Betlistafurinn sem háir landsbyggðinni

Jón Jónsson, menningarfulltrúi Vestfjarða er skynsamur maður og mælir oft rétt. Vandi landsbyggðarinnar er þó ekki þessi staðalímynd sem hann hefur raðað svo skemmtilega saman. Það sem háir of mikið byggðum landsins er betlistafurinn.

Miðstýringarvaldið í Reykjavík hefur gert það að verkum að stýringin hefur horfið úr sveitarfélögunum til framkvæmdavaldsins sem í langflestum tilvikum er staðsett í Reykjavík.

 Allflest sem skiptir landsbyggðina máli þarf að sækja til Reykjavíkur. Skattarnir streyma suður og þar eru ákvarðanirnar teknar.

Skiptir litlu hvað um er að ræða; samgöngumál, heilbrigðismál, dómsmál, kirkjumál, málefni atvinnuveganna og svo framvegis.

Gera menn sér grein fyrir því hvað það hefur til dæmis kostað Vestfirðinga að þurfa í sífellu að koma suður og betla, biðja eða krefjast fjár til vegamála?

Afleiðingin hefur einfaldlega orðið sú að ósjálfrátt telja fjölmargir íbúar á höfuðborgarsvæðinu að lífskjör séu afar slæm á Vestufjörðum og þar sem varla búandi vegna allra aðstæðna. Hér passar staðalímyndin hans Jóns svo ósköp vel; miðaldra karlinn með betlistafinn.

Á bak við þetta allt saman er þó staðreynd sem fæstir átta sig á nema þeir leggi á sig ferðir um landið. Víðast er byggðin blómleg þó margt bjáti vissulega á. Með nýjum kynslóðum verða til nýjar kröfum og viðmiðanir. Einu sinni var landsbyggðinni líkt við eina samfellda vertíð sem entist út árið. Þá var sagt að fólk iðkaði einfalt líf; vinna sofa, éta og fjölga sér (kannski ekki í þessari röð). Einhvern tímann var því svo bætt við að sem afþreyingu horfði fólk á vídeó.

Þetta er nú liðin tíð. Nú er stórkostleg menning á landsbyggðinni, rétt eins og starfstitill Jóns Jónssonar, Strandamanns, ber vitni um. Fólk vill menningu, fer í gönguferðir, hleypur til að styrkja sig, syndir, ræktar garðinn sinn, stundar skógrækt, ferðast innanlands sem og til útlanda. Lítið bara á hversu bæjarfélög á landsbyggðinni hafa breyst síðustu tuttugu árin. 

Landsbyggðin stendur fyrir sínu en betlistafurinn skemmri óneitanlega mikið fyrir. 

Fúlskeggjaður miðaldra karl

Fjármagn í geymslu og engum til gagns

Á Alþingi vantar pólitíska forystu til að lagfæra skuldastöðu heimilanna. Pólitísk samstaða þvert á stjórnmálaflokka virðist vera til staðar en enginn gerir neitt. Ríkisstjórnin hefur auðvitað brugðist enda er markmið hennar að skjalborg um fjárhagsstöðu fjármálastofnanna.

Illugi Gunnarsson, alþingismaður, ritar langa grein í Morgunblaðið í morgun. Greinin er nokkuð góð þó ekki sé ég fyllilega sammála öllu sem fram kemur í henni. Að hætti svo margra stjórnmálamanna fer hann mörgum orðum um fjölmargt, tiplar þó bara í kringum málið án þess að taka beina afstöðu. Það hefði hann svo sem getað gert, aðeins þurft að sagst t.d. vera á móti verðtryggingu húsnæðislána.

Illugi er greinilega ekki sá sem ætlar að taka forystu í málinu. Hann vill skoða vaxtabóta- og skattkerfið til að færa til fjámuni til illra staddar lántakenda. Það gengur alls ekki og er eiginlega engin lausn. Vandinn er ekki aðeins þeir sem eru illa staddir heldur einhliða uppgjör fjármálastofnana vegna hrunsins. Skuldararnir eru allir látnir taka ábyrgð á hruninu og skuldaeigendur mala gull.

Munum að með hruninu varð forsendubrestur á lánum tryggðum með verð- og gengistryggingum. Ekki er nokkur leið á að hægt sé að klína ástandinu á skuldara. Hins vegar er ljóst að fjármálastofnanir geta hæglega breytt ástandinu, aukið við verðbólgu sem veldur hækkun lána.

Sé ætlunin að brúka skattkerfið eða vaxtabætur eingöngu til að lagfæra stöðu fólks er afleiðingin eiginlega verri en engin. Illugi verður að skilja forsendubrestinn. Hann er til staðar hvort sem fólk getur eða getur ekki staðið í skilum með íbúðarlán sín eða önnur lán.

Svo er það önnur en skyld saga að samfélagið tapar ótrúlegum fjárhæðum vegna þess að tæpur helmingur þjóðarinnar á í fjárhagslegum erfiðleikum vegna húsnæðislána sinna. Það mætti segja mér að stór hluti atvinnuleysisins sé vegna þess að hagkerfið er stíflað. Peningar sem annars hefðu leitað út sem alls kyns greiðslur fyrir vörur og þjónustu eru nú geymdir í bönkum og lífeyrissjóðum engum til gagns. 

 

Ótrúlega tilraun til að ræna heimili landsins

Ofangreindar tölur sýna, ef rétt er reiknað, að Fjármálaeftirlit, Seðlabanki Íslands og tveir efnahags- og viðskiptaráðherrar stóðu fyrir ótrúlegri tilraun til að ræna heimili landsins (og fyrirtæki líka).  

