram yfir įramót žvķ hin sanna jólagleši fylgir nišursošnum gręnum baunum.

Viš saušsvartur almśginn hrķfumst meš auglżsingunum. Jólaskapiš er eins og marglit birta sem fellur į okkur ķ september vegna žess aš nįgranninn er bśinn aš setja jólaljósin į svalirnar sķnar. Ó, hversu gaman er aš vera meš. Lįta hrķfast og segja aš žetta sé nś allt gert fyrir barniš sem bżr innra meš okkur eša hin börnin sem vita ekki hvašan į sig stendur vešriš.

Enginn er góšur nema gjafir fylgi. Auglżsingarnar lofa okkur einstöku fjöri, gleši og skemmtun gegn lķtilshįttar gjaldi žvķ žaš er svo gaman aš gefa. Viš kaupum til aš gefa.

Į mištorgi lķfsins stendur kötturinn stóri og svarti sem minnir vegfarendur į aš sį sem ekki kaupir nż föt fyrir jólin verši hreinlega étinn. Žó sį armi lękjartorgsköttur sé śr jįrngrind en ekki af holdi og blóši sér enginn ķ gegnum hann. Valkvęš sjón er góš, valkvęšur skilningur. Nei, hvaša vitleysa, verslunin į ekki jólin. Žaš er eftirspurn okkar sem rekur į eftir versluninni, naušugri viljugri.

Skammdegiš er svart og ef ekki vęri fyrir heilaga žrenningu verslunarinnar vęri engin tżra ķ lķfi okkar. Litlu jólin heita nś „blakkfrędei“, „singlesdei“ og endast ķ marga, marga daga eins og vikulangir žorlįksmessutónleikar. Ef ekki vęri fyrir heila žrenningu vęri skammdegiš enn svartar žó stutt sé ķ ašventuna og fyrsta jólasveininn.

Ę, ekki fara nś, aš minnast į bošskap jólanna. Hvaš kemur hann mįlinu viš?

Skyldi mašurinn sem męlti oršin hér ķ upphafi taka jafnhraustlega til orša vęri hann uppi ķ dag? Varla. Hann vęri śthrópašur į samfélagsmišlunum, kallašur glešispillir af góša fólkinu sem skrifar ķ athugasemdadįlka fjölmišlanna og heilög žrenning verslunarinnar myndi hóta honum kreditkortamissi, yfirdrįttarlękkun og vaxtahękkun. Verra gęti žaš nś ekki veriš. Žó mį ķmynda sér aš vinsamleg hjįlparsamtök myndu gauka aš honum hśsaskjóli, nįl og sprautu svo hann gęti nś róaš sig. Tękist žaš ekki eru til hįmenntašir fagašilar sem vinna gegn ranghugmyndum sem einstaklingur getur žróaš meš sér.

Jęja, nś er nóg komiš af skrifum. Ég žarf aš hlaupa śt ķ pósthśs, ryksuguróbótinn sem ég keypti frį Kķna er kominn, gasalega mikiš jólapiparkökuhśsfjör er ķ ķkeu. Hśsgagnafössarinn bżšur boršstofustóla į tilbošsverši sem er ašeins hęrra en ķ sķšustu viku. Hundraštommusjónvarpiš er į įlķka dķl.

Nei, mašurinn misskildi allt. Žetta er ekki ręningjabęli, aš minnsta kosti ekki žegar kaupin ganga svona vel. Jólagjafamarkašurinn er upphaf og endir tilverunnar. Allt annaš er aukaatriši. 

 

 

 


Tennur sem hringja bjöllum og manndrįp į manni

Oršlof

Til hlišar

Žaš er eiginlega enginn mašur meš mönnum lengur nema aš hann hafi „stigiš til hlišar“. Menn er löngu steinhęttir aš draga sig ķ hlé, vķkja sęti, fara ķ leyfi, lįta stašar numiš eša hreinlega bara hętta. Žaš stķga allir til hlišar. Menn stķga hvorki upp né nišur, bara til hlišar. Sem minnir mig óžęgilega mikiš į dansnįmskeišin sem ég var lįtinn sękja ķ skólanum sem barn og gera įn aflįts „hlišar saman hlišar“. Žaš įtti illa viš mig. 

En hversu lengi eru menn „til hlišar“? Sigmundur Davķš Gunnlaugsson steig į sķnum tķma til hlišar sem forsętisrįšherra. Hann hefur ekki tekiš aftur viš žvķ embętti – alltént ekki ennžį – og žżšir žaš aš hann sé įfram „til hlišar“ enda žótt hann sitji sem fyrr į Alžingi og hafi hlotiš til žess brautargengi og nżtt umboš ķ sķšustu kosningum? 

Morgunblašiš, Pistill, Orri Pįll Ormarsson, 3.11.2019, blašsķša 2.

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

Žaš aš skara fram śr į heimsvķsu krefst mikils meira en žess aš hafa framśrskarandi hęfileika …“

Bakvöršur į blašsķšu 25 ķ Morgunblašinu 22.11.2019.               

Athugasemd: Žaš aš standa upp frį skrifboršinu. Žaš aš horfa śt um gluggann. Žaš aš borša matinn sinn. Žetta er nś meiri stķlleysan, flatneskja, lķflaust mįl.

Hverjum datt ķ hug aš byrja setningu į „žaš aš“? Ótrślega margir blašamenn gera žetta og žaš er ekki til eftirbreytni. Žaš er svokallaš aukafrumlag sem mörgum er meinilla viš enda hefur žaš enga sjįlfstęša merkingu og žess vegna kallaš leppur. Sjį hér.   

Tillaga: Meira žarf til en framśrskarandi hęfileika til aš skara fram śr į heimsvķsu … 

2.

„Einn örfįrra opinberlegra samkynhneigšra aflraunamanna į Ķslandi.“

Frétt ķ ķžróttafréttum ķ Rķkissjónvarpinu 24.11.2019 kl. 19:30.               

Athugasemd: Žetta er nś meiri flękjan. Lķklega er hśn samin meš žaš ķ huga aš ekki eigi aš einfalda hlutina žegar aušveldlega megi flękja žį.

Betra er hins vegar aš staldra ašeins viš, hugsa sig um og skrifa svo. Jafnvel leita ašstošar. Er ekki annars mįlfarsrįšunautur starfandi hjį Rķkisśtvarpinu? 

Tillaga: Einn örfįrra aflraunamanna į Ķslandi sem eru opinberlega samkynhneigšir.

3.

„Kennslanefnd norsku rannsóknarlögreglunnar Kripos tókst loks nś fyrir helgina aš fį śr žvķ skoriš hver kvenmannslķk ķ Ecco-skóm nśmer 39, sem fannst ķ sjónum viš Kalvųya ķ Lillesand 29. janśar 2008, hefši veriš ķ lifanda lķfi.“

Frétt į mbl.is.                

Athugasemd: Fréttin er hörmulega illa skrifuš og ótrślegt aš hśn hafi veriš birt. Ofangreind tilvitnun er sżnu verst og er fengin af forsķšu mbl.is en hśn er ekki ķ sjįlfri fréttinni. Mįlgreinin er žvęla.

Nęst versta mįlsgreinin er žessi:

Kennsla­nefnd Kripos hafši ekki śr miklu aš moša eft­ir aš illa fariš kven­manns­lķk fannst ķ sjón­um viš Kvalųya ķ Lillesand ķ Sušur-Nor­egi ķ janś­ar 2008, kon­an hafši veriš 166 senti­metra hį, skol­hęrš og klędd Ecco-skóm nśm­er 39 sem var vegna įstands lķks­ins eina hęfa mynd­efniš žegar lög­regla leitaši til al­menn­ings ķ fe­brś­ar 2008. Slóšin kólnaši hratt en į föstu­dag­inn, tęp­um tólf įrum eft­ir fund­inn, varš loks ljóst hver kon­an ķ Ecco-skón­um var.

Mįlsgreinin er žvęla. Halda mętti aš hśn hafi veriš žżdd meš Google-Translate svo slęmt er mįlfariš. Mįlsgreinin er lķka alltof löng og žį er punktur til hjįlpręšis.

Miklar mįlalengingar eru ķ fréttinni og skrżtiš oršfęri.

Eftirfarandi mįlsgrein er slęm og eiginlega ósęmileg:

Tęp­um tólf įrum eft­ir aš kon­an fannst į floti viš Kal­vųya hringdu tenn­ur henn­ar bjöll­um ķ gagna­grunni sęnskr­ar tann­lękna­stofu.

Tennur sem hringja bjöllum ... Er blašamanninum sjįlfrįtt?  

Fréttin er afskaplega rżr, ekkert er minnst į hvernig kona hafi lįtist en tönglast į Ecco-skóm.

Tillaga: Kennslanefnd norsku rannsóknarlögreglunnar Kripos tókst loks aš fį upplżst hver konan er sem fannst lįtin ķ sjónum viš Lillesand fyrir tólf įrum. 

4.

„Heima­menn įttu eft­ir aš nęla ķ jafn­tefli meš marki seint ķ leikn­um en ungu leik­menn United geršu eitt­hvaš sem ekki hef­ur gerst ķ efstu deild į Englandi ķ rśma tvo įra­tugi.“

Frétt į mbl.is.                

