xxx kjafturinn á Kára Stefánssyni

Ritskoðun er mikið mein. Skoðun á eigin orðum er í mörgum tilfellum skárri. Hef hér eytt út ljótum pistli um Kára Stefánsson. Hann (pistillinn) er höfundinum ekki til sóma. Það breytir þó ekki skoðun að áðurnefndur karl er hálfklikkaður.

 

Bið trygga lesendur mína afsökunar á orðavali í þessum pistl, sem hér er ritaður í anda Kára Stefánssonar, stókapítalista og komma. Hann hefur aldrei verið mér nein fyrirmynd en  með illu skal út reka.

„Við idjótin höfum leyft honum þetta“

Þrjú núll fyrir Ísland

Ég þorði varla að horfa á landsleik Íslands og Tyrklands fótbolta síðasta föstudag. Byrjaði, fannst Tyrkirnir miklu betri og slökkti þá á tækinu og fór að vinna. 

Hélt að Tyrkinn myndi rúlla þessu upp. Þarna var fullur leikvangur af brjáluðu köllum með fána og öskrandi upp í eyrað á næsta manni. Sjötíu og átta milljón manna þjóð á móti örríki með þrjúhundruð og fjörtíu þúsund manna þjóð. Getur ekki endað vel, hugsaði ég og ætlaði ekki að verða vitni að slátrun í beinni.

Tuttugu mínútum síðar kveikti ég aftur á sjónvarpinu og fannst hljóðið bara nokkuð gott í þulinum og staðan á strákunum okkar virtist bara bóð. Ég ákvað að horfa áfram.

Svo koma eitt mark og skömmu síður annað.

Held að hægindastóllinn minn sé stórskemmdur ... en af góðu tilefni.

Nú er ég ekki eins taugaveiklaður. Held að ég horfi á allan leikinn á móti Kósósvó.

Spái því að okkar menn vinni annað hvort með þremur mörkum gegn engu - eða á annan hátt. Sigur og ekkert annað.

Já, er Ísland ekki besta land í heimi?

 

Gjörsamlega óþörf virkjun á Ófeigsfjarðarheiði nyrst á Ströndum

Virkjuninni fylgja engin störf í Árneshreppi þar sem virkjunin verður mannlaus, samgöngur við Árneshrepp munu ekki batna við framkvæmdirnar og raforkan mun ekki bæta afhendingaröryggi rafmagns á Vestfjörðum svo neinu nemur þar sem raforkan kemur inn á Mjólkárlínu sunnan við bilanasvæðin, og engin hringtenging er í sjónmáli.

Stórkostleg náttúruspjöll verða unnin í Ófeigsfirði og Eyvindarfirði og milljónum lítra af olíu verður brennt við framkvæmdirnar, án þess að dragi úr olíubrennslu við framleiðslu varaafls á Vestfjörðum til frambúðar.

Þetta segir Pétur Húni í grein sinni sem nefnist „Staðreyndir um spuna HS Orku, sjá hér.

Greinin fjallar um fyrirhugaða virkjun á þremur ám, nyrst í Árneshreppi, á algjörum eyðislóðum þar sem engir vegir eða mannabústaðir eru. Árnar eru Rjúkandi, Hvalá og Eyvindarfjarðará.

Ég hef komið að þeim öllum og hef dáðst að þeim, umhverfið er stórbrotið og fagurt.

Sjáanlega byggist áhuginn á að virkja árnar ekki á að bæta raforkuöryggi á Vestfjörðum. Með því að líta eitt augnablik á meðfylgjandi kort sést að Vestfirðingar fá ekkert tryggara rafmagn heldur en frá Blönduvirkjun eða Smyrlabjargarárvirkjun í Suðursveit.

Engin hringtenging rafmagns er á Vestfjörðum. Línunni frá Ófeigsfjarðarheiði yrði stungið í samband í Kollafirði. Vestfirðingar myndu eftir sem áður búa við sama öryggisleysið

Öryggi raforkuafhendingar utan Vestfjarða byggist meðal annars á hringtengingu. Rofni línan einhvers staðar verður landið ekki rafmagnslaus því orkan fer ekki eftir fyrirfram ákveðinni stefnu, hún bara streymir fram og til baka svo framarlega sem hún er framleidd.

Pétur segir í grein sinni:

Þéttbýlið á norðanverðum Vestfjörðum er eins og botnlangi í raforkukerfi landsins. Aðeins ein lína liggur þangað frá byggðalínnunni og hún fer yfir erfiðar heiðar þar sem allra veðra er von og stærsta ógnin við raforkuöryggi á svæðinu eru útföll  þegar línur falla og far í sundur í illviðrum. Þegar línan fer í sundur á þessari leið fer rafmagn af öllu kerfinu norðan við bilunina, eins og Vestfirðingar þekkja af illri raun.

Ég sé ekki að virkjun á Ófeigsfjarðarheiði öðru en að hún eyðileggur land eða eins og Pétur segir í grein sinni:

Þegar öllu er á botninn hvolft er þetta ekki mjög flókið. Virkjuninni fylgja engin störf í Árneshreppi, þar sem virkjunin verður mannlaus, samgöngur við Árneshrepp munu ekki batna við framkvæmdirnar og raforkan mun ekki bæta afhendingaröryggi rafmagns á Vestfjörðum svo neinu nemur þar sem raforkan kemur inn á Mjólkárlínu sunnan við bilanasvæðin, og engin hringtenging er í sjónmáli.

Stórkostleg náttúruspjöllll verða unnin í Ófeigsfirði og Eyvindarfirði og milljónum liítra af olíu verður brennt við framkvæmdirnar, an þess að dragi úr olíbrennslu við framleiðslu varaafls á Vestfjörðum til frambúðar.

Ég er á móti henni. Það er svo einfalt. Engin rök eru fyrir henni.