Vissulega lækkuðu dómar Hæstaréttar í málum nr. 92/2010 og 153/2010 höfuðstóla lána með gengistryggingu lánin mikið, en hvers vegna þurfti að hækka vexti fyrir 1.1.2008 um 83,2 ma.kr. og aðra 67,6 ma.kr. til viðbótar til 30.9.2008?  

Þetta eru 151,8 ma.kr. umfram það sem lántakar höfðu greitt í samræmi við heimsendar tilkynningar. Hver var tilgangurinn? Að færa "erlendum" kröfuhöfum peninga á silfurfati? 

Marinó G. Njálsson er ekki einhver maður úti í bæ. Hann er einn af helstu sérfræðingum almennings í skuldamálum heimila og eftir nákvæma skoðun skrifaði hann ofangreint á bloggsíðu sína í gær. Þing og ríkisstjórn þurfa að gaumgæfa þessi orð Marinós mjög vel enda kominn tími til að líta á eitthvað annað en stöðu fjármagnsfyrirtækja.

Þó orð Marinós séu hrikalega mætti fólk skoða það sem sagt er í athugasemdunum við pistilinn. Þar tjá margir góðir menn sig og þeirra á meðal er Vilhjálmur Bjarnason. Eftir að hafa rakið hvernig 26 mkr. gengistryggða íbúðalánið hans frá 2005 hefur breyst segir hann:

Núna sjö árum seinna er sami bankinn og lánaði mér umrætt lán orðinn uppvís af því að hafa vitað allan tímann að það var óheimilt að lána með gengisbindingu. Einnig að nokkrum árum eftir að ég tók lánið þá fór bankinn að vinna gegn krónunni sem olli falli hennar og hækkunar verðbólgu sem jók virði lána þeirra sem að sama skapi varð þess valdandi að lánið mitt hækkaði um allt að 150%.

Og þetta:

Þessi sami banki, sem að vísu er búinn að fá að skipta um kennitölu og nafn ásamt því að fá að yfirtaka skuldina mína með allt að 60% afföllum að því skýrslur AGS segja til um, átti svo að fá að rukka mig um lægstu óverðtryggðu vexti seðlabankans alveg frá tökudegi lánsins um mitt ár 2005 þó ég hafi greitt þá gjalddaga samviskusamlega og sé með kvittanir fyrir því.  

Saga Vilhjálms er ekki neitt einsdæmi. Tugþúsundir landsmanna eru staddir í sömu sporum og geta sig ekki hreyft vegna þess að ríkisstjórninn og fjármálastofnanirnar stóla á að almenningur viti ekkert og geri ekkert. Þessar stofnanir tóku hins vegar ekki með í reikninginn að fólki ofbýður og sumir leita til dómstólanna og þá fá þeir skellinn sem eiga hann skilinn.

Hæstiréttur er margsinnis búinn að hirta ríkisstjórn og Alþingi, þjóðin hefur sagt skoðun sína á t.d. Icesave og skoðanakannanir eru allar á einn veg, ríkisstjórnin er fallinn. Engu að síður heldur hún og naumur meirihluti hennar að einhver önnur mál sem mikilvægari en skuldastaða heimilanna. Ríkisstjórnin má reyna að breyta um umræðugrundvöll og taka upp á því allt í einu að spjalla um stjórnarskránna þegar skuldastaða heimilanna og atvinnuleysið er að drepa almenning. 

En rétt eins og og Vilhjálmur Bjarnason segir er fólk búið að fá nóg. Nú þurfa stjórnmálamenn að fara að vinna fyrir kaupinu sínu annars er hætt við að búsáhaldabyltingin verði bara barnaleikur til móts við það sem framundan er.

Ofskattur Hagnaður Skógarfossson tjáði mér

Á veitingastað í miðborg Reykjavíkur er sex manna borð úti við glugga. Vikulega hittist þar afskaplega skemmtilegt fólk og spjallar saman í rúman klukkutíma, skiptist á skoðunum og hlær dátt og slær sér á lær. Mest verða þó hlátrasköllin þegar farið er yfir þau nöfn sem „Mannanafnanefnd“ hefur samþykkt.

Þessi litli hópur hefur nefnilega það á dagskránni að búa til nöfn og sér til ánægju sendir hópurinn formlegt bréf til „Mannanafnanefndar“ og biður um samþykki á nýjum nöfnum. Þetta er nefnilega hópur sem markað hefur sér stefnu til framtíðar.

Til hópsins teljast mestumpart skynsamt fólk sem stúderað hefur svör „Mannanafnanefndar“ en það eru æringjarnir sem ráða ferðinni. Nú er komið í ljós að til að fá samþykki nefndarinnar verður helst síðari eða síðasti liður nafnsins að vera íslenskt. Best ef allir hlutar í samsettu nafni séu íslenskir. Þess vegna fær Ektavon samþykki. Næst er því að fá Skárrivon samþykkt. Borin von er að Borinvon fáist samþykkt.

Nicoletta fær ekki samþykki og því verður næst sótt um að fá viðurkennt kvenkynsnafnið Nikótína (samanber Jósefína). Einnig verður sótt um kvenkynsnöfnin Ommiletta (samanber Nicoletta), Kótiletta, Halía og Mjöðm.

Karlkynsnöfnin Huppur, Pungur, Kjálki og Breiðifoss þykja einnig vænlegt á ómálga og varnarlaus börn sem þurfa að burðast með þessi nöfn alla ævi.

Og svokölluð „Mannanafnanefnd“ verður að taka fyrir öll bréf og svara þeim málefnalega þó borðliggjandi sé að verið er að gera at í henni. Þetta segir mér að minnsta kosti maður sem nefndur er Ofskattur Hagnaður Skógarfossson, vararformaður hópsins sem getið var um í upphafi.

Nöfnin Ermenga og Úlftýr samþykkt

Hvers vegna gerði Gylfi ekkert?