Athugasemd: Leikmenn geršu ekki „eitthvaš“. Miklu frekar žaš eša nokkuš sem ekki hefur gerst lengi.

Mįlsgreinin er of löng og sundurlaus. Punktur hefši veriš viš hęfi til aš skilja į milli og til aš leggja įherslu į hvort tveggja, jafntefliš og afrek ungu leikmannanna.

Ķ gegnum skrifin skķn ašdįun blašamannsins į Manchester lišinu. Ekkert er sagt hversu vel Sheffield stendur sig, engar įlķka upphafnar fréttir eru um lišiš ķ Mogganum. Er žaš samt ķ sjötta sęti deildarinnar en stjörnurnar ķ Manchester eru ķ žvķ nķunda. Žetta kallast hlutdręgni sem ekki myndi lķšast annars stašar en ķ ķžróttafréttum.

Tillaga: Heima­menn nęldu ķ jafn­tefli meš marki seint ķ leikn­um. Ungu leik­menn United geršu nokkuš sem ekki hef­ur gerst ķ efstu deild į Englandi ķ rśma tvo įra­tugi.

5.

„Tvķtugum karlmanni, sem grunašur er um tilraun til manndrįps į kęrustu sinni …“

Frétt į ruv.is.                

Athugasemd: Nafnoršavęšingin hefur žęr afleišingar aš nś er skrifaš į žennan veg. Morštilraun er „tilraun til manndrįps į konunni“. Mį vera aš sumum žyki žetta mildara oršalag en aš reyna aš drepa eša myrša annan. Flóknara oršalag viršist nśoršiš vinsęlla en einfalt. Aš minnsta kosti hjį žeim sem skrif, ekki lesendum.

Tillaga: Tvķtugum karlmanni, sem grunašur er um aš reyna aš myrša kęrustu sķna …


Askja opnar Honda, varšandi žaš hvernig og burning questions

Oršlof

Įgirndin

Ef blašamašur segši sem svo: Ég fķla mig ekki afstressašan eftir pįsuna, mundi félagsfręšingur svara aš bragši: Skammtķmavirkni er ferli, sem felur ķ sér óhęfni til aš verjast leiša.

Einhvern tķma ķ fyrndinni var göngumašur oršinn of žreyttur til aš njóta hvķldar og stundi: Sį veršur tvisvar feginn, sem į steininn sezt.

Nśtķmaspakmęli eru farin aš birtast ķ blöšum. Eitt er svona: „Betri er lakkrķsborši ķ vasanum en konfektkassi uppi ķ tré.“ 

Einhver hagyršingur hefur žó ekki veriš įnęgšur. Hann hafši ekki kynnst veišiskógum. Svo hann orti:

Margur įgirnist meira en žarf.
Mašur einn fór aš elta skarf,
hafši fengiš fjóra,
Elti žann fimmta - en ķ žvķ hvarf
ofan fyrir bjargiš stóra.

Žarna kom lķfsspekin um ofurkapp įgirndarinnar til skila ķ dęmisögu śr raunveruleikanum. …

Hver hefur til sķns įgętis nokkuš ķ oršavali į hverjum tķma: „Ég er meš dellu fyrir Ķslandi“, sagši kunnur skemmtilistamašur. Hann var aš tjį ęttjaršarįst sķna ķ śtvarpsvištali.

Annar skemmtimašur oršaši žaš svona į öldinni sem leiš:

Móšurjörš, hvar mašur fęšist,
Mun hśn ekki flestum kęr ...

Oršaleppar, Oddnż Gušmundsdóttir, blašsķša 36.

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

„Frakkar męta til leiks sem rķkjandi heimsmeistarar.“

Frétt kl. 19:20 ķ ķžróttažętti Rķkissjónvarpsins 19.11.2019.               

Athugasemd: Sį sem er „rķkjandi heimsmeistari“ er einfaldlega heimsmeistari. Lżsingaroršiš „rķkjandi“ bętir engu viš. Žvert į móti er žetta kjįnaleg višbót, mįlalenging.

Fréttin fjallar um heimsmeistaramótiš ķ handbolta kvenna. Öll liš sem taka žįtt „męta til leiks“. Žarf aš taka žaš fram? Nei, aušvitaš ekki. Žetta er önnur tilgangslaus mįlalenging. 

Žegar hér er komiš sögu er fįtt eftir af ofangreindri tilvitnun, annaš en sś stašreynd aš aš franska landslišiš tekur žįtt. 

Frakkar geta ekki annaš en tekiš žįtt ķ heimsmeistaramótinu sem heimsmeistarar. Hversu heimskuleg er žį ekki ofangreind tilvitnun?

Tillaga: Frakkar męta.

2.

„Emergency - Pull the brake now.“

Kynningarspjald hjį įhorfendum ķ Kastljósžętti um loftslagsmįl 19.11.2019.               

Athugasemd: Endalok ķslenskunnar sem lifandi tungumįls felst ķ örsmįum skrefum. Af hverju getur ungt fólk sem hefur knżjandi bošskap ķ loftslagsmįlum ekki tjįš sig į ķslensku? Er miklu flottara aš nota ensku? Verša įhrifin meiri en ef oršin eru į ķslensku? Eša er žetta bara hugsunarleysi eša jafnvel heimska?

Tillaga: Neyšarįstand - stķgum strax į bremsurnar.

3.

„Taktu žetta meš į koddann žinn ķ kvöld.“

Fyrirsögn į grein ķ dįlknum Skošun į visir.is.               

Athugasemd: Veit ekki alveg hvaš žetta oršalag merkir. Mį vera aš höfundurinn leggi  til aš lesandinn hugsi um efni greinarinnar, aš minnsta kosti lokaoršin, žegar hann leggst til svefns aš kvöldi dags. Žar segir hann:

Įętlaš er aš um 220 milljónir barna alist upp ein, hafi misst foreldra sķna eša eigi į hęttu aš missa žį. Žetta er eitt af hverjum tķu börnum ķ heiminum. Tökum žaš meš okkur į koddann į upphitušum heimilum okkar ķ kvöld.

Greinin er efnislega įhugaverš en aš ósekju hefši höfundurinn žurft aš lesa hana betur yfir fyrir birtingu og jafnvel fį einhvern annan til hjįlpar. Hann segir til dęmis:

Börnin eru komin ķ skóla og farin aš eignast vini žegar žęr er skyndilega rifnar upp meš rótum og vķsaš į brott śt ķ óvissuna. 

Mį vera aš žarna vķsi persónufornafniš ķ kvk žęr til fjölskyldna ķ mįlsgreininni į undan. Lesandinn įttar sig ekki į žvķ vegna žess aš hann var aš lesa um börnin og bżst viš aš persónufornafniš sé ķ hvorugkyni.

Tillaga: Hugsun um žetta žegar viš leggjumst til svefns ķ kvöld.

4.

„Elķsabet II Bretlandsdrottning hefur samžykkt ósk Andrésar prins um aš hann hętti aš sinna opinberum skyldum sķnum fyrir konungsfjölskylduna um ófyrirsjįanlega framtķš.“

Frétt į visir.is.                

Athugasemd: Er hér rétt fariš meš aš prinsinn ętli sér ekki aš sinna verkefnum sķnum um alla framtķš?

Heimild fréttarinnar er vefur BBC og žar segir:

Prince Andrew, 59, said he had asked the Queen for permission to withdraw for the "foreseeable future“.

Foreseeable“ merkir žaš sem er fyrirsjįanlegt:

Able to be foreseen or predicted.

Breytist ekkert mun prinsinn ekki sinna opinberum skyldum sķnum um nįnustu framtķš.

„Unforeseeable“ merkir žį hiš gagnstęša, žaš sem er ófyrirsjįanlegt.

Hvaš er ófyrirsjįanleg framtķš? Į mįliš.is segir:

Ófyrirsjįanlegur; lżsingarorš: sem ekki er hęgt aš sjį fyrir
ófyrirsjįanlegar tafir uršu į öllu flugi ķ gęr

Ófyrirsjįanleg framtķš er žį um alla framtķš, žaš er aš öllu óbreyttu. Engu aš sķšur lętur blašamašurinn sem svo aš „foreseeable future“ sé „ófyrirsjįanleg framtķš“ en žaš er bara rangt vegna žess aš žetta viršist vera hlé į störfum, ekki aš mašurinn sé hreinlega hęttur öllu žessu vafstri sem felst ķ žvķ aš vera prins.

Tillaga: Elķsabet II Bretlandsdrottning hefur samžykkt ósk Andrésar prins aš hann dragi sig ķ hlé konunglegum skyldum ķ nįnustu framtķš.

5.

„Askja opnar Honda į Fosshįlsi 1.“

Fyrirsögn ķ opnuauglżsingu į blašsķšu sex og sjö ķ Morgunblašinu 21.11.2019.              

Athugasemd: Askja er fyrirtęki sem flytur inn bķla. Žaš opnar ekki neitt, getur žaš ekki. Hśs eša fyrirtęki opna ekkert, fólk gerir žaš.

Fyrirtękiš į aš opna bķl af tegundinni Honda, framdyr, afturdyr, bakhlera, glugga eša žaklśgu. Fyrirtęki opnar bķl. Žetta gengur ekki upp.