Hins vegar hló ég þegar ég las athugasemd Ómars Ragnarssonar við grein Péturs. Hann segir þó í fullri alvöru:

Það virðast engin takmörk vera fyrir því sem borið er á borð fyrir Vestfirðinga og þjóðina í þessu máli eins og sést vel á ofangreindri lýsingu. Við hana má bæta því, að fjöldi kvenna í barneign er besti mælikvarðinn á stöðu byggðar. Þær eru fimm í Árneshreppi. Virkjunin skapar ekkert starf eftir byggingu hennar. Við Vatnajökulsþjóðgarð vinna 50 manns, þar af 70 prósent konur á barneignaaldri. Drangajökulsþjóðgarður yrði að vísu minni en gæfi sömu atvinnumöguleika.

Á Facebook-síðu þeirra sem leggjast gegn virkjuninni á Ófeigsfjarðarheiði má finna ótrúlega mikinn fróðleik og fjölda ljósmynda og hreyfimynda af svæðinu. Þar sést svo greinilega að þetta er hrikalegt land, ægifagurt. Forgöngumenn fyrir umfjölluninni þar eru Tómas Guðbjartsson og Ólafur Már Björnsson og hafa þeir unnið þarft verk.

Hafa kjósendur gleymt fortíð Katrínar og Vinstri grænna?

Fjögur ár eru frá því að Vinstri grænir fengu 10,9% fylgi í Alþingiskosningum og var þá grimmilega refsað fyrir veru sína í ríkisstjórn. Hún hafði háleit markmið.

Rifjum upp nokkur atriði og pælum svo í því hvort Vinstri grænum sé treystandi í ríkisstjórn.

1. Icesave I
2. Icesave II
3. Icesave III
4. Móti þjóðaratkvæðagreiðslu um aðild að ESB árið 2009
5. Samþykkti aðildarumsókn að ESB árið 2009
6. Kostnaður vegna ESB umsóknarinnar er talin hafa verið 3 milljarðar króna
7. Árnapálslögin (nr. 151/2010) til varnar fjármagnseigendum og gegn skuldurum
8. Lagðist ekki gegn loftárásum NATO á Líbýu
9. Samþykkti leyfi til olíuvinnslu á Drekasvæðinu
10. Veitti stóriðju á Bakka við Húsavík undanþágu frá skattalögum
11. Veitti ríkisábyrgð á Vaðlaheiðagöngum
12. Hefndardómsmál í Landsdómi gegn Geir H. Haarde, fyrrum forsætisráðherra
13. Hleypti Alþjóðagjaldeyrissjóðnum inn á gafl í stjórnarráði Íslands
14. Skattahækkanir á almenning í kjölfar hrunsins
15. Gerði ekkert vegna skuldastöðu heimilanna í kjölfar hrunsins
16. Ófrægingarherferðin gegn Ríkisendurskoðun vegna kaupa á bókhaldskerfi fyrir ríkið
17. Íslandsbanki gefinn kröfuhöfum
18. Arionbanki gefinn kröfuhöfum
19. Norðmaður ráðinn í embætti Seðlabankastjóra
20. Sparisjóður Keflavíkur, fall hans og endurreisn kostaði almenning 25 milljarða króna

Hvað skyldi hafa breyst frá því á þessum fjórum árum sem liðin eru sem réttlætir að VG fái nærri 30% fylgi í skoðanakönnunum?

Jú, Steingrímur þótti afar fráhrindandi í sjónvarpi og dró ekki fylgi að flokknum. Þess vegna var Katrín Jakobsdóttir munstruð upp og gerð að formanni. Hún er forkunnarfögur og brosir út í eitt og segir allt svo sennilega. Engu að síður stóð hún óhikað að öllum þessum átján málum sem talin eru upp hér að ofan.

Er Katrín svo traustvekjandi að kjósendur haldi að Icesave hafi bara verið ein mistök sem engu skipti. Samt voru þau þrjú, Icesave-málin. Í tvö skipti tapaði Katrin í þjóðaratkvæðagreiðslu sem haldnar voru gegn vilja hennar.

Gamalt íslenskt orðtak segir að oft sé flagð undir fögru skinni. Þó hér sé ekki ástæða til að vega að Katrínu Jakobsdóttur persónulega verður vart annað sagt en að fortíð hennar ætti að vera kjósendum víti til varnaðar.

Í dag styður hún öll góðu og fallegu málin. Hún segist styðja þjóðaratkvæðagreiðslu, en stóð þó grjóthörð gegn því að þjóðin fengi að segja álit sitt á aðildarumsókn að ESB.

Katrín er á móti leyndarhyggju ... Hver er það ekki? Hins vegar var hún gallharður andstæðingur ESB fyrir kosningarnar 2009 en daginn eftir þær var hún allt í einu hlynnt aðildinni, sem sagt hún og aðrir Vinstri grænir seldu sig fyrir ráðherrasæti. Árni Páll Árnason, fyrrum samráðherra Katrínar, segir að um það mál hafi verið samið í reykfylltum bakherbergjum.

Hún þykist núna vera málsvari almennings en stóð engu að síður gegn heimilunum með því að samþykkja Árnapálslögin sem voru samin þeim til höfuðs.

Katrín þykist vera friðarins maður og á móti styrjöldum. Hún hreyfði samt hvorki legg né lið þegar Ísland samþykkti loftárásir Nató í Líbíu og var hún þó ráðherra á þeim tíma.

Katrín stóð að því að einkavæða bankanna þegar þeir voru gefnir kröfuhöfum eftir hrunið en hefur þó alltaf sagst vera fylgjandi ríkiseigu á bönkum.

Já, gerum betur segja Vinstri grænir í auglýsingu í dagblöðum og birta mynd af Katrínu sem er óneitanlega mun kosningavænni, hárprúðari og laglegri en Steingrímur J. Sigfússon, fyrrverandi. Munum þó það að flestir samverkamenn Katrínar eru enn í aftursætunum, Steingrímur, Svandís Svavarsdóttir og Lilja Rafney. Ólíkt Katrínu er þetta þungbrýnda fólkið, sósíalistarnir, sem aldrei brosir, nema auðvitað þegar einhver meiðir sig.

Sá sem vill kjósa Katrínu kýs óheiðarleikann og fær í kaupbæti aftursætisbílstjóranna.