„Ég ætla ekkert að sitja undir þessu,“ sagði Gylfi Arnbjörnsson.

„Þá bara ferðu,“ sagði Jón, og hélt áfram umræðunni. Gylfi fór hins vegar ekki og áheyrendur hlógu. Jón og Gylfi voru að ræða verðtrygginguna á Sprengisandi Bylgjunnar undir stjórn Sigurjóns Egilssonar. Skemmst er frá því að segja að Jón tók Gylfa svo til bæna að sá síðarnefndi kveinkaði sér margsinnis.

Jón skrifaði eftirfarandi á bloggsíðu sína:

Þegar neyðarlögin voru til umræðu á Alþingi 6. október 2008 krafðist ég þess að verðtryggingin yrði tekin úr sambandi a.m.k. tímabundið með nýjum neyðarlögum. Í framhaldi af því fór ég síðan fram á það að þetta mál yrði tekið upp.

Þáverandi forsætisráðherra gekkst fyrir nokkrum hlutum varðandi skuldavanda heimilanna, m.a. undirbúning til að taka á gengislánunum og fól Jóhönnu Sigurðardóttur að skoða tillöguna um að taka verðtrygginguna úr sambandi. 

Hér fyrir neðan  má sjá fréttina um það hverja Jóhanna valdi í starfshópinn. Vini sína og kunningja að mestu leyti en allt fólk sem eru varðhundar verðtryggingarinnar. 

Svo segist Jóhanna vilja slá skjaldborg um heimilin. Hún er versti óvinur heimilanna í landinu og brást þegar mest á reið eftir hrunið 2008. Síðan þá hafa höfuðstólar verðtryggðu lánanna hækkað meir en 200 milljarða. 

Höfuðábyrgðina á slæmri skuldastöðu heimilanna í dag bera Gylfi Arnbjörnsson forseti ASÍ og Jóhanna Sigurðardóttir. Þau hafa ævinlega tekið stöðu með fjármálafyrirtækjunum gegn fólkinu í landinu.

Félags- og tryggingamálaráðherra felur sérfræðingum að fjalla um verðtryggingu lána

27/10/2008

Félags- og tryggingamálaráðherra hefur í dag skipað fimm manna sérfræðingahóp sem falið hefur verið að skoða hvort og þá hvaða leiðir séu færar til að bregðast við vanda lántakenda vegna verðtryggingar.Gylfi Arnbjörnsson, hagfræðingur og formaður Aþýðusambands Íslands, er formaður starfshópsins. Aðrir fulltrúar eru Þorkell Helgason stærðfræðingur, Vilborg Helga Júlíusdóttir hagfræðingur, Edda Rós Karlsdóttir hagfræðingur og Ragnar Önundarson viðskiptafræðingur. Sigríður Ingibjörg Ingadóttir, hagfræðingur í félags- og tryggingamálaráðuneytinu, starfar með hópnum.

Jón ítrekaði efni pistilsins við Gylfa en sá síðarnefndi gat engu svarað, fór undan í flæmingi. Af hverju gerði þessi „sérfræðingahópur“ ekkert?

 

Þrúgandi leiður leiðarahöfundur Fréttablaðsins

„Þrúgandi leiðindi“, er fyrirsögnin á leiðara Fréttablaðsins um helgina. Höfundurinn, Óli Kristján Ármannsson, finnst svo þrúgandi þetta eilífðartal „um skuldavanda, gjaldeyrismál, Icesave og þar fram eftir götunum ...“.

Þetta viðhorf heyrði maður oft á meðan á Icesave umræðunni stóð á Alþingi. Lið á borð við leiðarahöfund Fréttablaðsins sem vildi troða samningunum ofan í kok á þjóðinni og héldu því fram að allt sem þurfti að segja hefði verið sagt en samt væru menn að tala um Icesave. Ef til vill varð það svo en þjóðin sagði að lokum nei og örlitlum minnihluta þjóðarinnar fannst það ofsagt.

Vissulega er pólitísk umræða oft þrúgandi og leiðinleg. Engu að síður er ekki þar með sagt að hægt sé að sleppa slíku og þá hverfi vandamálin. Tugþúsundir heimila standa afar illa vegna húsnæðismála sinna og atvinnuleysis.

Já, óskaplega er það þrúgandi að þurfa að hlusta á kveinstafi okkar hinna.

Og hversu þægilegt er að gera eins og leiðarahöfundur Fréttablaðsin, ræða málin bara út frá sjónarmiði þeirra sem eiga kröfur í heimili landsmanna, þeirra sem hreinlega geta ráðið verðbólgustiginu í landinu og þannig hækkað verðtryggðu lánin. Og mikil skelfingar ósköp er þægilegt að kalla þá stjórnmálamenn lýðskrumara sem vilja taka á skuldavanda heimilanna. Og í þokkabótafvegaleiða umræðuna með því að fullyrða að allar úrbætur lendi á almenningi sem skattur.

Í þokkabót segir leiðarahöfundurinn í einhvers konar kaldhæðni:  

Er ekki ráð að fara að koma á þessari ábyrgu efnahagsstjórn sem þjóðin hefur, líkast til allt frá stofnun, beðið eftir?

Hann kallar verk ríkisstjórnarinnar ábyrga. Heyrið það! Ofskattaðir, atvinnulausir, þið sem tapið hafið íbúðum ykkar, þið sem flutt hafið úr landi, þið sem leigið íbúðir á okurverði, bíleigendur á landsbyggðinni ... Þarna talar málsvari ríkisstjórnarinnar sem er orðinn þrúgandi leiður á gagnrýni á stjórnarhættina. 

... þú glæpahundur og spillingarsvín!