Askja er stórt og viršulegt fyrirtęki og auglżsingar og allt kynningarefni į žvķ aš vera į vandašri ķslensku. Annaš er žvķ ekki sambošiš.

Tillaga: Askja fagnar komu Honda į Fosshįlsi 1.

6.

„Völlurinn er mjög slęmur varšandi žaš hvernig hann er byggšur upp, enda einn sį elsti sem alžjóšlegur fótbolti er spilašur į.“

Frétt į blašsķšu 55 ķ Morgunblašinu 21.11.2019.              

Athugasemd: Žetta er ekki góš mįlsgrein, illa oršuš. „Varšandi žaš hvernig …“ er afar klśšursleg oršalag. Ekki fer vel į žvķ aš tala um ólķka hluti ķ sömu mįlsgreininni. Betra er aš skilja į milli og nota punkt.

Žó svo aš ofangreint sé haft eftir višmęlanda blašamannsins ber honum aš lagfęra oršalagiš. Višmęlendur tala stundum óvarlega og myndu örugglega endurskoša oršalag sitt fengju žeir umhugsunarfrest.

Ķ fréttinni segir:

Tęknin er žannig ķ dag aš mašur getur haldiš fótboltaleiki hvar sem er og hvenęr sem er …

Žarna hefši blašamašurinn įtt aš lagfęra ummęlin, til dęmis svona:

Tęknin er žannig aš nś er hęgt aš spila fótbolta hvar og hvenęr sem er …

Vištališ er įhugavert en blašamašurinn hefši mįtt lesa žaš yfir fyrir birtingu eša fį einhvern annan til žess.

Tillaga: Völlurinn er mjög slęmur, illa uppbyggšur. Hann einn sį elsti sem nżttur er fyrir alžjóšlegan fótbolta.

7.

„Pétur Jóhann var gestur Egils Ploder ķ Burning Questions hjį Įttan Mišlar.“

Frétt į blašsķšu 55 ķ Morgunblašinu 21.11.2019.              

Athugasemd: Įttan mišlar er „afžreyingarstöš į samfélagsmišlunum“ eins og segir į Facebook sķšu mišlanna. 

Lķklega er svo komiš aš ungt fólk skilur ensku oršin „burning questions“ miklu betur en hallęrislega ķslensku. Svona er nś komiš aš viršingin fyrir henni žverr stöšugt.

Tillaga: Pétur Jóhann var gestur Egils Ploder ķ knżjandi spurningar hjį Įttan mišlar.

8.

„Viršingaleysi, rangt og óžakklįtur.“

Frétt dv.is             

Athugasemd: Er ekki nóg komiš? Žetta er ekki rangt en afar sjaldgęft. 

Hallgrķmur Pétursson orti:

Upp į heimsins óžakklęti
er hér dęmi ljóst til sanns.
Margan lęknaši son Gušs sęti
sjśkan mešal almśgans.

Nś er spurningin žessi: Gerši blašamašurinn žetta af rįšnum hug eša bjó hann til oršiš?

Tillaga: Viršingaleysi, rangt og vanžakklįtur.


Barion, frelsissvipta og stķga nišur śr stjórn

Oršlof

Ķ žvķ liggur galdurinn

Mér finnst mišur žegar oršasambönd śr erlendu mįli eru tekin upp nįnast hrį og klędd ķslenskum bśningi, t.d. hiš enska „see the light at the end of the tunnel“. Ķ beinni žżšingu į ķslensku ętti myndin aš vera aš sjį ljósiš fyrir enda ganganna en myndmįliš er naumast gagnsętt ķ ķslensku. Annaš žessu lķkt er oršasambandiš „we are talking about“ en nś er mörgum tamt aš segja aš „viš séum aš tala um“.

Jón vķkur aftur tali sķnu aš grunnskólum, žar sem undirstašan undir lķf og starf fólks er jafnan lögš. Slakur lesskilningur drengja 10. bekkjar er mörgum įhyggjuefni og telur Jón žaš geta tengst žvķ aš kennarastarfiš hefur löngum veriš lįgt metiš ķ samfélaginu.

„En hver sem er įstęša slaks lesskilnings veršur aš teljast brżnt aš bregšast viš og žaš er įnęgjulegt aš sjį aš slķkt hafa žar til bęr yfirvöld og samtök kennara gert. Fyrst og sķšast žurfum viš aš fį ungt fólk til žess aš lesa góšar bękur, skrifašar į blębrigšarķku og góšu mįli. Ķ žvķ liggur galdurinn.

Morgunblašiš 18.11.2019, blašsķša 6, vištal viš Jón G. Frišjónsson sem hlaut veršlaun Jónasar Hallgrķmssonar į degi ķslenskrar tungu.

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

„Leik­vang­ur­inn er stašsett­ur ķ höfušborg Dan­merk­ur, Kaup­manna­höfn, og tek­ur um 28 žśsund manns ķ sęti.“

Frétt į mbl.is.                 

Athugasemd: Ķ fréttinni er fjallaš um heimaleik landslišs karla ķ fótbolta ķ mars į nęsta įri. Vegna ašstęšna aš vetrarlagi ķ Reykjavķk er hugsanlegt aš leikurinn verši fęršur til Kaupmannahafnar. 

Tilvitnunin hljómar eins og misheppnaš grķn. Žarf aš taka žaš fram aš Kaupmannahöfn sé höfušborg Danmerkur? Eša er žetta žżšing śr erlendu mįli?

Óžarfi er aš segja aš leikvangurinn sé „stašsettur“ ķ Kaupmannahöfn? Hann er žar. 

Tillaga: Leikvangurinn er ķ Kaupmannahöfn og tekur um 28 žśsund manns ķ sęti.

2.

„Ķ um­ręddu hśs­nęšinu var Ari­on banki įšur til hśsa og žannig er nafn stašar­ins til­komiš.“

Frétt į mbl.is.                 

Athugasemd: Mašur nokkur kaupir hśs žar sem įšur var śtibś Arion banka. Hann ętlar aš opna sport- og veitingastaš. Honum finnst žaš višeigandi og fyndiš aš kalla stašinn Barion, bętir bókstafnum b fyrir framan bankaheitiš. Śr veršur merkingarleysa, bull. 

Ekki viršist flögra aš honum aš kalla hinn nżja staš ķslensku nafni, skemmtilegra er aš bśa til ónefni. Ha, ha, ha ... óskaplega fyndiš nafn.

Tillaga: Engin tillaga.

3.

„Einnig taldi dómurinn sannaš meš framburši vitna og gögnum um stašfestingar sķmtękja aš hinn įkęrši hefši sķšar sama dag frelsissvift brotažola …“

Frétt į visir.is.                 

Athugasemd: Oršalag lögmanna er ašalstofnanamįl žjóšarinnar, žeir mynda „nafnoršasagnir“ eins og  aš „frelsissvipta“ žegar viš daušlegir höldum aš segja megi aš mašur hafi svipt annan frelsi, haldiš honum föngnum, ręnt honum eša eitthvaš įlķka.

Löggan vill lķkjast lögmönnum, saksóknurum og dómurum og talar blending af žessu til aš halda uppi greinilegum skilum į milli hennar og alžżšunnar.

Blašamenn kikna ķ hnjįlišum og rošna af ašdįun žegar žeir lesa dóma og lögguskżrslur og skrifa svo sjįlfir hįstemmt nafnoršavętt mįl sem žeir dįst aš en viš, žessir daušlegu skiljum lķtt. 

Blašamašurinn žarf aš lęra į stafsetningaforritiš ķ tölvunni - og nota žaš. 

Tillaga: Engin tillaga.

4.

„Mikael fékk tvö žung högg ķ leiknum og žurfti aš fara af velli ķ seinni hįlfleik vegna meišsla, en hann lagši upp fyrsta markiš į Birki.“

Frétt į blašsķšu 27 ķ Morgunblašinu 18.11.2019.                 

Athugasemd: Ķ fótbolta er oršalagiš aš leggja upp notaš žegar leikmašur sendir boltann į samherja sinn sem sķšan skorar, yfirleitt eftir eina eša tvęr snertingar. Ķ ofangreindri tilvitnun um landsleikinn viš Moldavķu er ofmęlt aš Mikael hafi lagt upp mark žvķ eftir aš Birkir fékk boltann žurfti hann aš leika į tvo eša žrjį andstęšinga, nota til žess margar snertingar žangaš til hann skaut og skoraši milli fóta markmannsins. 

Ég vildi nś bara koma žessu aš sem įhugamašur um fótbolta. Ašalatrišiš er hins vegar aš landslišiš skoraši tvö mörk og žar fyrra gerši Birkir. Hefši lišiš skoraš fleiri hefši veriš rétt aš segja aš mašurinn skoraši žaš fyrsta.

Męlt er meš žvķ aš nota punkt sem oftast. Ķ ofangreindri mįlsgrein er annars vegar talaš um meišsli og hins vegar um mark. Vel hefši fariš į žvķ aš hafa punkt į eftir „meišsla“. Sķšan hefši komiš nż setning.

Ķ fréttinni segir:

Lišiš saknaši Kolbeins, eftir aš hann fór af velli. 

