Meintar villur í íslenskum fréttamiðlum

Hér eru nokkrar athugasemdir sem ég hef við örfáar fréttir í fjölmiðlum í rétt rúma viku. Ég  er ekki málfræðingur en hef stundað skriftir nokkuð lengi og fallið í margan pyttinn og fengið aðstoð góðs fólks við að komast upp úr. Segi og skrifa, prófarkalesarar eru þyngdar sinnar virði í gulli ...

Því miður virðist enginn prófarkalestur vera á íslenskum fréttamiðlum og ekki einu sinni þannig að samstarfsmenn lesi yfir hver fyrir hvern annan (leiðrétt samkvæmt prófarkalestri Ómars Ragnarssonar). Hið seinna ætti þó að vera algjört lágmark.

Athugasemdir eru hér skráðar sem vafamál, veit að íslenskufræðingar myndu í sumum tilfellum einfaldlega skrifa „rangt mál“. Þar á eftir skrifa ég athugasemd og legg síðan til orðalag sem mér þykir betra.

 

Vafamál

„Lög­regl­an hef­ur fram­kvæmt yfir hundrað hand­tök­ur á þessu tíma­bili.“ Mbl, 25.júní 2017.

Athugasemd

Ekki fallegt orðalag, né heldur að framkvæma leit, framkvæma skemmtun eða framkvæma skrif. Betra er að leita, skemmt eða skrifa.

Skárra:

Lögreglan hefur tekið meira en eitt hundrað manns höndum (á þessum tíma).

 

Vafamál

„Fjölbreytt úrval af ilmum.“ Auglýsing í sjónvarpi 25. júní 2017.

Athugasemd

Ilmur er karlkynsorð í eintölu. Það er ekki til í fleirtölu, ekki frekar en lykt (kvk), þefur (kk) eða 

Skárra: 

Verslunin ilmar af ótrúlegri angan enda úrvalið fjölbreytt …

 

Vafamál

„Ég átti mjög áhuga­verðan fund með Þýskalandi eft­ir að við dróg­umst með þeim í HM-riðil­inn. Þar skinu hort­ug­heit­in í gegn og hvernig er litið niður á Ísland. Ég sagði þá við þau: Þið skuluð aðeins fara að haga ykk­ur.“ mbl.is 23.6.2017.

Athugasemd:

Orðasambandið „að hag sér“ skilst ekki eitt og sér nema eftir fylgi atvikisorð eða lýsingarorð. Jón hagar sér vel/illa/sæmilega … Enska sagnorðið „to behave“ getur hins vegar staðið sér. Jafnvel Google Translate veit muninn.

Skárra: 

Ég sagði þá við þau: Þið ættuð að haga ykkur betur.

 

 

Vafamál

„Einn þeirra sem AFP-frétta­stof­an ræddi við reyndi í tvígang að sleppa úr haldi en náðist í bæði skipt­in og var bar­inn til óbóta að laun­um. “ mbl.is 27.6.2017.

Athugasemd

Betra hefði verið að sleppa niðurlaginu, setningin hefði verið skiljanlegri fyrir vikið.

Skárra

… var í staðinn barinn til óbóta. Eða … var að launum barinn til óbóta.

 

 

Vafamál

„Hann hefur nú sagt að heilbrigðisfrumvarpið sé „illkvittið.“ visir.is 27.6.2017.

Athugasemd

Líklega er þetta þýðing á enska orðinu „mean“ sem getur þýtt vondur, illur eða illkvittinn. Hér er frumvarpið persónugert, því llkvittinn er sá sem kemur illum orðrómi af stað. Hér hefði mátt vanda til þýðingarinnar.

Skárra

Hann hefur nú sagt að heilbrigðisfrumvarpið sé vont.

 

Vafamál

„Freista mætti þess að lýsa valkostunum þannig að við stöndum frammi fyrir tveimur vondum kostum: … “ Arnar Jónsson, lögmaður, í grein í Morgunblaðinu 29.6.2017.

Athugasemd

„Valkostur“ er vont mál vegna þess að það er samsett með tveimur orðum sem þýða nokkurn veginn það sama, þó blæbrigðamunur sé á. Við eigum við við eigum kost á því að fara í Hagkaup eða Bónus, eigum val um þessar tvær verslanir (og fleiri). Hvers vegna ætti það að vera „valkostur“ að fara í Hagkaup eða Bónus?

Skárra

Freista mætti þess að lýsa aðstæðum þannig að við stöndum frammi fyrir tveimur vondum kostum. … Eða: … að við þurfum að velja milli tveggja vondra/slæmra kosta.

 

Vafamál

„Eins og að hafa gott skopskyn og kyssast góða nótt á hverju kvöldi.“ Pressan 29.6.2017.

Athugasemd

Er varla rökrétt frekar en að segja: ‚heilsast góðan dag‘, ‚kveðjast góða nótt‘.

Skárra

Bjóða góða nótt með kossi.

 

 

Vafamál

„Hann ætlar sér að halda til Bandaríkjanna og hitta þar syni sína tvo sem voru að fæðast í gegnum staðgöngumóðir.“ Pressan 29.6.2017.

Athugasemd

Frekar illa orða rétt eins og staðgöngumóðir sé eins og hús, farið inn á einum stað og út á öðrum.

Skárra 

… sem fæddust hjá staðgöngumóður.

 

Vafamál

„Reynslan hefur kennt mér að ef maður endurleitar heysátuna finnur maður hina nálina.“ Guðjón E. Hreinberg, heimspekingur í grein í Morgunblaðinu 30. júní 2017.

Athugasemd

Skrýtið orðalag. Hér vantar forsetninguna 'í'.

Skárra: 

Reynslan hefur kennt mér að ef leitað er aftur í heysátunni finnst hin nálin.

 

Vafamál

„Það er ljóst hvar ég spila á næsta tímabili en ég get ekki uppljóstrað það,“ sagði Sánchez í samtali við Sky Sports.“ visir.is 30. júní 2017.

Athugasemd

Skrýtið orðalag, eiginlega dálítið rembingslegt. Varala talar nokkur maður svona.

Skárra

Ég veit hvað ég mun spila á næsta tímabili en ég get ekki ljóstrað því upp (eða sagt frá því), sagði Sánchez í samtali við Sky Sports.

 

 

Vafamál

„ Hægt sé að fá góð gæði fyrir peninga í löndum eins og Kanada, Noregi og Írlandi. “ visir.is 2.júlí 2017.

Athugasemd

Gæði er nafnorð í hvorugkyni, ekki til í eintölu. Dregið af orðinu góður. „Góð gæði eru því tvítekning, rétt eins og ‚slæm vonska‘ sem er auðvitað bull.

Skárra 

Hæg sé að fá mikil/meiri gæði fyrir peninga í löndum eins og Kanada, Noregi og Írlandi.

 

Sé það núna að bloggkerfi mbl.is gefur ekki merkilega möguleika á skilmerkilegri uppsetningu á texta eins og hér fyrir ofan. Helst af öllu þyrfi að finna aðra lausn fyrir svona umfjöllun.