Í kastljós fjölmiðla virðast allir vera orðnir vondir og spilltir nema hægt sé að færa trausta sönnun fyrir hinu gagnstæða. 

Með offorsi er gengið að fólki, reynt að fiska og um leið og einhver asnast til að bíta á er hann þreyttur út í það óendanlega þangað til að hann svarar einhverju í augnabliks óaðgæslu og þá kemur það sem allir bjuggust við: „Aha, þú segir þetta núna, en áðan notaðir þú samtenginu en ekki tilvísunarfornafn, þú glæpahundur og spillingarsvín!“

Er ekki nóg komið? Getum við endalaust hent fólki sem reynst hefur vel? Höfum við endalaust mannval? Hvað nú með þá sem skipta raunverulega máli í hruninu, aðalleikendurna? Enn hefur enginn þeirra þurft að svara til saka, aðeins einhverjir aukamenn sem engu máli skipta vegna hrunsins.

Þetta gengur alls ekki til lengdar. Ég er þess fullviss að þegar afkomendur okkar rifja upp hruntímann munu þeir undrast heiftina og öfgarnar og raunar hversu lítið kom út úr öllum kjaftagangnum í kastljósi fjölmiðlanna nema sorg og óhamingja þeirra sem lent hafa milli tannanna á öfgafólkinu.

Við þurfum að rannsaka hrunið málefnalega og án æsings. Fjölmiðlarnir eru ekki rétti vettvangurinn þó vissulega geti þeir varpað ljósi á ýmsilegt.

 

 

Gat ekki um félög á Guernsey

Ætlar Fjallakofinn að mismuna viðskipavinum sínum?

Ekkert er ókeypis. Afsláttur sem verslun veitir einum er greiddur af öðrum viðskiptavinum. Svo einfalt er það nema því aðeins að fyrirtækið sætti sig við lakari framlegð. Ég er ekki í Ferðafélagi Íslands og hef ekki lengur í hyggju að sækja um aðild í því ágæta félagi. Þó hef ég verslað í Fjallakofanum sem er ein af betri verslunum í útvistarvörum og þar er góður og reynsluríkur maður við stjórnvölinn.

Hefði Fjallakofinn gert einhvers konar styrktarsamning við Rauðakrossinn eða álíka samtök hefði ég engar athugasemdir fram að færa. Myndi halda áfram að versla þar og raunar með glöðu geði. Núna er mér og öðru alþýðufólki vandi á höndum. Versli ég í Fjallakofanum geri ég fyrirtækinu einfaldlega fært á að veta þeim sem efni hafa á að taka þátt í „lýðheilsustarfi“ Ferðafélagsins afslátt á vörum sem mér stendur ekki til boða.  

Verð á útivistarfatnaði og -græjum er orðið hrikalega hátt og varla á væri alþýðumanns að endurnýja eða bæta við það sem maður á. Nú er ég búinn að nota sömu Scarpa gönguskóna í sex ár og þeir eru fyrir löngu uppgengnir. Nú stend ég frammi fyrir því að kaupa nýja, get ekki frestað því.

Í Fjallakofanum fást Scarpa ZC 10 gönguskór sem kosta alþýðumanninn 30.797 krónur. Í útivistarversluninni Íslensku Ölpunum eru til Karrimor KSB Event gönguskór sem kosta 24.995 krónur. Ég get líka farið í Útivist, Ellingsen eða aðrar verslanir og fengið gönguskó á þokkalegu verði.

Mér og fleirum er nú vandi á höndum af því að við erum ekki í Ferðafélaginu. Það mun örugglega pirra fleiri en mig að leggja út 30.797 krónur fyrir Scarpa skó sem náunginn á undan í röðinni við kassann þarf aðeins að borga 21.558 krónur. Alþýðufólki munar um 30% afslátt ... 

Fjallakofinn styður Ferðafélag Íslands

Landafræðin bögglast fyrir blaðamanni

Enn fer mbl.is rangt með landafræðina sína. Grýtutindur er aðeins einn. Hann er skammt frá þeim stað sem flestir göngumenn velja ætli teir á Eyjafjallajökul. Tindurinn er há strýta skammt ofan við hamrabeltið norðan megin jökulsins. Jöklafarar miða við Grýtutind þegar leitað er að uppgönguleiðinni.

Ekið er inn Þórsmerkurveg. Í Langanesi blasir Grýtutindur við. Til uppgöngu er valinn hryggur sem er nokkuð greiður uppgöngu og er hann örskammt vestan við tindinn. Fyrir ofan eru Skerin og teim er fylgt upp á gígrimina.

Þremenningarnir sem frá segir í fréttinni voru áreiðanlega á leið niður en hafa ekki fundið gönguleiðina niður hrygginn vegna myrkurs.  

TF-GNA lent með fólkið

Landafræðin bögglast fyrir blaðamanni

Enn fer mbl.is rangt með landafræðina sína. Grýtutindur er aðeins einn. Hann er skammt frá þeim stað sem flestir göngumenn velja ætli teir á Eyjafjallajökul. Tindurinn er há strýta skammt ofan við hamrabeltið norðan megin jökulsins. Jöklafarar miða við Grýtutind þegar leitað er að uppgönguleiðinni.

Ekið er inn Þórsmerkurveg. Í Langanesi blasir Grýtutindur við. Til uppgöngu er valinn hryggur sem er nokkuð greiður uppgöngu og er hann örskammt vestan við tindinn. Fyrir ofan eru Skerin og teim er fylgt upp á gígrimina.

Þremenningarnir sem frá segir í fréttinni voru áreiðanlega á leið niður en hafa ekki fundið gönguleiðina niður hrygginn vegna myrkurs.  

Þrír menn í sjálfheldu

Stígðu frá völdum ...!