Ég skil ekki žessa mįlsgrein. Mį vera aš blašamašurinn dragi žessa įlyktun af leik lišsins eftir aš Kolbeinn fór af velli. Af hverju getur hann žį ekki sagt žetta hreint śt. Til dęmis:

Lišiš lék lakar eftir aš Kolbeinn fór af leikvelli.

Fréttin er ekki illa skrifuš en blašamašurinn žarf aš vera gagnrżnni į eigiš verk.

Tillaga: Mikael fékk tvö žung högg ķ leiknum og žurfti aš fara af velli ķ seinni hįlfleik vegna meišsla.

5.

„Žorsteinn Mįr stķgur nišur śr stjórn Framherja.“

Fyrirsögn į dv.is.                  

Athugasemd: Žetta er nż śtlegging į enska oršalaginu „step down“. Hvernig er aš stķga nišur śr stjórn fyrirtękis. Śr henni hljóta aš liggja tröppur eša stigi. Nei, žetta er bara bull.

Tillaga: Žorsteinn Mįr hęttir ķ stjórn Framherja.

6.

„Marķa Rut Kristinsdóttir, ašstošarkona Žorgeršar Katrķnar hjį Višreisn, veltir įhugaveršum steini į samfélagsmišlinum Twitter.“

Frétt į dv.is.                   

Athugasemd: Hvaš merkir oršalagiš aš „velta įhugaveršum steini“? Held aš ég hafi aldrei heyrt žaš fyrr.

Stundum er sagt aš naušsynlegt sé aš velta viš hverjum steini. Merkingin er žį sś aš vanda žurfi til verka, skoša ķ öll skśmaskot. Vera mį aš blašamašurinn hnjóti um žennan stein, framlengi oršalagiš og taki grjótiš bókstaflega.

Stundum er sagt aš velta žurfi upp hugmyndum og er žį įtt viš aš leggja žurfi hausinn ķ bleyti, hugsa sig vel um. 

Fréttin, ef frétt skyldi kalla, er frekar illa skrifuš og erfitt aš skilja hana. Trślega getur blašamašurinn gert betur, ķ žaš minnsta aš lesa žaš yfir sem hann hefur skrifaš, žaš gerši hann varla.

Tillaga: Marķa Rut Kristinsdóttir, ašstošarkona Žorgeršar Katrķnar hjį Višreisn segir įhugaverša sögu į samfélagsmišlinum Twitter.


Stķga til hlišar, hafa uppi frammķköll og hljóta gott oršspor

Oršlof

Saur

Saur- ķ Saurbęr er žaš sama og seyra sem merkir: votlendi.

Mįlfarsbankinn.  

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

„Žorsteinn Mįr stķgur tķmabundiš til hlišar.“

Fyrirsagnir į mbl.is, vķsir.is. dv.is og samherji.is.                

Athugasemd: Spilling rķkir į mörgum fjölmišlum, žar er tungumįlinu spillt. Žeir sem hętta fyrir fullt og allt eša tķmabundiš eru sagšir „stķga til hlišar“. Enginn er lengur sagšur hętta, leggja nišur störf eša vķkja. Minnihįttar skrifarar žröngva ensku oršalagi inn ķ ķslensku af žvķ aš oršin eru svo lķk. Žannig er žaš meš enska oršiš „step“.

Vera mį aš oršalagiš „stķga til hlišar“ ķ merkingunni aš hętta eša vķkja sé fyrir löngu bśiš aš įvinna sér žegnrétt ķ mįlinu. Žaš er mišur vegna žess aš oršalagiš kemur fyrir įhrif fjölmišlanna ķ mįliš og žį einkum į sķšustu įrum. Benda mį į fleiri slęm įhrif sem blašamenn hafa haft į mįliš, til dęmis oršalagiš „kalla eftir“ og fleiri. Eftir öllu er nś kallaš, enginn bišur lengur, óskar eftir, krefst eša heimtar.

Rķkisśtvarpiš er til fyrirmyndar. Ķ fyrisögn į ruv.is segir:

Žorsteinn Mįr vķkur mešan į rannsókn stendur.

Enska er merkilegt tungumįl og fallegt. Žó žaš sé af germönsku mįlstofni eins og ķslenska eru žau gjörólķk. Mestu munar um oršalag, skipan orša ķ setningu og fleira. Margt er hęgt aš žżša beint śr ensku yfir į ķslensku en oft er žaš ekki hęgt nema aš śtkoman verši einhvers konar ensk-ķslenska sem meš réttu nefnd hrįžżšing og er ekki til fyrirmyndar.

Enska sagnoršiš „to stepmerkir bókstaflega aš stķga, einnig aš skrefa, ganga, feta og margt fleira. 

Nafnoršiš „step“ getur žżtt skref, trappa ķ stiga, rim ķ lausum stiga, og margt, margt fleira. „Step by step“ er hęgt aš žżša beint: Skref fyrir skref.

Ekki fer alltaf saman aš vera afburšagóšur ķ ensku og ķslensku. Sį sem žżšir veršur aš bśa yfir nęmum skilningi į ķslensku, hafa talsveršan oršaforša, og bera skyn į blębrigši mįlsins. Blašamašur sem žżšir illa skemmir mįliš. Illa žżdd frétt er eins og skemmd matvęli ķ verslun, žau eru ekki hęf til neyslu.

Oršasambönd meš enska sagnoršinu „to step“ vefjast ekkert fyrir sumum blašamönnum, žeir fara einfaldlega illa meš žau, menga ķslenskt mįl meš ónżtum skemmdum žżšingum og hirša ekki um góš og gegn orš sem hingaš til hafa dugaš afbragšs vel.

Hér er stuttleg samantekt um ensk oršasambönd meš sögninni „to step“ og žżšingar į žeim, hef birt žetta įšur:

  1. Step aside
    • Getur žżtt aš hętta.
    • Hvaš gerir formašur hśsfélagsins sem „stķgur til hlišar“? Er hann ekki bara hęttur? Ekki stķga til hlišar.
    • Hann getur aušvitaš hętt tķmabundiš, vikiš til hlišar, vikiš frį, dregiš sig ķ hlé og svo framvegis 
  1. Step back
    • Getur žżtt aš hętta viš, snśa viš, ekki stķga til baka.
  1. Step down
    • Žżšir yfirleitt aš hętta, ekki aš stķga nišur nema žaš sé ljóst af samhenginu.
    • Formašur hśsfélagsins er hęttur, stķgur ekki nišur.
    • Formašur hśsfélagsins stķgur śr ręšustólnum eša fer śr honum.
    • Sį sem stendur uppi į kassa stķgur af honum, frekar fyrr en sķšar.
  1. Step something down
    • Minnka eitthvaš, draga śr.
  1. Step forward
    • Getur žżtt aš bjóšast til einhvers, lįta vita af sér og svo framvegis. Ekki stķga įfram.
  1. Step in
    • Getur žżtt aš taka žįtt ķ einhverju, taka af skariš. Ekki stķga inn.
  1. Step out
    • Žżšir oftast aš fara śt. Formašur hśsstjórnar vék af fundi. Ekki stķga śt. 
  1. Step out on
    • Getur žżtt aš halda framhjį maka sķnum („stepping out on you/him/her“).
  1. Step something up
    • Getur žżtt aš auka viš, bęta viš. Lögreglan jók višbśnaš sinn, ekki stķga višbśnašinn upp.

Nišurstašan er žessi. Enska sagnoršiš „to step“ er sjaldnast hęgt žżša meš sögninni aš stķga nema žaš sé ljóst af samhenginu. Raunar mį segja aš žaš sé afskaplega góš leikfimi fyrir skrifara aš finna annaš oršalag žar sem enska oršiš „step“ kemur fyrir.

Enginn prófarkalestur er į ķslenskum fjölmišlum. Engu aš sķšur hafa fjölmišlarnir įhrif og margir žeirra og margir blašmenn fara illa meš frelsi sitt til skrifa og birta fréttir.

Spilling ķ fjįrmįlum viršist vera miklu alvarlegra athęfi en spilling ķslenskunnar. Sį sem mśtar og svķkur fé er settur ķ fangelsi, framleišendur skemmdra matvęla eru stöšvašir, meš öllum rįšum er reynt aš nį til žeirra sem smygla fķkniefnum og of hrašur akstur er ekki lišinn, hvorki ķ nįgrenni skóla eša annars stašar. 

Ambögubósar ķ blašamennsku fį hins vegar aš leika lausum hala og skrifa af vanžekkingu og getuleysi. Og enginn gerir neinar athugasemdir eš hjįlpar, hvorki ritstjórar, śtgefendur né lesendur. 

Tillaga: Žorsteinn Mįr vķkur tķmabundiš.

2.

„Bįšir hękkušu žeir róminn verulega ķ ręšum sķnum ķ pontu Alžingis og höfšu uppi frammķköll.“

Frétt į visir.is.                 

Athugasemd: Skrżtiš oršalag aš „hafa uppi frammķköll“ ķ ręšustól žingsins. Af fréttinni viršist ekki ljóst hvaš geršist. Mį vera aš žeir hafi bįšir hrópaš er žeir „höfšu uppi flutning ręšna“ sinna.

Tillaga: Engin tillaga.

3.

