Fimm krimmar

Um jólin las ég aðeins fimm bækur í spennusagnaflokki. Hafði af því gagn og gaman, var ánægður með sumar en varð fyrir vonbrigðum með aðrar. Þetta eru bækurnar í þeirri röð sem ég las þær:

1. Paganini samningurinn eftir Lars Kepler 
2. Einvígið eftir Arnald Indriðason
3. Feigð eftir Stefán Mána
4. Brakið eftir Yrsu Sigurðardóttur
5. Órólegi maðurinn eftir Henning Mankel 

Mig langar til að segja aðeins frá hugsunum mínum eftir þennan lestur. Lklegast er best að koma sér beint að efninu.

Mér fannst bókin Órólegi maðurinn eftir Henning Mankel ótvírætt best. Frásögnin er afar sannfærandi og söguhetjan, Kurt Wallander, rannsóknarlögreglumaður, er ósköp mannlegur. Hann virðist seinfær, hugsar djúpt og pælir mikið en áttar sig um síðir á glæpunum sem voru flóknari og erfiðari en manni gat dottið í hug. Ég hef lesið nokkrar bækur um Wallander og kunnað afar vel við þessa sænsku spennu.

Feigð, ók Stefáns Mána kom mér mikið á óvart. Ég hafði áður lesið bókina Skipið sem kom út fyrir tveimur árum, held ég. Mér þótt hún ekki góð. Feigð er aftur á móti góð saga.

Atburðarásin er ofsalega hröð sem gerir hana svo skemmtilega að maður stendur sig að því að hraða lestrinum sem mest má. Gallinn við bókina er líklega sá að hún er eiginlega of mikill leiðarvísir. Mér finnst að höfundurinn hefði til dæmis mátt sleppa nákvæmum lýsingum á ökuferðum um Reykjavík, frá Ísafirði til Reykjavíkur og um Þingmannaheiði.

Einnig eru óþarflega miklar lýsingar á tilfinningum fólks. Dæmi eru „kaldhæðnisglott“, „móðursýkislegur“, „náfölur“, „flissandi“ og „pirruð“. Allir virðast vera með einhvern svip, enginn er bara venjulegur.

Einvígið eftir Arnald Indriðason byggist á svipuðum forsendum og þessar bækur sem ég las um jólin. Einn góður gæi, lögga, klár, á í persónulegum erfiðleikum, en fattar allt í lokin. Persónulega finnst mér Marion Briem dálítið ósannfærandi. Mikið er lagt upp úr persónulegum erfiðleikum hans í sögunni, lesandinn fær samúð með honum og andstyggð á umhverfi hans. Hann er eiginlega alinn upp af eldri manni sem kemur honum til manns.

Þrátt fyrir allt virðist Marion þessi aldrei hafa gengið í skóla, óljóst hvað hann heitir eða hvort hann er bara utanveltu í þjóðfélaginu fram til þess tíma er hann gerist lögreglumaður. Hins vegar er plottið dálítið skemmtilegt en eiginleg er verður alltof lítið úr því í lokin.

Paganini samningurinn er svona „lala“ krimmi, gaman að lesa hann, en skilur fátt eftir. Plottið er dálítið gott þó það sé nú svona dálítið barnalegt. Vondu kallarnir og góðu gæjarnir eiga við og endirinn er í svona hefðbundnum amrískum stíl þó bókin sé sænsk. Jón Daníelsson þýddi söguna og gerir það bara vel eftir því sem ég best veit.

Brakið eftir Yrsu Sigurðardóttur finnst mér eiginlega lökust af þessum fimm bókum. Einhvern veginn er öll sagan svo óskaplega ósannfærandi.

Aðalsöguheitjan er lögfræðingurinn Þóra. Sagan segir frá rannsókn hennar á fólki sem hverfu af snekkju sem siglt er frá Portúgal og kemur svo mannlaus inn á höfnina í Reykjavík. Talsmátinn er dálítið skrýtinn, höfundur virðist ráða öllu, ekkert er skilið eftir fyrir ímyndunarafl lesandans.