Falsfréttir eru aldrei annað en falsfréttir

Grundvallaratriðið er að Bjarni Benediktsson, núverandi forsætisráðherra, tók ekki fé sitt úr Glitni og fór með það annað. Hann hætti í viðskiptum við einn sjóð í Glitni og hóf viðskipti við aðra innan bankans.

Nú vitum við að Glitnir fór á hausinn, en við vissum það ekki dagana fyrir 6. október 2008. Hins vegar vissu fjölmargir, hér innanlands sem og erlendis, að Glitnir og hinir bankarnir voru í hrikalega ljótri stöðu.

Sá sem fengið hefði innherjaupplýsingar um stöðu bankans á þessum dögum hefði ábyggilega tekið út allt sitt fé úr Glitni og flúið með það annað.

Fréttaflutningur Stundarinnar og Ríkisútvarpsins læðir því inn að Bjarni Benediktsson hafi vitað af því að Glitnir myndi falla og hann því flúið með alla sína aura. Enginn vissi þó að bankarnir yrðu látnir falla, ekki einu sinni stjórnvöld.

Staðan var sú að ríkið ætlaði að taka Glitni yfir vegna skuldar hans við Seðlabankann og þannig var staðan í nokkra daga. Í því var björgunaraðgerðin fólgin.

Hvað skyldu margir hafa vitað af því að bankarnir yrðu látnir falla og flúið með peninga sína úr bönkunum fyrir hrun? Hversu margir fóru með fé sitt úr Glitni á þessum dögum? Hafi þetta gerst ættu upplýsingar um þetta fólk að liggja fyrir, allt er skráð. Hins vegar er Bjarni Benediktsson ekki einn þeirra. Hvers konan innanhúsupplýsingar fékk maðurinn eða fékk hann aungvar?

Allir sem vilja sjá að markmið Stundarinnar er einfaldlega að koma höggi á Bjarna Benediktsson. Til vara er að segja hálfsannleika í því skyni að þeir sem trúa haldi að hér sé um heilagan sannleik að ræða. 

Nei, eflaust hafa engar reglur verið brotnar, segir Stundin og breska blaðið The Guardian. En ... og það er þetta „en“ sem er hið dularfulla í málinu, samtengingin sem gefur slúðrinu undir fótinn. Hversu margir hafa ekki verið teknir af lífi vegna álíka falsfrétta?

Sannleiksleit Stundarinnar og Ríkisútvarpsins beinist ekki að þeim sem raunverulega höfðu innherjaupplýsingar um hrun bankanna og gátu komið fé sínu í skjól. Nei, hún byggist á getgátum, hálfsannleik, einhverju sem hugsanlega gæti verið satt ef ...

Og svo eru að koma kosningar. Hversu auðvelt er að koma höggi á stjórnmálamann með þessari aðferð?

Falsfréttir eru einfaldlega falsfréttir hver sem flytur þær.

Bjarni svarar fyrir Glitnisviðskipti

Málefnalegur næringarskortur verður banamein Samfylkingarinnar

„Pant ég ...“ hrópa krakkarnir þegar eitthvað skemmtilegt er að gerast. Helga Vala Helgadóttir, langarsvomikiðaðveraþingmaður Samfylkingarinnar, er ekki einu sinni komin á þing þegar hún reynir að eigna sér mál rétt eins og hinir sem þó eru þingmenn. „Pant ég,“ hrópar góða liðið af því að allir aðrir eru vondir.

Alkunna er að þingmenn reyna að vekja athygli á sér með því að hertaka mál, grípa dægurflugur eða fréttir og krefjast fundar í nefnd eða eitthvað annað. Alltaf er um að ræða meint reginhneyksli, óréttlæti eða mannvonsku. Þegar nánar er skoðað er þetta fólk aðeins að vekja athygli á sér, reyna að selja sig sem góða fólkið. Ástæðan er sú að vandaðir þingmenn vekja yfirleitt ekki athygli og það sættir góðaliðið sig ekki við.

Þannig er Helga Vala Helgadóttir, „wannabe“, þingmannsefni Samfylkingarinnar. Hún veður áfram eins og aðrir vitandi það að eina lífsbjörg flokks í andaslitrunum er að þykjast. Panta öll mál og krefjast nefndarfunda eða rannsóknar.

Hver í ósköpunum getur með fullvissu haldið því fram að rannsóknarnefnd á vegum Alþingis sé rétt leið til að kanna mál. Landsdómshneykslið fyrir nokkrum árum sýndi og sannaði að rannsóknarnefnd þings verður aldrei annað en veiðiferð, reynt að hanka pólitíska andstæðinga en bjarga samherjum sínum. Þetta gerði Samfylkingin og blikkaði ekki augu þegar hún greiddi atkvæði með því að fría þingmenn sína frá Landsdómi en hengja aðra.

Að öllum líkindum deyr Samfylkingin í næstu kosningum og dánarmeinið verður málefnalegur næringarskortur. Sorglegt.

Oddviti kallar eftir rannsóknarnefnd

Ferðaþjónustan hefur sett þjóðfélagið á hliðina

Um daginn var því haldið fram að erlendum ferðamönnum fjölgi ekki eins mikið og áður og fylgdi þeim orðum mikil sorg og eftirsjá. Engu að síður er búist við um 2,2 milljónum ferðamanna á þessu ári en ekki 2,5 milljónum.

Sumir fjárfestar og ferðaþjónustuaðilar eru engu að síður aldeilis fokvondir út af þessum tölum, kenna ríkisstjórninni um, krónunni og þeirri staðreynd að Ísland er ekki í ESB. Þeir vilja áframhaldandi fjölgun, helst í risastökkum. Því miður hugsa þeir ekki út í afleiðingarnar.

Mér sýnist að hér hafi gripið um sig svo svakalegt gulgrafaraæði að þjóðin þekki varla annað eins. Um leið er íslenskt samfélag eins og við þekkjum það stórlega breytt, jafnvel gjörbreytt eða við það að breytast í grundvallaratriðum.