„Verkiš er um­fangs­mikiš og veršur um­ferš steypu­bķla įber­andi, en žeir žurfa aš koma 190 feršir ķ mišborgina.“

Frétt į mbl.is.                  

Athugasemd: Er ekki įtt viš aš steypubķlar žurfi aš fara 190 sinnum nišur ķ mišbę? Eša 190 feršir? Mér finnst žetta dįlķtiš klśšursleg mįlsgrein žó ekki sé hśn beinlķnis röng. Eitt er aš verkiš er mikiš og annaš akstur steypubķla.

Tillaga: Verkiš er um­fangs­mikiš. Steypubķlar žurfa aš aka eitt hundraš og nķtķu sinnum nišur ķ mišbę.

4.

„… en hann hlaut fyrst gott oršspor sem borg­ar­stjóri Surakarta …“

Frétt į mbl.is.                  

Athugasemd: Oršspor merkir samkvęmt oršabókinni umtal eša žaš sem sagt er um mann, einn eša fleiri. Hér į oršalagiš „aš hljóta oršspor“ ekki viš. Oršalagiš ber keim af žeirri įrįttu aš nota nafnorš frekar en sagnir. Hiš fyrrnefnda einkennir ensku en žaš sķšarnefnda ķslensku.

Ofangreind tilvitnun er śr žessari mįlsgrein:

Hann er fyrsti for­seti lands­ins sem ekki kem­ur śr röšum hers­ins eša yf­ir­stétt­ar stjórn­mįla­fólks, en hann hlaut fyrst gott oršspor sem borg­ar­stjóri Surakarta, žar sem hann beitti sér m.a. gegn spill­ingu og fyr­ir aukn­um lķfs­gęšum borg­ar­bśa.

Mįlgreinin er of löng og žjįist af skorti į punkti. Betur fer į žvķ aš segja aš hann hafi getiš sér góšs oršs eša hafi veriš vel metinn. Óskżrt er hvernig hann geti veriš kominn śr „röšum yfirstéttar stjórnmįlafólks“. 

Tillaga: Widodo er fyrsti for­seti lands­ins sem ekki kem­ur śr hernum eša eša yf­ir­stétt­ landsins. Hann var gat sér fyrst góšs oršs sem borgarstjóri Surakarta žar sem hann beitti sér gegn spill­ingu og fyr­ir aukn­um lķfs­gęšum borg­ar­bśa.


Peningafjįrhęšir, ögra hęttunni og taka upp samtal

Oršlof

Stęrsti uppistandarinn

„Stęrsti“ žetta og „stęrsta“ hitt er sķfellt meira įberandi ķ umręšunni og ber vott um versnandi mįltilfinningu, erlend įhrif į tunguna og leti – žvķ vitaskuld er hęgt aš orša hlutina į betri, svo ekki sé sagt réttari, hįtt. Og žeir seku finnast vķša; į dögunum las ég hér ķ blašinu um fólk sem hljóp „stęrstu“ maražonhlaup og einnig um „stęrstu“ kvikmyndirnar. 

Fyrirbęriš stórmynd er eitt en ein kvikmynd getur aldrei veriš „stęrri“ en önnur. Hśn getur žó aflaš meiri tekna eša kostaš meira ķ framleišslu en ašrar. 

Fyrir skömmu barst mér fréttatilkynning um skemmtun eins „stęrsta uppistandara heims“. Ég bjóst viš manni sem vęri allt aš 220 cm. En žį reyndist viškomandi tęplega mešalmašur į hęš. 

Morgunblašiš, blašsķša 30, Ljósvakinn, Einar Falur Ingólfsson, 13.11.2019,  

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

„Tķu rķkustu fyrirtęki Bandarķkjanna sitja į ótrślegum peningafjįrhęšum.“

Fyrirsögn į dv.is.                  

Athugasemd: Allir vita hvaš peningar eru og jafnvel fjįrhęšir. Hins vegar vandast mįliš žegar kemur aš oršinu „peningafjįrhęšir“. Dreg ķ efa aš žaš sé gott orš.

Einhvern tķmann heyrši ég žetta haft eftir Bjarna Benediktssyni hinum eldra, forsętisrįšherra aš hann gerši greinarmun į upphęšum og fjįrhęšum:

Drottinn allsherjar er ķ upphęšum, en peningar ķ fjįrhęšum.

Viš žetta er ekki öšru aš bęta aš „peningafjįrhęš“ fer ķ flokk bjįnalegra orša eins og įkvaršanataka, valkostur, bķlaleigubķll, pönnukökupanna svo eitthvaš sé nefnt.

Ķ fréttinni segir:

Microsoft situr į mestu eignunum samkvęmt frétt CNBC en fyrirtękiš er meš 136,6 milljarša dollara ķ lausafé og skammtķmafjįrfestingum.

Vissulega eru peningar eignir en žarna hefši veriš ešlilegra aš segja aš Microsoft ętti yfir mestu fé aš rįša.

Tillaga: Tķu rķkustu fyrirtęki Bandarķkjanna sitja į ótrślegum fjįrhęšum.

2.

„Jaršskjįlfti aš stęrš 5,4 reiš yfir į Sušur-Frakklandi ķ morgun. Jaršskjįlftinn takmarkašist viš stórt svęši į milli borganna Lyon og Montelimar sem eru ķ um 150 kķlómetra fjarlęgš hvor frį annarri. “

Fyrirsögn į visir.is.                   

Athugasemd: Slęmt er aš enginn leišbeinir byrjendum ķ blašamennsku, ritstjóri eša ašrir stjórnendur fylgjast ekki meš vinnubrögšunum. 

Rithįtturinn Sušur-Frakkland tķškast ekki. Nęr er aš tala um sušurhluta Frakklands eša sušur Frakkland. 

Jaršskjįlftinn „reiš ekki yfir į“ Frakklandi. Žarna er forsetningunni ofaukiš. Réttara er aš jaršskjįlftinn reiš yfir sušurhluta Frakklands.

Barnalegt er aš segja aš borgirnar séu ķ žessari fjarlęgš „hvor frį annarri“. Réttara er aš segja aš 150 km séu į milli borganna.

Fyrirsögnin fréttarinnar er svona:

Stór jaršskjįlti ķ Sušur-Frakklandi

Stundum talar fólk óskżrt og segir skjįlti og skrifa žaš žannig, einnig „Keblavķk“, „Reygjavig“, og „kvar“. Ķ tölvum fjölmišla eru villuleitarforrit og stafsetningarvillur eiga žvķ ekki aš birtast, kunni blašamašurinn į annaš borš į tölvu.

Fyrirsögnin var sķšar lagfęrš sem er jįkvętt. Annaš er óbreytt sem er ekki gott.

Tillaga: Jaršskjįlfti aš stęrš 5,4 varš į milli borganna Lyon og Montelimar en um 150 km eru į milli žeirra.

3.

„Fólk var mikiš aš ögra hęttunni žarna.“

Fyrirsögn į visir.is.                   

Athugasemd: Svona oršalag er ekki bjóšandi. Žaš er haft eftir leišsögumanni en verkefni blašamannsins er aušvitaš aš fęra ummęli til betri vegar, ekki nota žaš sem višmęlandinn segir ķ fljótfęrni sinni. 

Ögra merkir samkvęmt oršabókinni aš eggja, espa, ógna eša hóta. Skylt oršinu ögur sem merkir vķk eša vogur. Žar af er dregiš oršiš ógurlegur og ógn.

Lķklega hefur óšamįla leišsögumašurinn įtt viš aš fólk hafi ögraš forlögum sķnum. Sagt hefur veriš aš ęfi hvers manns sé fyrirfram įkvešin, žaš séu forlög og vissara sé ekki aš ögra žeim, žį geti allt breyst, jafnan til verri vegu.

Svo mį vera aš leišsögumašurinn hafi ętlaš aš segja aš fólkiš hafi leikiš sér aš hęttunni. Žį gerist annaš hvort aš fólk sleppi eša ekki.

Ljótt er aš segja aš fólk hafi mikiš „ögraš hęttunni“. Žetta er eins og aš segja aš fólk hafi „mikiš lagt“ hellur ķ garšinum. Betur fer į žvķ aš orša žetta į annan hįtt.

Tillaga: Fjöldi fólks lék sér aš hęttunni.

4.

„Mig langar aš vķsa žvķ til forseta Alžingis og forsętisnefndar aš hlutast til um aš taka upp samtal viš Reykjavķkurborg …“

Staksteinar į blašsķšu 8 ķ Morgunblašinu 13.11.2019.                   

Athugasemd: Ķ Staksteinum er vitnaš ķ žingmann sem segir ofangreint. Vera mį aš į Alžingi sé fólk hętt aš tala eša ręša saman. Žar „taka menn upp samtal“ eša „oršręšu“. Er svona stofnanamįl flottari en „venjuleg“ ķslenska?

Sorglegt er aš žingmenn geti ekki tjįš sig į ešlilegri ķslensku eins og venjulegt fólk.