Oft kemur mbl.is á óvart með tungutaki sínu. Nú er því haldið fram að mótmælendur krefjist þess að forseti Sýrlands „stígi frá völdum“. Hann ku ekki vera krafinn um að synda frá völdum, hlaupa, hoppa, ganga, labba eða skokka frá völdum.

Ó nei, Bashar al-Assad er ekki einu sinni beðinn um að láta af völdum, segja af sér eða hætta þessum andskota.

Tökum kröfuna upp hér á landi og krefjumst þess að Jóhanna stígi frá völdum (Please step down ...).

Mikil mótmæli í Sýrlandi

Meiri kallinn, þessi Skapti blaðamaður

Einn af ritfærustu blaðamönnum Morgunblaðsins er hinn hnytttni Skapti Hallgrímsson á Akureyri. Stundum ritar hann meinlega pistla og af öllum hæðist hann mest af sjálfum sér svo bros og hlátra vekur. Skapti skrifar í morgun fróðlegar fréttir frá Akureyri. Í upphafi segir hann:

Stór veggur við skíðageymsluna á jarðhæð nýja Icelandair-hótelsins í höfuðstað Norðurlands var á dögunum skreyttur með einstaklega skemmtilegri ljósmynd. Á henni er keppnislið Menntaskólans á Akureyri á Skíðamóti Íslands á Siglufirði 1942.

Þessi tilvitnun ruglaði mig dálítið í ríminu. Hann talar um Icelandair-hótelið í höfuðstað Norðurlands. Mér vitanlega er ekkert slíkt hótel á Siglufirði, ekkert á Hvammtanga, ekkert á Húsavík, ekkert á Blönduósi, ekkert á Kópaskeri.

Niðurstaðan hlýtur að vera sú að hann eigi við Icelandair-hótelið á Akureyri. Það er nú bara gott og blessað en síðan hvenær hefur Akureyri verið höfuðstaður Norðurlands og með hvaða rökum? Á Akureyri eitthvað meira tilkall til þessa tignartitils en þeir sem hér voru á undan nefndir? Hefur hann nokkuð til þess unnið ...?

Væri ég spurður myndi ég hiklaust benda á Hóla í Hjaltadal sem höfuðstað Norðurlands. Sögulega séð eiga þeir tvímælalaust einir rétt á þessum titli. Ég gæti líka nefnt Þingeyrar, þann fornfræga stað við í Húnaþingi. En í ljósi alls var Skapti kannski að spauga, gera grín af sér og öðrum bæjarbúum. Hann er nú meiri kallinn, hann Skapti ... sem heldur svo áfram spaugi sínu í lok pistilsins:

Svo mætti kannski nefna að fólk (líklega utanbæjarmenn ...) sem gengur með hundana sína upp með Glerá mætti fylgjast betur með því hvar þessu fallegu og góðu dýr skíta! Fulloft finnst mér ég rekast á slíkan úrgang án þess að ég hafi nokkuð til þess unnið ... 

Forsætisráðherra þorir ekki á viðskiptaþing

Vandi ríkisstjórnarinnar er gríðarlegur. Ráðherrar og þinglið hennar gerir sér mætavel grein fyrir þessu. Í stað þess að vinna eins og menn er ráðist á gagnrýnendur, aðilum eins og Viðskiptaráði, atvinnurekendum og útvegsmönnum. Á móti málefnalegri gagnrýni koma upphrópanir ráðherra. 

Það er ekki Viðskiptaráði að kenna að hér á landi er upp undir 20% atvinnuleysi, það er mælt atvinnuleysi plús falið atvinnuleysi. Áhyggjur fólks vegna þessa er ekki hægt að fela með því að kenna öðrum um getuleysi ríkisstjórnarinnar.

Hagvaxtaspár eru svartar. Ekki er hægt að fela þær með kjaftagangi ríkisstjórnarinnar.

Rúmlega 40% heimila í landinu ráða ýmist illa eða ekki við húsnæðisskuldir sínar. Ríkisstjórnin getur ekki lengur falið sig á bak við 110% leiðina sem hún bjó til og er ekkert annað en löggiltur þjófnaður.

Svo er auðvitað ástæða til að biðja Viðskiptaráð að sýna umhyggju og skilning á því að forsætisráðherra þjóðarinnar þorir ekki að mæta á viðskiptaþing. 

Fráleitt af stjórnvöldum

Ekkert mark tekið á þeim sem ferðast um landið

Náttúra landsins eru engin einkamál vinstri manna, hún er okkar allra. Það sannaðist svo eftir var tekið á fundi Sjáflstæðisflokksins í gærkvöldi undir yfirskriftinni: „Íslensk náttúra lokuð Íslendingum?“ Á honum voru nær eingöngu fulltrúar útivistarfélaga á landinu. 

Sláandi var að heyra hvernig samráð stjórnvalda, „hinni opnu stjórnsýslu og norrænnar velferðar“, hafa verið tíðkuð.

Umhverfisráðuneytið bjó til rit sem á að vera grunnur um löggjöf til vernar náttúru Íslands og ber nafnið hvítbók.

Þrátt fyrir stór orð um opna stjórnsýslu, samráð og öll önnur falleg orð, var ekkert mark tekið á ótal umsögnum Samtaka útivistarfélaga um þetta rit. Þess í stað var hvítbókin samin af fólk sem þekkti meira til stjórnsýslu en til hálendis Íslands. Í þokkabót virðist sem að umhverfisráðuneytið hafi týnt umsögnum Samút.

Innan Samtaka útivistarfélaga eru um 30 til 40.000 manns. Þeir sem þar hafa valist til forystu vinna öll sín störf án endurgjalds. Athygli vekur að umhverfisráðherra telur sig ekki þurfa að leita ráða til þessa fólks sem þó býr yfir gríðarlega miklum upplýsingum um landið. Í sannleika sagt er leitun að meiri umhverfisverndunarfólk en því sem notar landið, ferðast um það og vill ekkert frekar en að vernda það og varðveita handa ókomnum kynslóðum.