Lítum aðeins á hinar skaðlegu afleiðingar sem ferðaþjónustan hefur haft í för með sér, beinar og óbeinar:

1. Gistirými vantar fyrir ferðamenn, hótel eru byggð út um allt land, sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu.
2. Iðnaðarmenn vantar í hótelbyggingar, þá þarf að flytja inn, helst frá þeim löndum sem greiða lægri laun en hér tíðkast.
3. Um helmingur ferðamanna gistir á AirBnB sem er gistiþjónusta í heimahúsum. Aðeins um fimmtungur húseigenda gefa upp tekjur sína, hinir svindla.
4. Gríðarlegur skortur er á íbúðarhúsnæði á höfuðborgarsvæðinu, markaðsverðið hefur stórhækkað.
5. Húsaleiga hefur stórhækkað.
6. Fólk hrekst frá höfuðborgarsvæðinu og út á landi, margir þvert gegn vilja sínum.
7. Iðnaðarmenn vantar til að byggja íbúðarhúsnæði.
8. Iðnaðarmenn eru fluttir inn til að byggja íbúðarhúsnæði, helst frá þeim löndum sem greiða lægri laun en hér tíðkast, flestir ófaglærðir.
9. Starfsfólk vantar á hótel og veitingastaði.
10. Starfsfólk er flutt inn frá þeim löndum sem greiða lægri laun en hér tíðkast, flest er ófaglært.
11. Margt útlent starfsfólk í byggingariðnaði og ferðaþjónustu fær lægri laun en samningar segja til um hér á landi.
12. Grunur er um mansal í tengslum við aukinn fjölda ferðamanna.
13. Áfengisneysla og fíkniefnaneysla eykst.
14. Átroðningur á þekktum ferðamannastöðum hefur aukist margfalt.
15. Kostnaður lögreglu, landhelgisgæslu og björgunarsveita eykst mikið.

Þetta er aðeins hluti vandans, margt er ótalið.

Þjóðfélagið á hliðinni

Þjóðfélagið er nær því komið á hliðina vegna ferðaþjónustunnar og græðginnar sem einkennir hana. Ríkisskattstjóri þarf að leggja á sig mikla vinnu til að koma upp um skattsvik, launþegafélög þurfa berjast gegn ólöglegum samningum fjölmargra ferðaþjónustu- og byggingarfyrirtækja.

Milli 20 og 30 þúsund útlendingar starfa hér í lengri eða skemmri tíma vegna. Langflestir þeirra er láglaunafólk, sinnir störfunum sem Íslendingar líta ekki lengur við.

3,5 milljónir ferðamanna?

Árið 1980 komu hingað rétt tæplega 66 þúsund ferðamenn. Á síðasta ári komu á meðaltali 147 þúsund ferðamenn í hverjum mánuði, tæplega 1,8 milljónir ferðamanna. Búist er við þeir verði 3.5 milljónir árið 2020. Reikna má með að þá muni um 35.000 manns vera starfandi ferðaþjónustu, byggingastarfsemi og tengdum störfum.

Er þetta góð þróun eða hvað?

Í fyrra voru ferðamennirnir meira en fimm sinnum fleiri en þjóðin og þeim mun fjölga og hugsanlega verða 10,6 sinnum fleiri eftir þrjú ár.

Á sama tíma eru útlendingar sem vinna hér til lengri eða skemmri tíma um tíu prósent af þjóðinni.

Hinir stéttlausu

Íslensk þjóð getur ekki hjálparlaust tekið við öllum ferðamönnum sem eru margfalt fleiri en þjóðin og þaðan af síður sinnt þeim. Afleiðing er innflutningur vinnuafls sem á að sinna þessum „leiðinlegu“ störfum, störfunum sem Íslendingar líta ekki lengur við.

„Vinnuaflið“ er yfirleitt ekki menntað, hvorki sem iðnaðarmenn eða þjónustufólk. Stór hluti er ómenntaður og margir misnotaðir. Fær léleg laun, aðbúnaður þess er slæmur, vinnutíminn langur og þeir sem mögla eru bótalaust sendir heim til Póllands, Lettlands, Litháen, Rúmeníu eða hvaðan svo sem þetta óheppna fólk kemur.

Þetta er „hitt fólkið“, fólkið sem við viljum ekki vita af, huldufólk 21. aldar.

Þetta er fólkið sem fær ekki húsnæði, býr í hjöllum, stöðum sem ekki eru mannabústaðir því öryggisstaðlar eru þar allt aðrir en í íbúðarhúsnæði. Þeim er troðið þar sem er pláss.

Þetta er stéttlausa fólkið sem við sjáum stundum afgreiða í stórmörkuðum, eða pjakka með skóflu úti á götu.

Þetta er fólkið sem lætur lítið fyrir sér fara, lítur það undan, horfir ekki í augun á hinum „ríku“ Íslendingum.

Og við látum okkur það vel líka að hinir stéttlausu trufli ekki daglegt líf okkar.

Öllu er breytt

Maður sem ég þekki er að byggja hús, hann fær ekki innlenda smiði og ræður því útlendinga sem segjast vera smiðir, pípulagningamenn eða rafvirkjar. Þeir veifa „óvefengjanlegum“ pappírum frá pólskum iðnskólum, geta neglt, sett saman rör og víra, brosa breytt og eru hinir elskulegustu.

Á veitingastaðnum sem ég fór á um daginn gat ég ekki rætt við þjónustufólkið á íslensku því það var útlent en það brosir fallega og er hið elskulegasta.

Þegar ég fer í miðborg Reykjavíkur og ætla að rifja upp minningar frá æsku minni eru þær löngu horfnar. Búið er að rífa gömlu húsin og byggja steinsteypta kassa í þeirra stað. Götur eru horfnar og aðrar komnar í staðinn. Þetta er ekki einu sinni broslegt.

Og hvað næst?

Ég hef starfað í ferðaþjónustu, verið ráðgjafi fyrir fyrirtæki og einstaklinga en eins og hendi er veifað er allt annað uppi á teningnum. Allt hefur breyst.

Lái mér hver sem er en ég hef áhyggjur af íslensku þjóðfélagi. Að mínu mati er vandinn ekki útlendingar heldur Íslendingar og ég spyr samlanda mína. Hvað gerist næst?

