Samfélagsleg aðkoma er skrautyrði fyrir einokun

Ef samfélagsleg aðkoma tryggir eftirfarandi umfram einkaaðila:

a) betra utanumhald og minni ágang markaðsafla,
b) er betri fyrir ríkissjóð og þar af leiðandi okkur sem skattgreiðendur,
c) færir okkur hagstæðara verðlag (hátt útsöluverð stjórnast af álagningu),
d) tryggir meira úrval,
e) dregur úr aðstöðumun þéttbýlis og dreifbýlis;

ef þetta er svo, er þá ekki sjálfsagt að halda í það fyrirkomulag sem við búum við?
Í þessum röksemdum sameinast þeir sem vilja takmarka aðgengi af lýðheilsuástæðum og hinir sem neyta áfengis og vilja hafa ríka valmöguleika, tryggja hagstætt verðlag og hagsmuni sína sem skattgreiðendur.

Allt eru þetta efnislegar röksemdir gegn staðhæfingum þeirra sem segja það vera rangt að ríkið hafi áfengisdreifinguna á sinni hendi af þeirri einföldu ástæðu að það sé rangt! Með öðrum orðum: Af því bara. Ég held að varla sé hægt að komast að annarri niðurstöðu en þeirri að hugmyndafræði sé þarna orðin stjórnmálamönnum fjötur um fót.

Þetta segir Ögmundur Jónasson, fyrrum alþingismaður og ráðherra, á heimsíðu sinni. Gamli sósíalistinn hefur engu gleymt, reynir enn að villa um fyrir fólki.

Ríkisrekstur heitir á máli hans „samfélagsleg aðkoma“. Sé svo má fullyrða að „samfélagsleg aðkoma“ sé ástæðan fyrir einokun Mjólkursamsölunnar. Á hreinni og tærri íslensku er „samfélagsleg aðkoma“ skrautyrði fyrir einokun.

Setjum sem svo að einkaaðilar eigi allar þær áfengisbúðir sem ÁTVR rekur í dag, ekki færri, ekki fleiri, og auglýsingar á áfengi væru bannaðar, rétt eins og þær eru í raunveruleikanum.

1. Engin rök eru fyrir því að áfengisneysla væri meiri eða minni ef verslanirnar væru í einkaeigu.
2. Myndi verðlag áfengis hækka? Nei, varla í samkeppni við aðrar áfengisverslanir. Nú, ef það hækkaði myndi þá ekki draga úr neyslu?
3. Er hægt að halda því fram að starfsfólk Vínbúða ÁTVR séu með sérþekkingu í áfengisforvörnum umfram það fólk sem myndi starfa í áfengisverslunum í einkaeigu?
4. Er rekstur ÁTVR á einhvern hátt „samfélagslegur“ eða ber hann einkenni kapítalísks rekstrar? 
5. Hverjir eru birgjar ÁTVR? Jú, þeir sömu og myndu skaffa áfengisverslunum í einkarekstri vörur til endursölu! Sama fyrirkomulag er í flest allri smásöluverslun hér á landi. Ekkert samfélagslegt við það að innflytjendur selji til smásala eða kannski er það greinilegasta dæmið um samfélagslegt eðli viðskipta.

Sé þetta rétt er ekki nokkur ástæða til að halda því fram að einhverjar „samfélagslegar“ ástæður séu að baki ÁTVR. Einungis gamaldags bannárátta sem rekja má aftur til bannáranna, banns við neyslu bjórs ... Gjörsamlega úrelt fyrirkomulag. Seljum þessar verslanir, látum ríkið hætta í smásölu.

Lýðheilsuástæður koma málinu ekkert við. Heilsa almennings verður hvorki betri né verri við það að ÁTVR sé lögð niður og verslanir þeirra seldar. Ekkert yfirnáttúrulegt fylgir starfsemi ÁTVR, bara ágætt starfsfólk sem myndi sinna sínum störfum á sama hátt í áfengisverslunum í eigu einkaaðila, jafnvel þeirra sjálfra.

Rök Ögmundar Jónassonar eru út í hött, standast ekki skoðun og byggjast á gamaldags kenningum um að ríkið eigi að vasast í sem flestu.

Athugasemdir

[Sindri Karl Sigurðsson, 24.3.2017 kl. 18:59]

Ágætis upptalning en þú gleymir einum rökum, þau virðast víst verða ofaná þessi misserin og ganga undir nafninu tilfinningaleg rök. Tilfinningaleg rök voru áður; mér finnst eitthvað, ég hef á tilfinningunni að eitthvað muni gerast osfrv.

Þetta var ávallt afgreitt sem þín tilfinning, hefur þú eitthvað til að styðja mál þitt? Einhver sem getur stutt mál þitt? Og annað eftir því. Ef ekki, þá var blásið á kertið... og ljósið slökkt.

Nú heitir þetta tilfinningaleg rök og þá er ekki hægt að fara fram á neitt, frá málshefjanda.

Þetta heitir víst að vera í bullinu Sigurður og ég er alveg að skilja þau rök sem þú leggur fram. Ekki eins og ríkið sé opið frá 1500 til 1800, eins og í denn og bannað að selja áfengi, hvað var það, 12 til 15 og síðan frá 18. Man þetta ekki alveg en ríkið hefur verið að rýmka þessar reglur og því rakalaust að afnema ekki einokunina.