Tillaga: Mig langar aš bišja forseta Alžingis og forsętisnefnd aš ręša viš Reykjavķkurborg …


Skjįlftahrinan mikla viš Öskjuop

Screenshot 2019-11-12 at 11.46.24Fjölmišlar öšlast nżtt lķf žegar fréttir berast af jaršskjįlftahrinum eša stórum skjįlftum. Viš leikmenn sem fylgjumst meš skjįlftavirkni į landinu sperrum hins vegar eyrun žegar engir skjįlftar męlast. Ķ augnablikinu eru misgengin viš Grķmsey og ķ Öxarfirši eru til frišs. Sama er meš Reykjanes, Mżrdalsjökul og Öręfajökul en Bįršarbunga viršist vera meš mešvitund.

Žį vķkur sögunni aš Öskjuopi. Žar viršast allir žeir jaršskjįlftar komi saman sem venjuleg ęttu aš hrista ašra landshluta.

Tķminn er afstęšur ķ jaršfręšinni og skiptir ķ raun litlu mįli. Hins vegar žekkja flestir gosiš sem var ķ Dyngjufjöllum 28. mars įriš 1875. Žaš var grķšarlegt. Öskufalliš hrakti fólk śr sveitum į Austurlandi og fjöldi bęja fór ķ eyši og fólk fluttist af landi brott. Ķ gosinu varš Askja til. Fjöllin sigu ofan tómu kvikužróna sem žar var undir og hluti landsins seig enn nešar og žar er nś Öskjuvatn.

Screenshot 2019-11-12 at 13.14.32Askja er į virka gosbeltinu en eldgosin žar eru ekki alltaf hamfaragos. Žann 21. október 1961 hófst gos ķ Öskjuopi žar sem nś heita Vikraborgir og eru fallegir gķgar. Į tuttugu og žremur dögum rann hraun śr žeim rśma įtta kķlómetra. Įriš 1922 gaus vestan megin viš Öskjuvatn og hrauniš sem žį rann nefnist nś Mżvetningahraun.

Mešfylgjandi er falleg loftmynd frį Landmęlingum. Į henni sést Vikrahraun greinilega. 

Nś er ķ gangi mikil skjįlftahrina viš sušaustan viš Öskjuop. Žarna hafa oršiš 247 skjįlftar į žremur dögum. Upptök žeirra eru aš hluta undir austasta hluta Vikrahrauns og žar ķ sušur. Skjįlftarnir sjįst betur į gręna kortinu sem fengiš er af vef Vešurstofunnar.

Screenshot 2019-11-12 at 13.47.24Ég ętla aš leyfa mér aš fullyrša aš orsök skjįlftanna séu kvikuhreyfingar. Įstęšan er fyrst og fremst sś aš žeir eru stašbundnir. Žeir hreyfast lķtiš, fęrast žó hęgt en greinilega til sušurs. Žetta er eins og aš horfa į skjįlftana ķ bergganginum sem leiddi til sķšasta eldgoss ķ Holuhrauni.

Verši eldgos į žessum slóšum er lķklegt aš hraun renni ķ skarši į milli Dyngjufjalla og Vašöldu. Um ellefu km eru frį mišju skjįlftavirkninnar ķ beina lķnu aš jašri Holuhrauns hins nżja. Į milli er Dyngjuvatn og upptök Svartįr. Žar er hętt viš aš żmislegt geti breyst.

Aftur į móti er ég ekki jaršfręšingur og hef ekkert vit į jaršfręši. Žó hef ég ašgang aš berdreymnum nįunga sem heldur žvķ fram aš žarna verši gos. Hann getur žó ekki frekar en jaršfręšingar svaraš žvķ hvenęr gjósi.

Eftirskrift

Vešurstofan gaf śt eftirfarandi yfirlżsingu klukkan 17:00 (įbyggilega vegna skrifa minna sem lķklega voru farin aš valda hręšslu, skelfingu, ótta svo ekki sé talaš um fjölbreyttari sįlarhįska, ef ég mį orša žetta svo):

Jaršskjįlftahrina hófst fimmtudaginn 7. nóvember skammt austan viš Öskju og stendur enn yfir. Frį žvķ aš hrinan hófst hafa oršiš um 700 jaršskjįlftar į svęšinu. Stęrsti skjįlftinn ķ hrinunni varš laugardaginn 9. nóvember og var um 3,4 aš stęrš. Einn annar skjįlfti stęrri en 3,0 hefur oršiš ķ hrinunni til žessa og um 20 skjįlftar stęrri en 2,0 aš stęrš.

Engin merki eru um gosóróa heldur er um brotaskjįlfta aš ręša sem tengjast lķklega landrekshreyfingum.

Jaršskjįlftahrinur eru tķšar viš Heršubreiš og Öskju. Vešurstofan heldur įfram aš vakta atburšinn.

Aušvitaš er žetta rétt hjį Vešurstofunni en sį draumspaki kann žó aš hafa rétt fyrir sér. En hvaš veit ég svo sem?


Afstöšur gegn afstöšum, heildareign og kaka inniheldur leynihinnihaldsefni

Oršlof

Hvor og annar

Oršin hvor og annar eiga ekki aš beygjast saman. Oršiš hvor į aš standa ķ sama falli og gerandinn (venjulega ķ nefnifalli) en annar stendur nęr aldrei ķ nefnifalli. 

    1. Žeir įsökušu hvor annan (ekki: „hvorn annan „).
    2. Žeir horfšu hvor į annan (ekki: „į hvorn annan“). 
    3. Žeir ógnušu hvor öšrum (ekki: „hvorum öšrum“). 
    4. Žeir stįlu hvor frį öšrum (ekki: „frį hvorum öšrum). 
    5. Žeir söknušu hvor annars (ekki: „hvors annars“). 
    6. Žeir óku hvor til annars (ekki: „til hvors annars“). 
    7. Žeir girntust eigur hvor annars (ekki: „hvors annars“). 
    8. Žęr strķddu hvor annarri (ekki: „hvorri annarri“). 

Žetta fer ekki į milli mįla ķ föstum oršasamböndum. 

    1. Žeir tölušu hvor ķ kapp viš annan. 
    2. Žeir ultu hvor um annan žveran.

Hvor og annar eru ķ fleirtölu ef žau vķsa til orša ķ fleirtölu eša til fleirtöluorša. 

    1. Ķslendingar og Gręnlendingar hjįlpa hvorir öšrum.

Stundum er gerandinn ekki ķ nefnifalli, žį fylgir hvor gerandanum eigi aš sķšur. 

    1. Siggu og Gunnu dreymir hvora ašra. 
    2. Siggu og Gunnu žykir vęnt hvorri um ašra. 
    3. Sagan fjallaši um róg frambjóšendanna tveggja hvors um annan.

Mįlfarsbankinn. 

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

„Eftir upplestur frį höfundi mętast gestir til aš ręša kaflann, en ķ fyrsta žęttinum eru žaš Saga Garšarsdóttir og Jóhann Kristófer Stefįnsson sem taka fyrir afstöšur gegn afstöšum, innrįs tękninnar ķ einkalķfiš og įbyrgšartilfinninguna sem fylgir žvķ aš taka sķmtal.“

Frétt ķ Fréttablašinu 9.11.2019                 

Athugasemd: Langar mįlsgreinar verša oftast ruglingslegar og svo er hér. Śt ķ hött er aš segja aš gestir mętist. Žeir hittast, koma saman.

Afstaša er ekki til ķ fleirtölu. Blašamašurinn hefur enga tilfinningu fyrir mįlinu.

Hvaš merkir aš „taka fyrir afstöšur gegn afstöšum“. Lesandinn skilur žetta ekki enda er žetta bara innantómt oršagjįlfur, bull.

Lokaoršin hljóta aš vera grķn. Hvaša įbyrgšartilfinning fylgir žvķ aš svara ķ sķma? Žetta hljómar eins og félagsfręšileg stśdķa sem gerš var į įttunda įratug sķšustu aldar ķ Svķžjóš.

Fréttin er stutt kynning a hljóšvarpsžętti. Umfjöllun blašamannsins er ekki til žess fallin aš vekja įhuga. Žvert į móti.

Tillaga: Engin tillaga.

2.

„Til sölu heildareigin aš Lynghįlsi …“

Auglżsing į ótölusettri blašsķšu ķ Fréttablašinu 9.11.2019                 

Athugasemd: Hvaš er „heildareign“. Gęti veriš aš öll eignin vęri til sölu? Sé svo, af hverju er žaš ekki sagt? Heildareign er bara rugl.

Ķ auglżsingunni segir:

Um er aš ręša steinsteypt atvinnuhśsnęši, sem er ķ dag notaš sem prentsmišja, byggt įriš 1981 og 2001.

Eitt af vinsęlasta oršalaginu hjį blašamönnum og fleirum er žetta „um aš ręša …“ Langoftast mį sleppa oršalaginu enda gagnslaust. Ofmęlt er aš steinsteypt atvinnuhśsnęši sé notaš sem prentsmišja. Betur fer į žvķ aš segja:

Atvinnuhśsnęšiš er steinsteypt, byggt įriš 1981 og 2001. Ķ žvķ er nśna prentsmišja. 

Auglżsing er illa skrifuš og ķ henni eru mįlfarsvillur. Hśn er ekki fasteignasölunni til sóma.

Tillaga: Til sölu er öll eignin Lynghįls …

3.