 

 

Hvernig á að undirbúa jarðskjálfta?

Hér eru nokkrar athugasemdir við málfar í fjölmiðlum 23. til 27. september 2017.

1.

„Undirbúa þann stóra.“ 

Fyrirsögn á bls. 6 í Morgunblaðinu 23. september 2017.    

Athugasemd: Góður undirbúningur skiptir öllu, tilgangurinn er að ekkert komi á óvart. Skiptir engu hvort maður sjálfur er að undirbúa sig eða verið sé að undirbúa einhverja aðra.

Fyrirsögnin hér á ofan er með grein um jarðskjálfta. Blaðamaðurinn misskilur sögnina og afleiðingin er sá skilningur að verið sé að undirbúa þann stóra, það er jarðskjálftann.

Fræðilega séð er útilokað að undirbúa jarðskjálfta. Undir hvað ætti að búa hann? Hins vegar getur fólk búið sig undir komandi skjálfta með ýmsum aðgerðum og líklega á blaðamaðurinn við það. 

Tillaga: Undirbúa fyrir þann stóra.

2.

„Gylfi var næstum því dýrasti leikmaður Everton í bara nokkra daga.“ 

Fyrirsögn á dv.is.

Athugasemd: Hér er ein af furðuskrifum íþróttafréttamanna. Í fréttinni er fjallað um Gylfa Þór Sigurðsson, fótboltamann hjá Everton. Hann er einn af dýrustu leikmönnum félagsins. Þó bauð það mun hærri fjárhæð í annan leikmann, en fékk ekki.

Þá kemur blaðamaðurinn með skrýtna frétt með enn furðulegri fyrirsögn þar sem hann reynir að gera frétt úr því sem hefði getað orðið. Því meir sem hugsað er um þessa tilvitnun því asnalegri verður hún. Vart er hægt að skilja þessa þvælu. Nú, þar sem ekkert varð úr kaupum á dýrari leikmanni þá er Gylfi enn „næstum því dýrasti leikmaður Everton“ og fréttin innantóm og skiptir ekki nokkru máli, er ekkert nema illa valin orð í enn verra samhengi.

Tillaga: Engin tillaga gerð, ekki taka þátt í vitleysu.

3.

„Hreindýr eru víða á Íslandi og fara margir á veiðar eftir þeim á ári hverju.“ 

Úr frétt á dv.is.

Athugasemd: Fjölmargir stunda veiðar, skjóta fugla eða dýr, jafnvel hvort tveggja. Veiðimaður fer á veiðar, svo einfalt er það. Hann fer ekki á veiðar „eftir“ hreindýri eða rjúpu jafnvel þó hann eltist við dýr og fugla og fari þar af leiðandi eftir þeim.

Hreindýr eru ekki víða á Íslandi, aðeins á Austur- og Suðausturlandi.

Orðaforði kemur með lestri bóka. Sá sem hefur frá barnæsku lesið bækur á auðveldara með að tjá sig í rituðu máli en sá sem ekki hefur gert það.

Þeir sem skrifa um íþróttir geta verið sérfræðingar í fótbolta, vita allt um vítaspyrnur, dómara, úrslit leikja og leikmenn. Sérfræðingur sem getur ekki tjáð sig skammlaust á í verulegum vanda, í það minnsta þarf einhver að lesa yfir og lagfæra það sem hann skrifar.

Tillaga: Hreindýraveiðar eru algengar á Íslandi.

4.

„Nokkuð af emb­ætt­is­mönn­um Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa sagt sig úr hon­um eft­ir að Sig­mund­ur Davíð sagði sig úr flokkn­um og seg­ir Grét­ar Þór ljóst að þeir ætla sér að elta hann.“ 

Úr frétt á mbl.is. 

Athugasemd: Æ, æ ... Fjölmargt í þessum texta er brogað. Í fyrsta lagi er ekki beinlínis rangt að segja „nokkuð af …“. Betur fer þó á því að orða það þannig að nokkrir af …

Svo er ekki rétt að kalla þá embættismenn sem eru kjörnir í stjórnir og álíka innan stjórnmálaflokka. Almennt eru þeir kallaðir forystumenn. Embættismenn eru hins vegar yfirleitt launaðir starfsmenn.

Blaðamaður gerist sekur um jórtur, það sem oft er nefnt nástaða (orð sem standa nálægt hverju öðru eða hvoru öðru), hann tvítekur orðalagið „hafa sagt sig úr …“. Þetta er ljótt. Betra að umorða í fyrra eða seinna skiptið.

Blaðamenn ættu að tileinka sér þá reglu að setja punkt sem oftast frekar en að lengja málsgreinar úr hófi. Hér hefði verið tilvalið að segja punkt eins og gert er í tillögunni. 

Tillaga: Nokkrir af forystumönnum Framsóknarflokksins hafa hætt eftir að Sigmundur Davíð sagði sig úr flokknum. Grétari Þór þykir ljóst að þeir eru að fylgja honum. 

5.

„Berlínarbúar upplifi niðurstöður kosninganna eins og jarðskjálfti hafi riðið yfir landið.“ 

Fyrirsögn á visir.is.   

Athugasemd: Af hverju ekki að segja að Berlínarbúar hafi uppliðfa niðurstöðurnar á þennan hátt sem er í samræmi við fréttina og frásögn þess sem vitnað er til í henni. Viðtengingarháttur gjörbreytir málavöxtum. Fyrirsögnin skilst á þann veg að verið sé að skipa Berlínarbúum fyrir.

Svo virðist sem að ungir blaðamenn skilji ekki hvernig nota á viðtengingarhátt í íslensku máli eða að þeir misskilji hann.

Tillaga: Berlínarbúar upplifa niðurstöður kosninganna eins og jarðskjálfti hafi riðið yfir landið

6.

„Sú vinna hófst áður en málin komust í hámæli en brotaþolar og aðstandendur þeirra eiga heiður skilið fyrir að knýja fast á um breytingar.“ 

Úr tölvupósti Bjarna Benediktssonar til Sjálfstæðismanna 21. september 2017.  

Athugasemd: Nokkur forrit eru til sem finna og lagfæra villur í texta á íslensku. Skrambi er til dæmis afar þægilegur í notkun. Vandinn er hins vegar sá að forrit kunna stafsetningu nokkuð vel en fátt í málfræði, vita til dæmis ekkert um kyn orða, fallbeygingar og fleira. Fá forrit kunna til dæmis að leiðrétta „góður kona“. Þess vegna er svo mikilvægt að prófarkalesa það sem fer til opinberrar birtingar. Raunar trufla málfarsvillur oft margan lesandann og draga athyglina frá innihaldinu. Hinar bestu færslur á samfélagsmiðlum líða alltof oft fyrir hroðvirkni í stafsetningu og málfræði.

Hvort á nú að segja heiður skilið eða heiður skilinn. Raunar eru fjölmörg dæmi um hvort tveggja en ég hallast að hinu síðarnefnda enda heiður kk og stjórnar því kyni lýsingarorðsins.

Tillaga: Sú vinna hófst áður en málin komust í hámæli en brotaþolar og aðstandendur þeirra eiga heiður skilinn fyrir að knýja fast á um breytingar.

7.

„Prestur á Staðastað og biskup deila enn.“ 

Fyrirsögn á visir.is.    

Athugasemd: Orðaröðin skiptir miklu máli. Fyrirsögn er ætlað að vekja athygli á efni fréttar. „Enn“ er atviksorð og fer miklu betur að hafa það fremst í fyrirsögninni. Mér finnst tillagan hér að neðan góð, en vera kann að ekki séu allir sammála.

Tillaga: Enn deila þeir, presturinn á Staðarstað og biskupinn.

8.

„Skapi hættu á man­sali.“ 

Fyrirsögn á mbl.is.     

Athugasemd: Í fréttinni sjálfri segir viðmælandi að eitthvað geti skapað hættuna; „… hvort það skapi hættu á mansali“.  

Viðtengingarháttur sagnarinnar „að skapa“ ræðst af því sem viðmælandinn segir. Þegar sögnin er tegin úr samhenginu og sett í fyrirsögn, án samhengisins, glatar hún merkingu. Þar af leiðandi tel ég réttara sé fyrirsögnin sé eins og hér er gerð tillaga um.

Tillaga: Skapar hættu á mansali.

9.

„H&M opn­ar í Kringl­unni á morg­un.“ 

Fyrirsögn á mbl.is.     

Athugasemd: Óljóst er hvað verslunin H&M opnar. Þó er hugsanlegt að verslunin verði opnuðu í Kringlunni á morgun. Sé svo er fyrirsögnin röng. Ef ekki, er fyrirsögnin líka röng. Ástæðan er einfaldlega sú að verslanir geta ekki opnað neitt, hversu fínar sem þær eru.

Tillaga: Verslun H&M verður opnuð í Kringlunni á morgun.

10.

„Sauðfé drukknaði á túnum.“  

Fyrirsögn á ruv.is.      

Athugasemd: Þegar allt er á floti, jafnvel tún undir vatni, freistast einhverjir til að semja svona fyrirsögn til að sýna fram á hamfarirnar. Hins vegar er hún röng vegna þess að fé getur ekki drukknað nema í vatni. Frekar kjánaleg fyrirsögn.

Tillaga: Sauðfé drukknar eftir að flæddi inn á tún.

Stjórnmálafræðingar og aðrir lífsins spámenn

Stjörnuspár þykja ekki merkilegar og síst af öllu taldar til fræðigreina, ekki heldur spilaspár, kaffibollaspár né heldur innyflaspámennska.Hins vegar er stjórnmálafræði merkileg fræðigrein og engin ástæða til að gera lítið úr henni þó hún sé hér nefnd með gagnslausum kerlingarfræðum.

Flestir eru sammála ofangreindu. Engu að síður er mannlegt eðli þannig að flestir eiga sér þá innstu ósk að geta skyggnst inn í framtíðina og vita um tilgang lífsins. Sumir telja sig berdreymna, aðrir geta ráðið í skýjafar og svo eru þeir til sem segja þegar allt er afstaðið: „Ég vissi'ða.“

Ástæðan fyrir því að ég nefni stjórnmálafræðina ásamt gervifræðum er auðvitað þessi innsta ósk hvers manns að vita eitthvað um framtíðina.

Blaða- og fréttamenn leita iðulega til stjórnmálafræðinga þeirra erinda að þvinga þá til að segja hið augljósa.

Sigmundur mun taka fylgi af Framsóknarflokknum.

Þetta segir Grétar Eyþórsson, prófessor í stjórnmálafræði. Þessi orð koma engum á óvart og hann bætir við:

Hann [Sigmundur Davíð] á mjög góða möguleika á því að komast á þing.

Og veðurfræðingurinn lætur þetta frá sér fara og enginn tekur andköf yfir snilldinni:

Veðrið er þannig að nú rignir í höfuðborginni en svo styttir upp.

Veðurfræðingar eru ekki spámenn þó þeir geti leitt líkur að því hvernig veðrið mun þróast og það sem þeir láta frá sér fara nefnist „veðurspár“.

Einn góðan veðurdag (honum hafði verið spáð) sagði jarðfræðingur nokkur:

Jú, það er mjög líklegt að jörð skjálfi á morgun og raunar allt fram að áramótum.

Á sama hátt geta blaða- og fréttamenn ekki stillt sig um að spyrja um það sem það sem ekki hefur gerst:

„Bjarni hlýt­ur að fara til Bessastaða strax í dag. Það er óhugs­andi að Bjarni láti dag­inn líða án þess að hann geri það,“ seg­ir Ei­rík­ur Berg­mann, pró­fess­or í stjórn­mála­fræði, í sam­tali við mbl.is, spurður hvað hann telji að nú taki við.

Eiríkur Bergmann er því miður ekki meiri spámaður en við hinir en hann freistast til að skyggnast inn í framtíðina, slík er pressan. Vandinn er að hann veit ekkert þó hann geti leitt að því líkum hvað gerist. Hins vegar vissu allir eftir stjórnarslitin að forsætisráðherra myndi ræða við forsetann.