Dálítið óþægilegt að finna fyrir höfundinum sem andar ofan í hálsmálið á manni: „Þær tóku starf sitt föstum tökum ...“ segir í bókinni. „Skartgripirnir virtust ekki ekta en Þóra var svo sem ekki dómbær um það enda lítt fyrir glingur.“

Mér finnst eins og Þóra ráði ekki alveg við sögugerð og lætur allt vaða. Engu líkar er en að hún byrji á því að finna út plott, skipti síðan sögunni í nokkra hluta og reynir síðan að fylla þá með orðum. En hvað er ég svosem að vilja upp á dekk, fólk virðist kunna miklu betur við bókina en ég. 

 

Kallar, um kalla, frá komma, til kalla

Af öllum konu, það er fyrir utan Hallgerði langbrók, hef ég einna helst borið óttablandina virðingu fyrir Birnu Þórðardóttur, þeirri sem lengi var kölluð rússakommi. Vinstrisinni, hélt með Sovétríkjunum, starfaði í félagi sem hér Fylkingin, gekk Keflavíkurgöngu til að mótmæla hernum og Nató, snéri upp á punginn á Guðbrandi lögregluforingja í Þorláksmesssuslagnum 1968 og fleira pólitískt má heimfæra upp á þessa konu sem svo sannarlega var og er glæsileg.

Hún skrifar litla grein í Fréttablaðið í morgun undir fyrirsögninni „Kallafréttir á nýársdegi rúv“. Í henni býsnast hún yfir því að hádegisfréttir í RÚV 1. janúar hafi verið um karlmenn. Til þess notar hún ótrúlegan fjölda þankastrika sem koma niður á sárafáum kommum - og punktum.

Forðum var boðberi slæmra tíðinda oft drepinn. Einhver fró hefur verið í því fyrir til dæmis kóng að höggva manngreyið. Á sama hátt má draga þá ályktun af grein Birnu að ekki skipti máli um hvað fréttirnar eru heldur að ekkert fréttnæmt skuli haft eftir konu. Þetta er auðvitað alveg rétt og raunar sjálfsagt að slátra RÚV fyrir vikið. Verst er þó að við Birna skulum vera knúin til þess með lögum að greiða afnotagjald til þessarar stofnunar. Við eigum ekki þess kost að hætta greiðslum okkar í mótmælaskyni við slæman fréttaflutning.

Grein Birnu er þó langt frá því að vera vel skrifuð. Hún er einhvers konar tilraunastarfsemi sem gengur ekki upp. Fjöldi setninga og aukasetninga veldur flestum leiðindum, þankastrikin eru ofnotuð og orsnilldin er engin. 

Hins vegar má hafa gaman af orðfærinu í greininni:

Fjórði kall – allt í einu orðinn – við launafólk – yfir minn dauða kropp – eins og segir á léttsnar­aðri ensku – við launafólk – einn af forsetum lýðveldisins – það er að segja forseti almúgamanna – á ofurlaunum – hinn fjórði í kalla­ röðinni fenginn sem álitsgjafi yfir ríkisstjórninni – við launa­ fólk – hefur sá forsetinn einhvern tímann lifað og barist fyrir lífi sínu sem almennur launamaður – ekki veit ég til þess – ekki fremur en hinir þrír ofantöldu kallar.

Eru kallafréttir rúv á nýársdag forsmekkur þess sem koma skal – eða megum við vænta annars? 

Ofsahræðsla grípur mann

Jafnvel lítil snjóflóð eru einstaklega óþægileg. Svona svipað eins og að lenda á kafi í stórri öldu. Maður veit ekkert hvað er að gerast fyrr en öllu er lokið. Hef nokkrum sinnum lent í litlum snjóflóðum. Reynslan nýtist manni lítið í hvert skipti. Skyndilega er allt á hreyfingu, maður tekur andköf, skíði og skíðastafir tefja fyrir og kvíðinn fyrir því ókomna tekur völdin, jafnvel ofsahræðsla. Hræddur maður gerir ekkert að viti.

Og svo skyndilega er öllu lokið og maður stendur upp úr flóðinu og litast um. Ég hef lesið leiðbeiningar um hvað ber að gera í snjóflóði. Gallinn er bara sá að maður verður svo óskaplega áttavilltur og oftast hræddur. 

Held að það besta í þessum tilvikum sé að vera með snjóflóðaýli og ferðafélagarnir hafi líka slíkt tæki og kunni aðleita að fólki í snjóflóði.

Staðreyndin er sú að um 75% fólk sem lendir í snjóflóði kafnar, aðrir látast vegna áverka sem þeir verða fyrir. Auk snjóflóðaýlis eru til snjóflóðabelgir. Hið síðarnefnda er ætlað að auka flot þess sem lendir í snjóflóði. Nái maður að toga í handfangið á þrýstilofthylki blæs belgurinn upp rétt eins og líknarbelgur þegar bíll lendir í árekstri.

Ekki er líklegt að venjulegir ferðamenn séu með búnað vegna snjóflóða á sér sé gengið í Esjuna eða til kinda. Flestir teljum við að slysin komi fyrir alla aðra en okkur sjálfa. Að auki finnst okkur flestum alltof dýr að „eyða“ peningum sem hugsanlega verða okkur til lífs. Kannski þurfum við aldrei á slíkum græjum að halda og til hvers er þá fjárfestingin?

„Maður getur ekki hugsað“

Þjóðin vill þingkosningar ekki forseta

Það er rétt sem hinn burtrekni Jón Bjarnason segir að Evrópusambandsmálið kann að skipta miklu verði forsetakjör á árinu. Um leið eru miklar líkur á því að ríkisstjórnin, tóri hún áfram, geti falið aðgerðaleysi sitt og dáðleysi í kosningabaráttu frambjóðenda til forsenda.

Þegar upp er staðið getur þjóðin verið nokkuð ánægð með sextán árin hans Ólafs Ragnars Grímssonar. Vegur þyngst afstaða hans til Iceave samninga ríkisstjórnarinnar. Mér finnst afskaplega mikilvægt að Ólafur haldi áfram. Hann getur sinnt sínum hugðarefnum síðar. Meirihluti þjóðarinnar kallar á þingkosningar en ekki forsetakosningar. 

Jón: ESB hluti af forsetakjöri

Árið 2012 og tvö eldgos í vændum ...

Í barnsminni mínu hljómar lagið sem Vilhjálmur Vilhjálmsson söng um árið 2012. Fannst það alltaf í senn dularfullt og heillandi, enda textinn eftir Ómar Ragnarsson. Svo kemur Ómar með nýjan og ekki síður smellinn texta.

Víkjum að háalvarlegum málum. Stundum hef ég hér í pistlum getið um draumspakann mann sem gaukar að mér handónýtum spám um eldgos og annað válegt. Mér gengur harla erfiðlega að hrista hann af mér.

Einhvern tímann hafði ég eftir honum að tuttugu eldgos yrðu á áinu 2011 því hann þóttist hafa staðið einhvers staðar þar sem hátt bar og talið þetta mörg gos um landið allt. Sem betur fer reyndist hann ekki sannspár. Engu að síður er'ann kominn á kreik með nýjan draum sem hann dreymdi síðustu nótt fyrir áramót og vildi endilega troða honum upp á mig.

Í draumnum sá hann lítið og krúttlegt eldgos, svona eins og 5VH gosið en gat ekki staðsett það. Snjór var þó í kring þó gysi á sléttu. Telur hann líklegt að næst gjósi í hálendinu, fjarri mannabyggð. Oafn í þetta litla kemur annað eldgos, -  ekki svo ýkja fjarri heldur hann. Það verður ansi stórt og vaknaði draumamaðurinn með andfælum, löðursveittur og blóðþrýstingurinn kominn upp úr öllu valdi. Var þetta til marks um að drauminn yrði að taka alvarlega.

Ég hef nú ekki svo ýkja mikið álit á draumamanninum en segi frá draumnum hér. Alltaf gott að geta vitnað til þess í framtíðinni að ég hafi sagt frá spádómsdraumi. Draumamaðurinn fullyrðir taldi sig að dreymt fyrir hruninu og hrunahruninu Jóhönnu og Steingríms, en gleymdi að láta mig vita. Þau mistök ætlar hann aldrei að gera aftur og því lætur hann mig nú vita daglega vita af draumförum sínum. Trúið mér, það er ekki mikil skemmtun.