Singles’ Day er stęrsti netverslunardagur įrsins …“

Myndatexti ķ kynningarblaši Fréttablašsins 9.11.2019                

Athugasemd: Hvaš er „Singles’ Day“? Blašamašurinn gerir enga tilraun til aš žżša žetta og viš sem skiljum ekki norsku vitum ekkert? 

Margir blašamenn hugsa ekkert um ķslenskt mįl, umgangast žaš af algjöru viršingarleysi og leyfa sér aš nota ensk orš įn žess aš setja žau ķ gęsalappir. Eflaust segja margir aš žetta sé algjört smįatriši. Aftur į móti er lķklegt aš fjöldi vafasamra smįatriši geti gert śtaf viš tungumįliš.  

Ķ fréttinni er talaš um skošanakönnum sem var „framkvęmd ķ Kķna“. Menn framkvęma nśna allan andskotann, eru fyrir löngu hęttir aš gera skošanakannanir eša kanna hug neytenda ķ Kķna eša annars stašar. Stašlaš oršfęri blašamanna er stašreynd.

Blašamašurinn talar um „yfirstandandi deilur“ Kķna og Bandarķkjanna. Žegar žeim er lokiš veršur eflaust talaš um „óyfirstandandi deildur“. Mér finnst ofaukiš aš tala um „yfirstandandi“ nóg aš tala um deilur. Stundum fer betur į žvķ aš tala um įgreining, žrętur, togstreitu og stundum barįttuEnska oršiš „conflict“ merki ekki alltaf deilur. Blašamenn žurfa aš hafa samhengiš ķ huga og fjölbreytni ķ oršavali.

Tillaga: Dagur einhleypra er stęrsti netverslunardagur įrsins …

4.

„Dagar eintómra fimm-stjörnu dóma voru ekki runnir upp svo aš ritdómarar leyfšu sér hreinskiptni ķ bįšar įttir.“

Pistillinn Bakžankar ķ Fréttablašinu 9.11.2019.                

Athugasemd: Sjaldnast žarf aš lesa lengi til aš įtta sig į žvķ hvort höfundurinn hafi tungumįliš į valdi sķnu. Óttar Gušmundsson skrifar reglulega Bakžanka ķ Fréttablašinu. Hann skrifar afar gott mįl, gjörsamlega villulaust. Stķllinn er lįgstemmdur en įhrifarķkur og fróšlegur. 

Mikiš óskaplega vęri gaman ef til vęru fleiri góšir stķlistar ķ ķslenskum fjölmišlum, fólk sem kann aš orša hugsun sķna. Sumir žurfa bara aš vanda sig, lįta af hrošvirkninni.

Viš hlišina į Bankžönkum stendur ķ auglżsingu:

Žaš er jólastemning alla helgina …

Og:

Žaš eru skemmtilegir višburšir um alla verslun.

Eftir aš hafa lesiš sér til įnęgju pistil Óttars hvarfla augun aš auglżsingunni frį IKEA og viš liggur aš mašur fari aš grįta.

Tillaga: Engin tillaga.

5.

„Spįš hraust­leg­um stormi ķ dag.“

Frétt į mbl.is.                 

Athugasemd: Nei, sko, varš mér aš oršiš žegar ég sį fyrirsögnina. Žarna er talaš um storm, hraustlega storm, ekki vind. Snöfurmannleg fyrirsögn.

Svo las ég fréttina og ķ henni er vindur hitt og vindur žetta. Žó mį blašamašurinn eiga žaš aš ķ sķšustu mįlsgreininni segir hann aš į žrišjudaginn muni lęgja. Ašrir og illa upplżsir blašamenn hefšu sagt aš „vindur minnki“.

Į vefnum Ķslenskt oršanet er žetta:

  1. storminum er ķ logn slegiš
  2. vešriš gengur til hęgšar
  3. vešriš hęgir
  4. vešriš, storminn lygnir
  5. vešriš; storminn lęgir
  6. vešriš, vindurinn dettur nišur
  7. vindinn hęgir
  8. vindinn kyrrir
  9. vindurinn slotar

Af žessu leišir aš margir og fjölbreyttir kostir eru ķ boši žegar koma žarf oršum aš žvķ er vindinn lęgir. Óžarfi aš segja aš „vindurinn hęttir“ žegar lygnir, vešriš gengur til hęgšar, storminn lęgir eša honum slotar.

Tillaga: Engin tillaga.

6.

„Nżjar kosningar geršu lķtiš til žess aš höggva į hnśtinn.“

Fyrirsögn į visir.is.                 

Athugasemd: Blašmašurinn persónugerir kosningar meš oršalaginu og lętur sem žęr hafi sjįlfstęšan vilja. Svo er ekki. Blašamenn verša aš finna oršlag sem hęfir.

Ķ Ķslenskri nśtķmamįlsoršabók segir:

höggva į hnśtinn: losa um erfiša stöšu meš įkvöršun

Kosningar „höggva ekki į hnśtinn“. Ķ  Mergurinn mįlsins segir:

Lķkingin er trślega sótt ķ söguna af Alexander mikla, ž.e. Žegar hann hjó į hinn óleysanlega Gordķonshnśt. Aš baki afbrigšinu leysa hnśtinn gęti žó legiš annaš og minni. Ķ fornu mįli koma fyrir oršasamböndin rķša/binda e-m hnśt, leggja fyrir e-n žraut og leysa knśt, leysa žraut og kann lķkingin aš vera af žvķ dregin.

Į vefnum frettabladid.is segir hins vegar:

Engin skżr nišurstaša žingkosninga į Spįni.

Žetta er mun betri og skżrari fyrirsögn og sannast meš žessu aš varhugavert er aš nota mįlshętti og orštök ķ fréttum nema blašamenn séu žeim mun betur aš sér ķ ķslensku mįli. 

Jónas Kristjįnsson segir į vef sķnum og er oršunum beint til blašamanna:

Žś žarft aš neyša žig til aš skrifa stuttar mįlsgreinar. Žį hefur žś ekki plįss fyrir frošuna, orštökin, klisjurnar og endurtekningarnar, sem žś mundir annars setja inn. Žessi regla hjįlpar žér aš fylgja öšrum reglum. Hśn spślar frošunni śr texta žķnum.

Ungir blašamenn ęttu ętti aš fara yfir nįmskeiš Jónasar heitins. Hugsanlega eiga žeir žį skiliš starfsheitiš blašamašur.

Tillaga: Engin skżr nišurstaša žingkosninga į Spįni.

7.

„Jį, ég veit alveg aš framundan er įhęttusamt feršalag.“

Frétt į blašasķšu 10 ķ Morgunblašinu 11.11.2019.                 

Athugasemd: Žetta er ekki beinlķnis rangt. Hver er munurinn į „įhęttusömu“ feršalagi og hęttulegu feršalagi? Lķklega er munurinn sįralķtill. Margt er engu aš sķšur įhęttusamt. Nefna mį fjįrfestingar, kaup į skuldabréfum eša hlutabréfum. Annaš er aš klifa fjöll žvķ sum žeirra  eru beinlķnis hęttuleg.

Séu žetta orš višmęlandans ķ fréttinni hefši blašamašurinn įtt aš lagfęra žau vegna žess aš sį fyrrnefndi ętlar aš klķf eitt hęttulegasta fjall ķ heimi. 

Tillaga: Jį, ég veit aš framundan er hęttulegt feršalag.

8.

„Kökurnar mķnar innihalda leyniinnihaldsefni.“

Morgunblašiš, dęgradvöl į blašsķšu 23, 11.11.2019                

Athugasemd: Er ég las žessi orš „innihalda leyniinnihaldsefni“ hló ég upphįtt enda stóš žetta ķ „skrķpó“, žaš er myndasögum Moggans. Fer vel į žvķ aš hlęgja viš lesturinn.

Ķ gamla daga voru byrjendur lįtnir vinna viš aš žżša myndasögurnar. Ekki žótti viš hęfi aš „viršulegir“ blašamenn ynnu ķ „skķtverkunum“. Žęr voru engu aš sķšur vel žżddar, minnir mig.

Žar sem skopskyn mitt er ekki gott veit ég ekki hvort žaš var meš rįšum gert aš nota rassböguna „innihalda leyniinnihaldsefni“. Ķ žaš minnsta hló ég og fólkiš ķ kringum mig. Er žį ekki tilganginum nįš? Jś, įbyggilega. Vandinn er hins vegar aš ekki skilja allir aš oršlagiš er tóm vitleysa.

Tillaga: Engin tillaga.

9.

„Frumkvöšull aš baki fyrirhugašri byggingu Aldin Biodome viš Stekkjarbakka …“

Frétt į visir.is.                

Athugasemd: Hvaš žżšir eiginlega „Aldin Biodom“. Ég skil ekki spęnsku. Hitt veit ég aš glerhvelfinguna į aš reisa viš ķ Ellišaįrdalnum, skammt frį Stekkjarbakka ķ Reykjavķk eins og žarna kemur fram. Sęti ég ķ borgarstjórn myndi ég umsvifalaust greiša atkvęši gegn byggingunni žó ekki vęri annaš en nafniš.

Svona, svona. Žetta er enska og ķ oršabókinni segir:

A dome-shaped artificial structure enclosing one or more self-contained ecosystems or living environments.