Ekki nokkur maður spyr mig, hvorki um stjórnmál, veður, jarðfræði eða eitthvað annað. Veit ég þó lengra en nef mitt nær, miklu lengra. Hér er dæmi um framtíðina:

Ég get fullyrt að Sigmundur muni fá jafnmikið fylgi og Framsóknarflokkurinn í næstu kosningum. Ég er nokkuð viss á því að VG fái 16 þingmenn í sömu kosningum og formaður flokksins verði ekki forsætisráðherra. 

Auk þess er ég viss um að á næstu mánuðum mun frysta og snjóa, þess á milli sem það hlánar og rignir. Hinu fyrrnefnda mun linna eftir því sem líður á næsta vor. Það mun þó rigna um aldir alda hér á landi en stytta um af og til.

Nokkrir harðir jarðskjálftar munu ríða yfir landið á næstu vikum, fjölmargir þrjú eða fjögur stig í Bárðarbungu. Langflestir skjálftarnir verða á Reykjanesi, Suðurlandi, Mýrdalsjökli, Vatnajökli, í Öskju, í kringum Herðubreið og Öxarfirði, Skjálfanda og Grímseyjarsundi.

Segðu mér, virðulegi stjórnmálafræðingur, hver er tilgangur lífsins?

Sko, tilgangur lífsins er enginn nema hann sé annar en sá sem við höldum og jafnvel þó sumir haldi því fram að lífið sé markleysa þá eru fleiri sem fullyrða með rökum að það sé ekki hægt að skilgreina annað en það sem allir eru sammála um að sé til, en hinir halda því fram að tilgangurinn sé sá að svara spurningum eins og þessum. En hvers vegna í andsk... ertu að spyrja mig að þessu?

Nú áttarðu þig ábyggilega á því hver er tilgangurinn með þessum pistli, kæri lesandi.

 

Meðfylgjandi mynd er af stjórnmálafræðingi sem er að búa sig undir að koma í fréttatíma Ríkissjónvarpsins og tjá sig um nánustu framtíð í stjórnmálum.

Sigmundur muni taka fylgi af Framsókn

Um sprengingu sem er sprengd og vistun sökum ástands

Hér eru nokkrar athugasemdir við málfar í fjölmiðlum frá 10. til 21. september 2017.

 

1.

„Að veikjast hefur haft gríðarlega mikil áhrif á líf mitt.“ 

Viðtal í á bls. 25 í Morgunblaðinu 21. september 2017.    

Athugasemd: Hér er eðlilegri orðaröð snúið við og fyrir vikið er setningin „ljót“, stíllaus. Má vera að viðmælandinn hafi tekið svona til orða en það er verkefni blaðamanns að umorða, gera frásögnina skýrari. Forðast ber að byrja setningu á sögn í nafnhætti.

Tillaga: Veikindin hafa haft gríðarlega mikil áhrif á líf mitt.

2.

„Þú uppfærðir prófíl þinn síðast fyrir tveim vikum síðan.“ 

Sjálfvirk tilkynning til notanda á Facebook.

Athugasemd: Eðlilegt orðalag er til dæmi: Langt er síðan ég kom hingað. Rangt er hins vegar að segja: Ég kom hingað fyrir tveimur vikum síðan. Síðasta orðinu er ofaukið og því betra að segja: Ég kom hingað fyrir tveimur vikum. Þetta orð‚ síðan‘, er gagnslaust í mörgum tilvikum eins og hér hefur verið lýst.

Í tilvitnuninni er „prófíll“ íslenskuð enska og getur þýtt lýsing á einstaklingi eða vangamynd. Má vera að orðið sé búið að ná fótfestu í íslensku, þannig er það í öllum norðurlandamálunum og víðar. Ekki þar með sagt að það sé góð þróun. Hins vegar er langt síðan orðið ‚persóna‘ náði fótfestu í málinu. Það gerðist fyrir löngu (og hér er rangt að bæta við ‚síðan‘).

Tillaga: Þú uppfærðir persónulýsingu þína fyrir tveimur vikum.

3.

„Takk, Bose, fyrir kyrrðina og róna sem þú gafst mér. En gætirðu skilað mér syninum kannski?“ 

Pistill á bls. 18 í Morgunblaðinu 12. september 2017.

Athugasemd: Höfundur þessara orða er að tala um heyrnartól og Bose er framleiðandinn. Með þeim hefur hann fengið kyrrð og ró á heimili sitt. Ég las þetta þannig að róni hefði komið inn á heimilið. Kvenkynsnafnorðið ró er í þolfalli með greini ‚róna‘ þannig að þetta er síst af öllu rangt en kann að vera broslegt við fyrstu sýn. Engu að síður er þessi málgrein frekar stirð og hefði að ósekju mátt orða á annan hátt.

Hins vegar er orðaröðunin í næstu setningu röng. Máltilfinning flestra segi að atviksorðið ‚kannski‘ sé ekki a réttum stað. Æ meir ber á því sem nefna má skakka eða bjagaða orðaröð í fjölmiðlum. Margir hafa af því áhyggjur. Einnig er „ljótt“ að byrja setningu á samtengingu eins og þarna er gert. Svo er það bókstaflega allt annað mál að nota 'kannski' sem er ekkert annað en danskan 'kan ske'. Kannski er vonlaust að útrýma því úr málinu.

Tillaga: Gætirðu kannski skilað mér syninum?

4.

„Strætisvagn keyrði yfir fót þrettán ára pilts í Reykjanesbæ.“ 

Fyrirsögn í vefritinu Pressan.

Athugasemd: Var fóturinn áfastur drengnum þegar þetta gerðist? Grínlaust, þetta er ómöguleg fyrirsögn, viðvaningsleg. Réttara væri að segja að strætisvagn hafi keyrt á piltinn. Það er  síðan í sjálfri fréttinni sem nánari upplýsingar um slysið eiga að koma fram. Hins vegar er fréttatextinn jafn ómögulegur og fyrirsögnin.

Tillaga: Strætisvagn ók á pilt í Reykjanesbæ.

