Ljóðbákur um gæsaveiði - dýrt er ort ...

Í huga mér eru ljóð nær yfirnáttúruleg og ljóðskáld eru nær himnaríki en allir aðrir dauðlegir menn. Næst koma þeir sem eru hagmæltir og svo aðrir velskrifandi og mjúklega mælt fólk. Fyrir öllum þessum tek ég ofan og dáist að í fjarlægð blámans.

Svo ég haldi nú áfram niður þrepin frá himnaríki þá koma næstir í röðinni þeir sem ljóðskáld og hagmæltir hafa ort um. Þvílíkur heiður er það er skáld yrkir til vegsemdar einhverjum, út af ást, dauða eða lífi. Útilokað er að jafna þessu við eitthvað annað nema hugsanlega að vera tekinn í dýrlingatölu eða blessaður á þann forna hátt sem sagt er veita þá mestu hamingju sem um getur að jafnvel þeir sem snerta slíkt fólk eða eignast klæðisbút frá því fá yfirfærðan hluta af hamingjunni.

Hér er ég svo upphafinn í lýsingunni að ég verð fyrir tilviljun einni saman að geta um ljóðabók sem nýlega er komin út. Hún nefnist Rökkur eftir þann hagmælta mann Skarphéðinn Ásbjörnsson, Skagfirðingi, sem varð svo frægur að vera  nágranni minn er ég bjó í nokkur ár á Blönduósi (eða öllu heldur, ég var svo frægur að vera nágranni hans).

Meðan grannskapnum stóð uppgötvaði ég mér til mikillar undrunar að Skarpi var ágætlega hagmæltur. Þá uppgötvun keypti ég dýrum dómum. Í fljótfærni hafði ég sent honum nokkrar vísur sem ég hnoðað saman en voru raunar fátt annað en afbragðs vel saminn leirburður. Á móti fékk ég vísur frá Skarpa sem voru fjarri því að vera leir og næst því að vera ljóð. Það var sem högg í andlitið og hef ég fátt ort síðan.

Í áðurnefndri ljóðabók, Rökkri, er bálkur sem við mig er kenndur og nefnist Veiðiferðin. Í bókinni segir höfundur í óbundnu máli:

Sigurður Sigurðarson nágranni minn á Blönduósi fékk vini sína úr Reykjavík til sín í gæsaveiði og réði mig sem leiðsögumann.

Og Skarphéðinn orti sumsé um gæsaveiðiferð okkar. Hér gríp ég á nokkrum stöðum niður í tuttugu og fjögurra erinda bálkinn:

Félagarnir frjálslega,
fjall'um heima og geyma.
Nú skal alveg óðslega,
andablóðið streyma.

Á söguslóðum Sigurður,
situr þeirra og bíður.
Mjúkur hann og málreifur,
mundar hólkinn fríður.

Verður mér nú við eins og Noregskonungum forðum daga að kátlega urðu þeir við yrkingum og vildu gefa skáldalaun (eftir miklar vangaveltur og innri baráttu féll ég þó frá því að gera slíkt hið sama).

Víkur nú sögunni að leiðsögumanninum og skáldinu:

Sóttur var hinn sjálfglaði,
sagði frægðarorðin.
Blés í flautur, blístraði,
bjó þá undir morðin.

Sko, skáldið á við að hann notaði gæsaflautur og brakaði eins og steggur í andahóp.

Segir nú fátt af veiðum okkar félaganna og kemur æ berlegar í ljós að leiðsögumaðurinn var ekki allur sem hann sagðist vera ... og hafði þó margt sagt.

Morgunn blíður, birtan vex
bíður skytta svæsin.
Komið er að klukkan sex.
Kemur engin gæsin

Beitir öllum brögðunum,
bani margra fugla.
Rekst með flautu-tilraunum,
tilverun'að rugla.

En ekkert gengur, engin gæs er skotin úr skurðum Torfalækjartúns. Líklegast hefur Jóhannes vinur minn Torfason, hlegið sig máttlausan hefði hann vaknað árla og litið út um gluggann og séð aðförina að gæsunum ... eða afararleysið. Leiðsögumaðurinn vill nú flytja sig og hét því að við gætum myrt gæsir í kvöldfluginu. Til þess var farið niður að Vatnsdalsá, en þar, skammt frá Húnaósi, er eyja nokkur, fín fyrirsátt fyrir grandalausar gæsir, sagði leiðsögumaðurinn. Hann yrkir:

Vandast málið varla meir,
Því vaða þarf á skerið.
Blotna fætur, busla þeir,
brattir samt í verið

Kvöldið líður, kólnar fljótt,
kulda gætir nánar.
Áður en varir orðin nótt,
engar gæsir dánar.

Ekkert stóðst hjá leiðsögumanninum, allt innantóm loforð. Þegar liðið var langt fram að miðnætti er ákveðið að vaða aftur til meginlandsins, en nú gætir aðfalls og vatnið er dýpra. Skáldið yrkir:

Vaskir elginn vaða þeir,
vökna tær og síða.
Dámar ei þá dýpkar meir,
dugar ei að bíða.

Vaskir ösla vötnin þung,
vatns er erfið röstin.
Blautir eru um böll og pung,
byrja eftirköstin.

Þetta var meiriháttar vaðstand á okkur skyttunum og ekki var ástandið skárra hjá skáldinu, en það átti eftir að lagast hjá honum.

Búkur loppinn, brókin rök,
bleik er snoppa í framan.
Lama kroppinn lagartök,
limur skroppin saman.

Ekki hampar happið þeim,
háðs nú glampa varir.
Álpast, slampast, aulast heim,
eftir krampa-farir

Gædinum ei reynist rótt
reisnar mun ei njóta.
Inn í hýði skríður skjótt,
með skottið milli fóta.

Heima í rúmi fann sitt fljóð, 
frúin reddar sinni.
Bjargar lund hans blíð og góð 
með blástursaðferðinni.

Hvorki eru allar ferðir til fjár ... né gæsa. Svona fór nú um þessa veiðiferð og verður ábyggilega grínað með hana svo lengi sem land er byggt og ljóðabækur lesnar. Þökk sé helv... honum Skarpa.

Myndir: 

1. Vaðið yfir Vatnsdalsá.

2. Skotmaður á leið út í eyju, hvattur til dáða af gervigæs.

3. Leiðsögumaðurinn og skáldið. Sá fyrrnefndi er vinstra megin og þar er líka skáldið. Snati hefur líklega fundið gæsina sem faldi sig fyrir leiðsögumanninum.