Vika er skammur tími í borginni eilífu

Róm er stórkostleg borg, fáum öðrum verður jafnað við hana nema kannski Aþenu. Ein snerting og tíminn flýgur til baka, ein snerting og ímyndunaraflið virkjast, „tengsl" opnast við liðna sögu, áratugir, árhundruð og árþúsund opinberast.

Nöfn og atburðir líða hjá, andans stórmenni birtast í huganum, tilfinningar liðinna kynslóða má lesa af gengnum götuhellum, máðum súlunum og húsveggjum.

Ein snerting, og þarna er Ágústus keisari, Sesar, Kalíkúla, Neró, Pétur postuli, ein snerting og atburðirnir verða aftur til, þeir sem breyttu heiminum eða bjuggu til framtíð sem nú er fortíðin.

Þannig er Róm, hún varpar ljósi á fortíðina, býr yfir minjum og minningum sem rekja má jafnvel allt að þrjú þúsund ár aftur í tímann þegar konungurinn Rómúlus ákvað landamerki yfirráðasvæðis síns.

Og enn er hún eins lifandi og forðum, nær því af holdi og blóði. Hún ber vitni um andans reisn og og snilli, miskunarleysi og fláræði mannsins og allt þar á milli. Hún eilíf og stórkostleg.
Öfgarnar fara hins vegar ekki framhjá neinum sem hefur augun opin. Ekki er allt merkileg list sem sjá má í Róm. Snillin, auðurinn og sjálfstraustið er ekki alltaf nóg til sköpunar og þess vegna verða til ofhlaðin listaverk og í stað þess að þau hafi tilætluð áhrif ganga þau einfaldlega fram af manni í rembingi sínum

Ég dvaldi með með vinafólki um síðustu páska í eina viku í Róm sem vissulega er ekki langur tími í eilífðinni en fyrir þann sem þekkir ekki Róm nema af lestri sögubóka er hún mikilsháttar upplifun. Orð megna ekki að lýsa tilfinningunni sem grípur þann sem leggur leið sína um sjálfa Via Appía, hinni fornu leið inn og út úr borginni og hjartslátturinn eykst þegar Kólosseum birtist og síðan óteljandi súlur, sigurbogar, fornir veggir og þúsundir myndastytta og annarra listaverka. Borgin er afgangurinn af mannkynssögunni.

Pantheon ... nafnið eitt vekur virðingu í hugum þeirra sem til þekkja, mögnuð sjón. Húsið var byggt á tímum Ágústusar keisara. Upphaflega var það hof en páfi breytt því í kirkju árið 608 sem líklega hefur bjargað byggingunni frá eyðileggingu.

Þríhyrnd forhliðin er borin upp af voldugum súlum og þar fyrir innan er hringlaga salur undir hvolfþaki. Hæst á því miðju er kringlótt op og sér upp í himininn. Mikið altar horfir til dyra og beggja vegna önnur smærri og standa víða dýrlingar eða málverk af guðlegum atburðum.

Og í dyrunum er hin forna tvískipta hurð sem er víst upprunaleg ... sú hin sama og var sett í þegar hofið var vígt fyrir nærri tvö þúsund og fimmtíu árum. Ein snerting og sannarlega fáum við tilfinningu fyrir árþúsundunum, lífi og dauða þekktra sem óþekktra einstakling, þetta er brúin milli kynslóða, tengingin milli árhundraða, árþúsunda. 

Jæja ... Maður getur nú varla verið meira upphafinn og tilfinningaríkari en eftir vikudvöl í Róm, genginn upp að hnjám, hafandi óboðinn sótt tvær messur hjá Benedikti páfa, án þess þó að hafa fengið áheyrn. Ég bjóst nú eiginlega ekkert við því enda kallinn svo ofboðslega upptekinn í dymbilvikunni, páskunum.

Líklega fylgir því mikill erill að vera páfi og eiga þó ekki konu til að fullkomna líf sitt eða hella upp á kaffi! Hins vegar var það sem hundaheppni að fá að sjá hann í fullum herklæðum á hlaðinu fyrir utan Péturskirkjuna, en bæði torgið og kirkjan er kennd við Pétur postula. Hvað má þá segja um þá einstæðu tilviljun að álpast inn í Péturskirkjuna á sjálfan föstudaginn langa og horfa því sem næst í augun á gamla manninum sem tónaði, messaði og amenaði til allra átta. Erindi okkar voru ólík. Hann að taldi sig ganga á guðs vegum og ég góndi.

Ég var þó fljótari með mitt verkefni en messan tók Benna þrjá tíma í flutningi og er hann þó aðeins hálfrættingur á við annan „trúboða“ sem messaði hikstalaust í sex klukkustundir þegar broddurinn var hæstur í lífi hans og á ég þar við hann Castró gamla kommakall. Einu sinni átti ég ferð um Kúbu og get ómögulega sagt að tilbeiðslan á Kastró hafi hugnast mér frekar en sú á páfanum.

Ekki hefði ég haft þolinmæli að sitja undir maraþoni Castrós. Undir augnaráði Benna gat ég ekki frekar setið, eigandi ekkert annað undir mér en mína lútersku barnatrú sem víst er mér löngu orðin innantóm. Hvarf ég þá á braut en eftir sátu velmegandi kaþólskir kallar af öllum stærðum og gerðum og tóku kvenlega undir er páfi söng á vatikönsku. Ekki dreg ég í efa að allt þetta kaþólska húllumhæ er vel meinandi og ber að virða það. Hins vegar varð mér svo innanbrjóst að meir fannst mér til um ofhleðsluna og rembinginn í þessari kirkju og minna um tilganginn enda féll hann milli stafs og hurðar. Í samanburðinum finnst mér gamlar íslenskar sveitakirkju bæði fegurri og meiri fyrir tilgang sinn í einfaldleikanum þrátt fyrir skort á gulli, prjáli og listaverkunum.  

Þetta er nú kannski langur pistill sem fjallar lítið um það sem hann átti að gera en það er hátæknikvikmyndahús sem brátt verður opnað í Róm og mun sýna lífið í borginni til forna. Það sem ég vildi sagt hafa með öllum þessum formála er að í borginni eilífu fæst fjöldi bóka sem sýna myndir af rústum og svo má fella ofan í þær teikningar sem sýna aðstæður fyrir tvö þúsund árum. Það er skemmtileg aðferðafræði og tvær efstu myndirnar í pistlinum eru úr einni slíkri bók. Og fer nú vel á því að setja hér amen eftir efninu.

Róm til forna í þrívídd