5.

„Ráðherra sprengdi fyrstu sprenginguna í Dýrafjarðargöngunum.“ 

Frétt í Ríkisútvarpinu 14. september 2017 (skráð eftir minni)

Athugasemd: Ráðherrann sprengdi sprengingu. Þarf að ræða þetta nokkuð frekar? Væntanlega skilja allir vitleysuna í tilvitnuninni. Svona rassbaga er samt orðin æði algengt. Íþróttamenn stökkva stökk og hlaupa hlaup, rithöfundar skrifa skrif, geltandi hundar gelta …

Tillaga: Vinna við Dýrafjarðargöng hófst með sprengingu samgönguráðherra.

6.

„… veittu dæmdum nauðgara meðmæli vegna uppreist æru.“ 

Fyrirsögn á visir.is. 

Athugasemd: „Vegna“ er forsetning sem stjórnar eignarfalli. Þess vegna er sagt: „mín vegna“ eða „vegna mín“, ekki ‚ég vegna' eða álíka. Orðið uppreist er eins í öllum föllum nema eignarfalli. 

Í barnaskóla var ráðlagt að setja eitthvað annað orð í stað nafnorðsins sem maður þekkir ekki fallið á. Þannig getur verið hjálplegt að setja orðið ‚svín‘ í stað ‚æra‘. Útkoman er ‚vegna svíns‘ og þá er greinilegt að um er að ræða eignarfall.

Tillaga: … veittu dæmdum nauðgara meðmæli vegna uppreistar æru.

7.

„Tryggj­um að trampólín tak­ist ekki á loft.“ 

Fyrirsögn á mbl.is. 

Athugasemd: Eitthvað undarlegt er að gerast í frásögnum fjölmiðla af veðri, þvert á allar venjur. Blaðmenn mala stöðugt um vind, hann sé lítill, mikill eða eitthvað þar á milli. Aldrei er lengur tekið þannig til orða að logn sé, hægviðri, hvasst eða stormur. Þetta er einhvers konar „veigrunartal“, ekki má nefna neitt sínu rétta nafni sem hefur þó fylgt þjóðinni í þúsund ár.

Sama er með ofangreinda fyrirsögn og raunar alla fréttina. Sé hún túlkuð er átt við að leiktæki kunni að fjúka í veðrinu sem er spáð. Af hverju má þá ekki segja það? Hins vegar hefðu margir áhuga á því að sjá trampólín taka á loft en það mun vart gerast. Þau munu líklega fjúka í ærlegu hvassviðri, roki, stormi eða fárviðri og veltast um undan vindi þar til þau festast eða eru fest. 

Tillaga: Tryggjum að trampólín fjúki ekki.

8.

„Fjórðungur allra umferðarslysa á Íslandi má rekja beint til snjallsíma.“ 

Fyrirsögn á pressan.is. 

Athugasemd: Hvað er verra en blaðamaður sem kann ekki að fjallbeygja nafnorð? Dómgreindalaus byrjar blaðamaður á að skrifa „fjórðungur’ og hann hugsar ekki út í framhaldið. Verst er þó að annað hvort les hann ekki yfir eða les yfir og kemur ekki auga á villuna. Þá á fjölmiðillinn sem hann starfar í verulegum vanda.

Sé svo að hægt sé að rekja fjórðung allra umferðaslysa beint til snjallsíma þá er einfaldlega hægt að stytta fyrirsögnina og gera hana kjarnyrtari. Um leið breytist fallið á nafnorðinu ‚fjórðungur‘.

Tillaga: Fjórðungur allra umferðaslysa er vegna snjallsíma.

9.

„Stúlk­an var hand­tek­in og flutt á lög­reglu­stöðina Hverf­is­götu þar sem hún er vistuð í fanga­geymslu sök­um ástands.“ 

Fyrirsögn á mbl.is.  

Athugasemd: Enn og aftur er fólk „vistað“ í fangageymslu. Orðalagið er án efa ættað frá lögreglunni og því kyngt gagnrýnislaust af flestum fjölmiðlum. Orðið virðist vera til þess að milda orðalagið 'að setja fólk í fangelsi'. Bent hefur verið á að ekki sé heilbrigt að vista fólk í geymslu. Sá sem þetta ritar, sem bæði hefur starfað sem lögreglumaður og blaðamaður, kýs að orða þetta á þann hátt sem hér er gerð tillaga um.

Svo segir í tilvitnuninni að stúlkan hafi verið sett inn ‚sökum ástands‘. Letin er alveg að drepa blaðamanninn. Er útilokað að klára setninguna? Ástand fólks er ekki tilefni til að handtaka fólk og setja í fangelsi. Þannig er að ég er smávægilega kvefaður, Nonni vinur minn er haltur og gamall félagi minn, Brynjar Níelsson, þingmaður, var rekinn sem  formaður nefndar á Alþingi. Ástand okkar er með mismunandi hætti, vonandi verðum við ekki settir í steininn … afskaði ég á við ‚vistaðir í híbýlum löggæslunnar‘ „vegna ástands“. Þetta er nú ljóti „kanselístíllinn“.

Tillaga: Stúlk­an var hand­tek­in sett í fangaklefa í lög­reglu­stöðinni við Hverf­is­götu vegna þess að hún var full, dópuð eða hvort tveggja.

10.

„Unnið er að því brottvísa manninum frá Íslandi …“ 

Frétt á dv.is.   

Athugasemd: Þvílík della er þessi tilvintaða setning. Greinilegt er að reynslulitlir blaðamenn fá ekki það aðhald sem þeir þurfa, enginn lesi yfir það sem þeir semja. Fyrir vikið halda þeir að allt sé í stakasta lagi með textann sinn og málfar. Hafa ekki hugmynd um hversu illa þeir misþyrma málinu. Verst er þó að ístöðulítið fólk heldur að texti sem reynslulitlir blaðamenn semja sé bara hið besta mál (bókstaflega). Þannig breiðist ósóminn út fyrir algjöra leti og aumingjaskap ritstjóra og útgefenda.

Tillaga: Unnið er að því að vísa manninum úr landi.