Stjörnvöld sýna þessu fólki óvirðingu, leitar ekki samráðs við það fyrr en verkefnum er lokið og þá er lítið mark tekið á þeim.

Þeir sem hæst gapa um samráð og opna stjórnsýslu efna ekki loforð sín heldur reyna hvað þeir geta til að fela það sem verið er að gera. 

 

Gamli rússakomminn orðinn gegnheill bjúrókrat

Er þetta ekki bráðfyndið og hversu mikill er ekki viðsnúningurinn? Þorgrímur Þráinsson, vinsæll rithöfundur, fær ekki starfslaun rithöfunda. Valdið sjálft sem Birna Þórðardóttir, gamli rússakomminn og fyrrum atvinnumaður árásum á íslenska stjórnskipun, er formaður stjórnar listamannalauna. Og hún kann að tala eins og eðal-bjúrókrat: Computer says NO.

Með þótta segir Birna í Morunblaðinu í morgun:

Það er ekkert óeðlilegt að þeir séu lítt glaðir sem ekki fá úthlutað. Þetta er faglegt mat úthlutunarnefndar og ég set ekki spurningarmerki við það,« segir hún.

Mikilvægt sé að hafa í huga að launasjóðurinn sé samkeppnissjóður um ákveðin verkefni sem umsækjendur ætli að vinna að en ekki sé verið að verðlauna fólk fyrir vel unnin störf. »Þetta er takmarkað fjármagn og það fá mun færri en kannski ættu það skilið,« segir Birna. 

Samkeppnissjóður ...? Og málsvari hans er sósíalistinn, fylkingarmaðurinn, herstöðvarandstæðingurinn og atvinnumótmælandinn Birna Þórðardóttir. rithöfundar eiga sem sagt að keppa um athygli stjórnarmanna í „samkeppnissjóðnum“.

Faglegt mat. Set ekki spurningamerki við það. Takmarkað fjármagn. Færri fá en eiga skilið.

Og Þorvaldur tapaði bara ... Eða skyldi nú staðan vera þannig að hann hafi aldrei átt upp á þetta fræga pallborð listamannaelítunnar. Og hvers konar lögmálum skyldi samkeppnin lúta við starfslaun rithöfunda eða annarra listamanna?

Sú köllun að níða af náunganum æruna ...

Auðvitað á maður ekki að setja sig á háan hest og prédika einhverja siðbót yfir samborgurum sínum. Stundum getur maður þó ekki orða bundist og undrast heiftina og mannvonskuna sem stundum grípur fólk í þjóðfélagsumræðunni.En það er hins vegar sjaldnast það versta. Ljótast er að komast að því að sumir byggja ekki skoðanir sínar á staðreyndum og málavöxtum heldur einhverju allt öðru. Manni dettur í hug frumstæð viðbrögð sem eiga ekkert skylt við hugsun. Öskra og berja frá sér, skoða síðan, þetta sem síðar varð „skjóta og spyrja svo“. Ef til vill erum við öll þannig að meira eða minna leyti.

 

Pétur Blöndal á Morgunblaðinu er góður blaðamaður og hefur ótvíræða hæfileika á ritvellinum. Hann segir í morgun í litlum pistli í opnu blaðsins um þetta mál (leturbreytingar eru mínar):

 

En þeir eru þó til sem hafa fyrir löngu skilgreint sannleikann sín megin í lífinu eða láta hann að minnsta kosti ekki þvælast fyrir sér. Þeir þurfa ekki að kynna sér málin; réttvísin er alltaf þeirra megin girðingar. Og svo sannfærðir eru þeir um ágæti eigin dómgreindar að þeir veigra sér ekki við að fordæma aðra.

Það er munur að þykjast þess umkominn að hafa vit fyrir öðrum, annað að líta á það sem köllun sína að svíða af náunganum æruna.

 

Og síðar í sömu grein:

 

Maður getur ekki annað en undrast natnina og útsjónarsemina þegar þessir hálfguðir níða skóinn af samborgurum sínum, hversu mikla vandvirkni og natni þeir leggja í ærumeiðingarnar; á hversu vönduðu máli þeir rægja náungann, hversu grimmdin fær sakleysislegt yfirbragð undir geislabaugnum, hversu hvítþvegin samviskan verður um leið og aursletturnar ganga yfir aðra. 

Má taka í notkun ný örnefni?

Í nokkur misseri höfum tveir félagar, Óli Þór Hilmarsson og ég, unnið að gerð göngukorts sem tekur yfir svæðið í kringum Strút, skála Útivistar skammt norðan við Mælifellssand, norðan Mýrdalsjökuls. Þar er ægifagur svæði eins og meðflylgjandi myndir gefa vísbendingar um.

Ástæðan fyrir því að ég nefni þetta hér er að menn eru ekki á eitt sáttir um þá hugmynd okkar að kalla svæðið Strútsland til að marka það á einhvern hátt í huga göngufólks.

Í texta kortsins segjum við eftirfarandi:

Mælifell stendur fyrir miðjum sandinum sem hann er kenndur við. Þau eru mörg fjöllin sem bera þetta nafn. Flest eru auðþekkjanleg, keilulöguð og sjást langt að. Nafnið hafa þau að öllum líkindum fengið vegna þess að þau auðvelduðu hér áður fyrr ferðalög, voru nokkurs konar mælieining á vegferð gangandi eða ríðandi fólks. 

Enn stendur fjallið á Mælifellssandi fyrir sínu því skammt fyrir norðan það opnast stór dalur sem markast í norðri af Torfajökli og að austan því tignarlega fjalli sem nefnist Strútur. 

Dalurinn er nafnlaus en mætti allt eins heita Strútsdalur enda hjálpa örnefni til, með þeim er auðveldara sé að átta sig á staðsetningu og umhverfi. 

Strútsland mætti nefna það land sem afmarkast í norðri af Torfajökli, í vestri Kaldaklofi, í austri Svartahnúksfjöllum og í suðri af Mælifellssandi. Hér á eftir verður lýst nokkrum gönguleiðum á þessu svæði og nafngiftin er til hægðarauka, göngufólki til skýringar og aðstoðar. Varla er það nein goðgá þó gripið sé til Bessaleyfis enda bendir allt á þessum slóðum til Strúts.

Næstum innst inni í Strútsdal er skáli Útivistar sem í daglegu tali er nefndur Strútsskáli ... 

Þarna höfum við tvö tilbúin nöfn, Strútsland og Strútsdalur. Ekki er verið að reyna að útrýma neinum öfnefnum aðeins að gera landlýsinguna fylltri og auðveldari.

Nú væri gaman að fá viðbrögð frá lesendum þessara lína, hvort þeim huggnist svona tilraun eða leggist algjörlega gegn þeim.

Flestir vita að örnefni tapast eftir því sem kynslóðir hverfa og þannig hefur það áreiðanlega verið frá upphafi. Menn hafa nefnt staði, kynslóðir geymt örnefnin, gleymt sumum, búið til önnur. Skaðinn er hins vegar ekki mikill fyrr en með breyttri landnotkun. Þar af leiðandi hefur gildi örnefna aukist, ekkert mun koma í stað þeirra sem tapast vegna þess að notkun landis er að breytast hröðum skrefum.

Eigendur hafa ekki nú sömu þörf fyrir örnefni, landslagið liggur ljóst fyrir á kortum og punktum og svo hroðalega framtíðarsýn gæti blasað við að staðir beri einungis tölur en ekki nöfn. 

Má nefna staði sem ekkert nafn bera? Hin breytta landnotkun felur t.d. í sér að ferðamönnum fjölgar og þeir hafa annan skilning og aðra þörf fyrir örnefni en fjárbændur og hestamenn liðins tíma.

Ekkert er þó til um ný örnefni, leyfi fyrir þeim eða viðurkenningu. En það má þó alltaf leggja hluti til þó svo að ný örnefni fari ekki á opinber kort Landmælinga Íslands.

Tvö örnefni með tilvísun í tvennt

Örnefni eru dálítið áhugamál hjá mér. Fyrr í dag var ég að vinna við leiðarlýsingar og kom að tveimur örnefnum sem fólk er sífellt að leiðrétta mig með. Ég hef þó ekki látið segjast enda hef ég svo ágætar heimldir fyrir mínu máli. Bæði eiga þau það sameiginlegt að þau eiga við tvennt af hvoru.

Sleggjubeinaskarð 

Ganga á Hengil getur hafist í Sleggju-beinadal en þar var áður fyrr skáli og skíðasvæði Víkings en er nú aflukt og einangrað svæði í gíslingu Orkuveitur Reykjavíkur. Það breytir því ekki að enn er sæmilegt að hefja gönguna þar og halda upp í Sleggjubeinaskarð og Innstadal.

Á landakortum stendur Sleggjubeinsdalur og sömuleiðis er nafn skarðsins miðað við eina Sleggju. Þær eru engu að síður tvær. Þetta benti Eysteinn Jónsson, fyrrum þingmaður og ráðherra, mér á eitt sinn er ég átti við hann tal á útgáfuárum mínum. Hins vegar er miklu algengara að talað sé um Sleggjubeinsskarð. Ég ákvað að reyna að finna einhverjar heimildir í greinasafni timarit.is og þetta er meðal annars árangurinn

Í Morgunblaðinu frá 1916 er ferðasaga eftir ókunnan höfund og segir í henni: 

Þegar klukkan var rúmlega eitt um miðnætti lögðum við af stað upp fjallið. Við gengum upp Sleggubeinsdal, sem liggur í norð-austur af Kolviðarhól, milli Húsmúla og Skarðsmýrarfjalls. Þá er fyrst komið á fjallshrygg er Sleggja nefnist og þaðan ofan í grænan dal, sem kallaður er Innstidalur.

Í árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1937 er grein um Örnefni í Henglinum eftir Þorsteins Bjarnason frá Háholti. Hann segir meðal annars í greininni: 

Inn í útsuður-hlíð Hengilsins gengur Engidalur (41) ; er hann á milli Marardals og Húsmúlans (42). Í Engidal er Nautastígur (43). Þá eru Sleggjubeinsdalir (44) ; þeir liggja inn í útsuðurhorn Hengilsins; upp af dölunum eru Lambahryggir (45). 

í Fálkanum frá því 1945 segir:

Innstidalur er sléttur og botnbreiður, og grösugur á sumrum afar hallalítill allaleið frá Sleggjubeinshálsi og inn undir hveri.  

Á myndinni er horft inn Sleggjubeinadal. Fullyrða má að einhvern tímann hafi hann litið betur út en undir oki Orkuveitunnar. Sleggjubeinaskarð er vinstra megin en á myndinni sjást ekki sleggjurnar.

Hattafell

Víða á kortum stendur að fjallið norðan við Markar-fljótsgljúfur og vestan við Emstrur heiti Hattfell. Það er rangt því hattarnir eru tveir. Þetta lagði gamall vinur minn, Olgeir Engilbertsson, mikla áherslu á einhvern tímann er við vorum þarna á ferð í gamla Víboninum hans.

Raunar er það nú að á kortum Landmælinga er örnefnið rétt ritað. Sé hins vegar leitað heimilda á timarit.is eru langtum fleiri tilvísanir í Hattfell. Aðeins fimm eru í Hattafell og svo merkilega vill til að ég á eina þeirra, þ.e. grein í Morgunblaðinu um gönguleiðina milli Landmannalauga og Þórsmerkur frá 1985. Skárri heimildarmann á þeim vettvangi fann ég sem sagt ekki nema sjálfan mig ...

Raunar háttar svo til að efst í fjallinu eru tveir kollar sem mættu svo sem líkjast höttum, annar en mun stærri en ekki má gleyma þeim minni.

Verstur fjárinn að ég fann enga tiltæka mynd af Hattafelli nema þessi hér að ofan. Hún var tekin fyrir tíu árum af Eyjafjallajökli og horft er í norður með miklum aðdrætti. Hattafellið er lengst til vinstri, Stóra-Súla fyrir miðju og Kaldaklofsfjöll ber hæst, svo eitthvað sé nefnt.

Ámenningar, hvað er nú það?

Hvað skyldu þessar ámenningar vera? Ekki á blaðamaðurinn við áminningar? Neeei, varla.

Bannað er að hlaupa á menn. Bannað að fara uppá menn ... Úps! Best að fjölyrða ekki meira um þetta. Ómar Ragnarsson ætti nú að nota tækifærið og yrkja smellna vísu. Hún verður þó að vera siðsöm svo hann fái ekki ámenningu fyrir hana.

[Og svo sá blaðamaður sig um hönd og breytti ámenningum í áminningar. Þarf þá enginn að velkjast í vafa um hvað fréttin fjallar] 

Deildum á Íslandsmótinu fjölgað í fimm

Tími kominn til að biðja guð að hjálpa sér

Ég las með athygli og einnig vaxandi undrun grein Þjóðverjans Joschka Fischers, fyrrverandi þingmanns og ráðherra. Hún er holl lesning jafnt fyrir okkur sem leggjumst eindregið gegn aðild Íslands að ESB sem og þeirra sem styðja hana. Þarna talar maður sem hefur glögga yfirsýn og reynir að átta sig á pólitísku landslagi í Evrópu.

Fischer gerir að umtalsefni ólguna innan sambandsins og ástæður hennar. Hann er ekki alltof stoltur af framgöngu þýskra stjórnvalda, ræðst raunar harkalega á þau. Forusta Evrópusambandið sé komið úr tengslum við almenning og hann hefur litla trú á að evrunni verði bjargað. Hann segir varar við því hættu á pólitísku ójafnvægi:

Efnahagur ríkja Evrópusambandsins er að öllum líkindum á leið inn í langvarandi samdráttarskeið, að miklu leyti fyrir eigin tilverknað ríkjanna. Þýskaland reynir enn að berjast gegn vofu ofurverðbólgunnar með harkalegu aðhaldi á evrusvæðinu en ESB-lönd í kreppu horfa fram á raunverulega hættu á verðhjöðnun sem gæti hugsanlega haft skelfilegar afleiðingar. Það er aðeins spurning um tíma – og ekki lengur langan tíma – hvenær efnahagslegt ójafnvægi fer að valda pólitísku ójafnvægi.

Sé langvarandi kreppa í aðsigi í Evrópu er ástæða fyrir Íslendinga að staldra við svo háðir erum við útflutningi til Evrópu að við gætum lent í verulegum vandræðum.

Eftir því sem Fischer segir er sambandið að vanmeta almenning, þjóðirnar, og kröfu þeirra um fullveldi.

Ólgan vex stöðugt í Miðjarðarhafslöndum ESB og í Írlandi, ekki einvörðungu vegna þess að aðhaldsaðgerðir eru farnar að bíta heldur líka – og kannski enn frekar – vegna þess að ekki er boðið upp á neina stefnu sem veitir almenningi von um betri framtíð. Ráðamenn í Berlín vanmeta gróflega sprengikraftinn í þróun mála sem stendur, þróun sem hnígur í átt að því að fullveldi aðildarríkjanna verði smám saman endurheimt fyrir tilstuðlan almennings.

Og Fischer rekur stöðu mála í einstökum löndum. Hann varar við því að ítalska ríkisstjórnin gæti fallið með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Frakkar gætu fengið það á tilfinninguna „... að verið sé að þröngva upp á þá stefnu sem komi að utan – og frá Þýskalandi af öllum löndum! – munu þeir svara með hefðbundinni þrjósku Gallanna.“

Niðurstaða Fischer er einfaldlega sú að enginn stjórnmálaflokkur mun leggja neitt það til sem ógnar kosningaárangri hans:

Upplausn Evrópu er þegar komin mun lengra á veg en hún lítur út fyrir að vera. Tortryggni og eiginhagsmunasýki einstakra þjóða breiðast hratt út og brýtur niður evrópska samstöðu og sameiginleg markmið. Hvað snertir stofnanir sambandsins hafa þær verið á réttri braut frá síðasta leiðtogafundi en hættan er að sambandið gliðni í sundur, fyrst að neðan og síðan upp á við. 

Eiginlega fær maður það á tilfinninguna að þau vandamál sem Fischer nefnir séu svo hrikaleg og erfið að vonlaust sé að Evrópusambandið nái því gengi sem ætlað er. Og hver skyldi ástæðan vera? Jú, almenningur samsamar sig sem þegna ákveðinna ríkja, ekki ríkjabandalags, og ríkin eru öll svo óskaplega ólík.

Og nú mættu margir ESB sinnar að dæmi séra Sigvalda í Manni og konu sem sagði þegar undirferli hans var endalega komið í ljós: Það held ég að sé nú kominn tími til að biðja guð að hjálpa sér.