Á að malbika Kjöl og Sprengisand?

Hvað er til ráða vegna vegar yfir Kjöl og Sprengisand svo dæmi séu nefnd um hálendisvegi. Því miður eru vegir eru ekki þeirrar náttúru að þeir endurnýi sig og síst af öllu eru þeir sjálfbær fyrirbrigði. Þeir þarfnast reglubundins viðhalds og endurnýjunar. Þetta eru það sem við þurfum að sætta okkur við.

Almennt vill fólk að hálendið sé frumstætt og rómantískur sjarmi þessi haldist um aldir alda. Þetta gengur hins vegar ekki upp þegar ferðamönnum, innlendum og erlendum fjölgar árlega um fimmtung. Þetta þýðir að vegirnir á hálendinu slitna mun hraðar en áður.

Líklega er þrautaráðið að leggja bundið slitlag á helstu hálendisleiðir til þess eins að þeir séu færir. Þetta mættu ekki vera neinar hraðbrautir heldur einfalt slitlag sem kemur til móts við kröfur um þokkalega vegi sem færir eru ferðamönnum og rútum og ganga ekki gjörsamlega þvert á óskir um að hálendið haldist ósnortið.

„Óboðlegur vegslóði“ um Kjöl

Athugasemdir

[Högni Elfar Gylfason, 11.11.2013 kl. 11:50]

Ég er hræddur um að einfallt slitlag entist varla eitt sumar með svona mikilli umferð eins og þarna fer um og því nauðsynlegt og ábyggilega ódýrara að setja strax tvöfallt lag. Þess utan ættu menn að hugsa aðeins lengra en bara að fara eftir kröfum ferðaþjónustaðila. Það er í raun orðið mjög aðkallandi að setja uppbyggðan heilsársveg milli norður- og suðurlands með bundnu slitlagi. Það yrði pottþétt mjög ábatasamt fyrir þjóðfélagið allt þar sem vöruflutningar myndu kosta minna, minni mengun yrði frá umferð vegna styttri vegalengda og álag myndi stórminnka á þjóðveg eitt. Svo ef menn hefðu vit á því að láta ekki einn risastóran verktaka hafa alla vinnuna við uppbyggingu vegarins heldur létu t.a.m. tíu verktaka af ýmsum stærðum og gerðum sjá um framkvæmdina, þá hefði það góð áhrif á atvinnu víða á framkvæmdatímanum. Það vill nefnilega oft gleymast í pólitíkinni að það sem er hagkvæmt að gera úti á landi er um leið hagkvæmt fyrir þjóðina alla.

[Marinó G. Njálsson, 11.11.2013 kl. 12:09]

Ætli menn í svona varanlega framkvæmd, þá mæli ég með því að samhliða henni verði lagður jarðstrengur milli Suðurlands og Norðurlands í vegarstæðið.

[Ómar Ragnarsson, 11.11.2013 kl. 12:29]

Vegurinn um Bolabás fyrir norðan Þingvelli er dæmi um vel heppnaðan malbikaðan veg inni í Þjóðgarði, sem er ekki heilsársvegur en liggur nokkurn veginn í gamla stæði vegarslóðans sem þarna var áður.

[S i g u r ð u r S i g u r ð a r s o n, 11.11.2013 kl. 12:34]

Högni, þetta þarf ég að íhuga vel og vandlega.

Marinó, einhvern veginn held ég að viðbáran hjá Orkuveitunni sé sú að lagning jarðstrengs í jörð sé of dýr. Hins vegar er ég fyllilega sammála þér.

[S i g u r ð u r S i g u r ð a r s o n, 11.11.2013 kl. 12:38]

Ég mundi ekki eftir þessum vegi, Ómar. Afar vel heppnaður. Samt eru ábyggilega 20 ár ef ekki meir síðan hann var lagður. Hann er góð fyrirmynd.

[Marinó G. Njálsson, 11.11.2013 kl. 12:53]

Sigurður, ég er viss um að sé kostnaðinum deilt með Vegagerðinni, þá verð framkvæmdin hagkvæmari.  Landsnet (ekki Orkuveitan) á ekki að ráða því hvaða leið er farin.  Tala nú ekki um, ef þetta er gert til að bæta afhendingaröryggi til stóriðju og hugsanlega flytja orku til sæstrengs.

[S i g u r ð u r S i g u r ð a r s o n, 11.11.2013 kl. 13:10]

Rétt hjá þér, ég ritaði í fljótfærni Orkuveitan.

Ég er bara svo óskaplega hræddur um að hefðbundin leið verði valin fyrir streng yfir Sprengisand, líkt og um flesta aðra staði á hálendinu.

Man að í borgarstjórnarkosningum, held 1986 eða þar um bil, var krafan um að risavaxin háspennulína í gegnum Árbæjarhverfið væri látin hverfa. Þessu lofaði Davíð Oddsson og línan og burðarvirkin hurfu á næsta kjörtímabili og enginn saknaði hennar. Þetta nefni ég hér vegna þess að það er aðeins vilji sem þarf til að jarðstrengur verði valinn.

Það gengur ekki að Landsnet, fyrirtæki í eigu ríkisins hagi sér eins og það hafi með höndum framkvæmdavaldið. Þetta er líka eitt mesta umhverfismál sem hugsast getur og kemur líka inn á afhendingaröryggi.

[Gunnar Heiðarsson, 11.11.2013 kl. 13:19]

Hálendisvegir eru flestir vegslóðar. Vegslóðar þurfa ekki endilega að vera slæmir, svo fremi að umferð og viðhald haldist í hendur.

Vandinn við Kjalveg, Sprengisand og fleiri hálendisvegi er sú aukna umferð stærri bíla um þá. Stórar rútur, sem vart þekktust á þessum vegum áður fyrr. Viðhald þessara vega er hins vegar á sama plani og þá. Þetta sést best þegar ferðast er um hálendið og farið inn á þá slóða sem rútur eru ekki enn farnar að aka að ráði. 

Varla er raunhæft að ætla að minnka umferðina um þessa vegi eða skylda ferðaþjónustuaðila til að nota minni bíla. Þetta er komið til með að vera.

Malbikun þessara vega væri kannski lausn, en þá má búast við að umferð aukist enn frekar um þá. Og viðhaldið aukist enn frekar. 

Malbik getur aldrei orðið betra en undirlag þess og fyrir þungaumferð þarf gott undirlag. Þá má ekki gleyma þeirri staðreynd að vetrarveður geta verið ansi grimm á Kjalvegi og Sprengisandi. Því er spurning hvort malbikið myndi ekki bara fjúka burt, eins og gjarnan gerist austan Vikur, þegar verstu norðanstormarnir ganga yfir.

Kannski er bara einfaldast að auka aðeins viðhald þessara vega, að í stað þess að þeir séu heflaðir einusinni yfir sumartímann verði kannski rennt með hefil um þá eitthvað oftar. Ekki væri heldur verra að bæta aðeins malarefni ofaná þá, svo þeir stand a.m.k. jafn hátt umhverfinu. 

[S i g u r ð u r S i g u r ð a r s o n, 11.11.2013 kl. 14:02]

Þakka innlitið, Gunnar. Aukin umferð er ekki aðeins vegna rúta heldur hefur umferð einkabíla um t.d. Kjöl aukist gríðarlega og segja má að hann sé fær öllum bílum (að minnsta kosti þegar hann er nýheflaður). Það er rétt hjá þér að verði Kjölur malbikaður mun umferð aukast og þá hugsanlega viðhaldskrafan. Í hnotskurn er þetta eflaust framtíðarmyndin, þ.e. æ frekari kröfur um betri vegi, enn meiri umferð eftir því sem vegirnir skána. Við verðum engu að síður að komast að einhverri niðurstöðu um hálendisvegina.

[Högni Elfar Gylfason, 11.11.2013 kl. 16:48]

Mæl þú manna heilastur Marinó. Auðvitað ætti að leggja svera raflögn í jörð með alvöru hálendisvegi og öflugan ljósleiðara að auki. Nú þekki ég ekki veginn sem Ómar nefnir og efast ekki um að hann sé fínn. Það verður á hinn bóginn að fara að taka alvöru umræðu um vegakerfið á Íslandi. Vegakerfið hlýtur nefnilega að vera hannað og uppsett með hagsmuni heildarinnar í huga, en ekki bara ferðaþjónustufyrirtækja og stakra ferðamanna. Þá er ég einnig sannfærður um að vel byggður vegur á hálendinu eigi alls ekki að þurfa að pirra "náttúruverndarsinna". Ef hann er vel hannaður og uppbyggður og frágangur kringum vegstæðið vandaður verður hann í öllum tilfellum betri og fallegri út frá náttúruverndarsjónarmiðum heldur en niðurgrafinn og hlykkjóttur drulluslóði (þótt eflaust geti einhver fundið rómantík í slíku). Náttúruvernd snýst nefnilega alls ekki bara um að banna umferð manna og dýra, heldur að ekki verði skaði af umferðinni sem er og verður. Þar að auki minnkar eyðsla, mengun og slit vega og ökutækja á alvöru vegi, bæði miðað við hlykkjóttan malbikaðan veg sem liggur upp og niður, út og suður og einnig miðað við að keyra miklu lengri leið milli suður- og norðurlands (t.a.m. umferð þungaflutningabíla). Varðandi aukna umferð á hálendinu, Gunnar, þá er ég ekki viss um að við eigum endilega að líta á hana sem vandamál. Ég veit ekki betur en að allflestir pólitíkusar vilji veg ferðaþjónustu sem mestan og aukning ferðamanna hlýtur að leiða af sér aukna umferð. Varla getum við ætlast til að allir þessir ferðamenn fari "Gullna þríhyrninginn" og í Bláa lónið og ekkert annað. Það er ferðaþjónusta um allt land og einmitt þeir ferðaþjónustuaðilar sem eru fjærst höfuðborgarsvæðinu hafa mestu möguleikana á að stækka við sig án þess að ganga of nærri náttúrunni, en þá verða samgöngur "allsstaðar" að vera góðar en ekki eingöngu á suðurlandsundirlendinu. Hálendisvegi þarf auðvitað að byggja þannig að þeir standist okkar verstu veður og ef verkfræðingarnir okkar telja að malbik myndi fjúka á þessum slóðum, hvað verður þá um malar- og moldarvegi? Það eru fleiri möguleikar, t.d. að steypa veginn. Slíkur vegur myndi endast miklu lengur, þurfa miklu minna viðhald og alls ekki fjúka. Mín niðurstaða er sú að vel uppbyggður heilsársvegur sem lægi milli suðurlands og norðurlands og kæmi niður Goðdalafjall í Skagafirði (þar fyrir ofan er miklu snjóléttara en ofan við Eyjafjörðinn) yrði afskaplega þjóðhagslega hagkvæmur og það á marga vegu, t.a.m. styttri ferðatímar, minna slit á þjóðvegi eitt, minni eldsneytiseyðsla, minni mengun, minni flutningskostnaður fyrir dreifbýlið, mikil upplyfting fyrir ferðaþjónustu norðan heiða og víðar og eflaust mætti lengi þylja enn. Nóg er þó komið að sinni. Góðar stundir.

[Ívar Pálsson, 11.11.2013 kl. 21:54]

Þörf er á þessari umræðu, Sigurður, eins og sést á athugasemdunum. Miðað við nútímarútur, þá er löngu orðin þörf á varanlegum vegi. Bílaleigubílar og almennir fjölskyldubílar eru orðnir svo lágir og hastir hvort eð er, að rómantíkin var ekkert æðisleg, t.d. í sumar á miðjum Kili. Vegurinn frá Gullfossi áfram er mjög góður framan af og ætti bara að halda áfram í þeim anda. Vegurinn verður að þola frostið og veðrin, þannig að undirlag sé almennilegt.

En straummikill háspennustrengur er ekki góður félagi á slíkum vegi. Mjög öflugt rafsegulsvið fylgir honum og fer það ekki vel við náttúruskoðun við veginn. Auk þess yrði sá kapall nokkuð beinn, ekki krúttlega undinn eins og vegurinn sem Ómar vitnar í hér að ofan. Núverandi háspennuvirki verða bara að vera bætt til þess að taka meira álag, ekki búa til nýjar rándýrar kapalleiðir.

[Brynjar Þór Guðmundsson, 12.11.2013 kl. 07:03]

Hvernig væri að klára þá vegi sem fólk þarf að nota dags daglega? Kjalvegur er bara þokkalegur sé miðað við þá sveitavegi sem er að finna í húnavatnsýslum. Þar fyrir utan er löngu kominn tími á veginn milli Blönduós og skagastrandar. Sá vegur er sá vegur sem er í hvað versta ástandi allra vega sem vegagerðin sinnir, 1.2 metrar hafa brotnað úr vegöxlinni þar sem verst er og bílar eiga í vandræðum með að mætast. Einnig er ógleymd brúin yfir Laxá í refársveit en það er brú sem stólar af blindhæð öðrumegin og blindbeygju hinumegin þannig að þú sérð ekki hvort það sé bíll að koma fyrr en þú ert kominn yfir. Og ef eitthvað fer úrskeiðis fyrirgefur aðstæðurnar ekki en langt fall niður í grýttan árfarveginn og ekkert sem hjálpar, þarna hafa aldrei orðið önnur slys en alvarleg

[Sindri Karl Sigurðsson, 12.11.2013 kl. 13:11]

Frá mínum dyrum séð mun hálendisvegur haldast í hendur við lagninu raflínu austur á firði. Í einu orði vilja menn umhverfisvernd en síðan þegar á að framkvæma eina einföldustu aðgerð til lækkunar losunar á koltvísýringi á Íslandi, þá má það ekki.

Skrítið með þennan málaflokk, stundum hugsa menn globalt og stundum virðist ekki vera lengra skyggni en svo að Austfjarðaþokan bliknar í samanburði.

[Ívar Pálsson, 12.11.2013 kl. 14:17]

Sindri Karl, einfaldasta aðgerð til lækkunar losunar á koltvísýringi á Íslandi er að leggjast á bæn um að næsta eldgos vari nokkrum klukkutímum skemur en það gerði ella. Þá næst markmiðið, að kæla heiminn.