Seljum allar áfengisverslanir ríkisins í skilyrtu útboði

Hvers vegna stundar ríkið verslun með áfengi? Ekkert viðhlítandi svar hefur komið við þessari spurningu. Sumir halda því þó fram að frjáls sala á áfengi muni auka áfengisneyslu, sem ábyggilega slæmt ef út í það er farið. En það er dálítið annað mál.

Enginn getur samt með neinum rökum fullyrt að sala ríkisins á áfengi dragi úr áfengisneyslu. Ríkið er ekki sérfræðingur í smásölu. Starfsmenn í áfengisverslunum eru ekki sérfræðingar í misnotkun á áfengi og þeir eru jafn góðir starfsmenn hvort sem þeir fengju þeir laun sín frá mér eða ríkinu.

Hvað myndi nú gerast ef áfengisverslanirnar yrðu allar seldar á einu bretti? Myndi áfengisneyslan aukast við það eitt að sjötíu einkaaðilar myndu kaupa þessar 70 verslanir sem ÁTVR á og rekur í dag?

Nei, alls ekki. Ég trúi því nefnilega ekki að aukin áfengisneyslan sé á einhvern yfirnáttúrulegan hátt tengd því að ríkið selji brennivínið en ekki einhver annar, til dæmis ég eða þú.

Gleymum því ekki að einkaaðilar selja nú þegar óskaplega mikið áfengi, í flöskum eða glösum. Hins vegar man ég ekki til þess að ríkið reki einn einasta bar eða veitingastað. 

Af hverju má ekki smásala á áfengi vera með sama fyrirkomulagi og yfir barborð?

Auðvitað á ríkið hvorki að reka bari og né áfengisverslanir. Það er ekki verkefni ríkisins. Þar af leiðandi ætti ríkið að selja allar áfengisverslanir sínar.

Söluna mætti skilyrða á margvíslegan hátt. Til dæmis að enginn einn aðili eða tengdur mætti eiga fleiri en eina áfengisverslun á höfuðborgarsvæðinu og aðeins eina utan þess.

Á höfuðborgarsvæðinu eru þrettán vínbúðir en úti á landi eru þær þrjátíu og sjö.

Í opnu útboði yrði þá rekstur hverrar verslunar seldur og að auki fasteign sé hún í eigu ríkisins eða þá að leigusamningur um húsnæðið fylgi með.

Með þessu móti mæti samræma tvö sjónarmið, að auka ekki áfengisneyslu og koma ríkisvaldinu út úr smásöluverslun.

Þetta er einföld tillaga. Hún tryggir samkeppni milli áfengisverslana, dreifir hagnaðinum, kemur í veg fyrir einokun og þeir sem vilja geta sérhæft sig á þeim sviðum sem þeir hafa áhuga á. 

Eflaust sjá fjölmargir galla á tillögunni. Halda því ábygglega fram að smám saman muni koma kröfur um að banni við auglýsingum á áfengi verði aflétt, sama aðila leyft að kaupa fleiri en eina verslun og jafnvel samvinna milli verslana verði til um verðlag, verðlag hækki eða annað. Þetta skiptir hins vegar engu máli. Menn þurfa bara að standa í lappirnar og hafa skýra stefnu og láta ekki undan óeðlilegum þrýstingi.