Ja hérna. Mikiš skrambi er žetta fallegt. Aušvitaš styš bygginguna žegar svona hįfleyg lżsing er til į henni, og žaš į śtlensku.

Aš vķsu er nįnari lżsing ķ fréttinni:

Um er aš ręša 4.500 fermetra nišurgrafnar gróšurhvelfingar žar sem veršur fjölbreytt vistkerfi sem bżšur upp į nęrandi upplifun, ręktunar- og verslunarrżmi, gręna vinnuašstöšu, ašstöšu fyrir jóga og fleira.

Og lżsingin į ķslensku er jafn hįfleyg og į ensku. Velti žvķ žó fyrir mér hvort ekki megi finna annaš frišlżst svęši fyrir „bķódómiš“. Sé žaš fyrir mér viš Öxarįrfoss ķ ónefndum žjóšgarši. 

Tillaga: Engin tillaga.

10.

„Prófessorinn fannst meš hand­leggina ofan ķ bak­poka.“

Fyrirsögn į frettabladid.is.                 

Athugasemd: Hversu oft hefur mašur ekki veriš meš hendurnar jafnvel allan handlegginn ofan ķ bakpokanum. Venjulegast finnst žaš nešst sem leitaš er aš. Sjaldgęfara er žó aš vera meš bįša handleggina ofan ķ pokanum, žó žaš komi nś fyrir. Ég veit um nįunga sem var meš fótleggi ķ bakpokanum, notaši hann sem svefnpoka.

Fyrirsögnin vakti enga sérstaka athygli mķna. Datt einna helst ķ hug aš prófessorinn hafi veriš aš gramsa ķ annarra manna bakpoka. Svo las ég fréttina en skildi fįtt. 

Į vef BBC sem viršist vera heimildin er žetta fyrirsögnin:

Russia professor admits murder after woman“s arms found in bag.

Er žetta nś ekki skżrari og betri fyrirsögn? Raunar er frétt BBC mun lengri og ķtarlegri. Ķslenska fréttin er hins vegar yfirboršsleg.

Tillaga: Rśssi meš konuhandleggi ķ poka višurkennir morš.


Framdi morš į henni, ekkert meik or breik og sóknarleikur eksekjśtašur

Oršlof

Stašarfall

Ķ póstįritun er męlt meš žvķ aš rita bęši heimilisfang og heiti póststöšvar ķ žįgufalli (svoköllušu stašarfalli):

Jón Jónsson
Įlfhólsvegi 100
200 Kópavogi

Mįlfarsbankinn. 

Athugasemdir viš mįlfar ķ fjölmišlum

1.

„Karlmašur sem grunašur er um morš į breska bakpokaferšalangnum Grace Millane skildi lķk Millane eftir ķ feršatösku ķ ķbśš sinni, eftir aš hann framdi moršiš į henni, og fór į Tinder-stefnumót.“

Frétt į visir.is.                  

Athugasemd: Žetta er bókstaflega žvęla. Ķ sömu mįlsgrein er tvķvegis talaš um morš. Nafn hinnar myrtu kemur tvķvegis fram. Loks segir aš mašurinn hafi „framiš morš į henni“. Blašamašurinn gat ekki sagt aš mašurinn hafi myrt konunaHvernig er hęgt aš „fremja morš į“ einhverjum?

Svona skrif eru ekki neytendum (lesendum) bjóšandi.

Tillaga: Karlmašur sem grunašur er um morš į breska bakpokaferšalangnum Grace Millane skildi lķk hennar eftir ķ feršatösku ķ ķbśš sinni og fór į Tinder-stefnumót.

2.

„Žar kom mešal annars fram aš Gordon Sondland, sendiherra Bandarķkjanna gagnvart Evrópusambandinu …“

Frétt į visir.is.                  

Athugasemd: Oftast er žaš orša svo aš sendiherrar eru ķ löndum eša hjį rķkjum. Berglind Įsgeirsdóttir er til dęmis sendiherra Ķslands ķ Frakklandi, og Benedikt Jónsson er sendiherra ķ Danmörku.

Žetta er žó alls ekki algilt heldur er oršalagiš żmis gagnvart, hjį eša ķ. Jafnvel į vef stjórnarrįšinu er ekkert rįšandi oršalag. Žetta geta lesendur fundiš śt meš žvķ aš gśgla „sendiherra ķ“ og „sendiherra gagnvart“. Ķ fjölmišlum er žetta żmist eša.

Gagnvart er forsetning og var įšur gagnvert. Merkir andspęnis eša į móti, sjį nįnar fróšlegan pistil ķ Mįlfarsbankanum.

Ķ žessu ljósi finnst mér ešlilegra aš tala um sendiherra ķ eša hjį öšru rķki.

TillagaŽar kom mešal annars fram aš Gordon Sondland, sendiherra Bandarķkjanna hjį Evrópusambandinu …

3.

„Eitt nżtt flugfélag meš tvęr žotur og sex įfangastaši er nįttśrulega ekki „make or brake“ fyrir ķslenska feršažjónustu en …“

Frétt į visir.is.                  

Athugasemd: Hvaš skyldi nś žetta žżša į ķslensku? Blašamašurinn hugsar ekkert til okkar sem kunnum lķtiš ķ frönsku en dembir žessu į lesendur įn samśšar.

Aš vķsu er žetta haft eftir forstjóra Samtaka feršažjónustunnar sem er sigldur mašur og klįr og sżnir žaš einna helst meš žvķ aš tala śtlensku ķ bland viš ķslensku. Slķkt gerir rżra menn digra.

Hugsanlega er blašamašurinn aš gera at ķ forstjóra SAF meš žvķ aš birta frönskuna hans.

Grķnlaust, höldum okkur viš śtlenskuna. Ķslenskan er hvort eš er deyjandi tungumįl.

Tillaga: Engin tilaga.

4.

„Mikil vosbśš til fjalla.“

Frétt kl.12:20 į Rķkisśtvarpinu 9.11.2019.                 

Athugasemd: Samkvęmt oršabókinni merkir vos köld bleyta. Vosbśš er haft um žann sem er blautur og kaldur til dęmis eftir hrakninga ķ vondu vešri (mįliš.is.), til dęmis hann lenti ķ mikilli vosbśš. Bżr viš vos.

Varla er hęgt aš lżsa vešri til fjalla sem vosbśš. Oršiš gengur ekki ķ samhenginu nema žvķ ašeins aš veriš sé aš lżsa įstandi fólks.

Lķklega į fréttamašurinn eša vešurfręšingurinn viš aš kalt og rigning sé til fjalla, jafnvel slydduhrķš, og žaš er allt annaš.

Į ruv.is er fjallaš um slęmar vešurhorfur og žar segir:

Vešriš gengur sķšast nišur sušvestanlands en sķšar ķ öšrum landshlutum.

Setningin er óskiljanleg. 

Tillaga: Blautt og kalt til fjalla.

5.

„… hvernig viš vorum aš eksekjśta sóknarleikinn.“

Frétt kl.12:20 į Rķkisśtvarpinu 9.11.2019.                 

Athugasemd: Rętt var viš ķžróttamann sem talaši svona um sóknarleikinn. Enskan er ungu fólki oršin svo töm aš žaš getur ekki komiš hugsun sinni til skila į ķslensku. Er žaš ekki hin mesta sorg sem hugsast getur?

Žórarinn Eldjįrn samdi Ķslenskuljóšiš og ķ žvķ er žetta erindi:

Į ķslensku mį alltaf finna svar
og orša stórt og smįtt sem er og var,
og hśn į orš sem geyma gleši“og sorg,
um gamalt lķf og nżtt ķ sveit og borg.

Vera mį aš į ķslensku séu hęgt aš orša allt sem hugsast getur. Hins vegar er tungumįliš dautt ef unga fólkiš lęrir žaš ekki og kann ekki aš beita žvķ.

TillagaEngin tillaga.

 


Seint telst žaš snilld aš fela sögulegar stašreyndir

Mį vera aš žaš teljist snilld aš gamall samherji skrifi minningargrein um Birgi Ķsleif Gunnarsson, fyrrum borgarstjóra, alžingismann og rįšherra įn žess aš nefna einu orši į žį stašreynd aš mašurinn gegndi žessum störfum og embęttum į vegum Sjįlfstęšisflokksins.

Žetta gerir žó fyrrum formašur Sjįlfstęšisflokksins, Žorsteinn Pįlsson, sem skrifar snotra grein um fyrrum flokksfélaga sinn ķ Morgunblaš dagsins. Greinin er žvķ merkilegust fyrir žaš sem höfundurinn viršist įkvešinn aš nefna ekki. 

Styrkan og einbeittan vilja žarf til aš skrifa um lįtinn félaga og sleppa žvķ sem hvaš mestu skipti ķ lķfi hins lįtna. Birgir Ķsleifur fylgdi alla tķš Sjįlfstęšisflokknum aš mįlum. Hann studdi hins vegar ekki Višreisn og hafši įn efa skżr rök fyrir žvķ.

Margir óska žess aš geta breytt rįs atburša en žaš er ekki hęgt. Žį er alltaf sś leiš fyrir hendi aš skrifa sig framhjį sögulegum stašreyndum og lįta eins og žęr séu ekki til. Seint mun slķkt teljast snilld.

 

 


Nęsta sķša »

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband