Hefur þjóðfélagið efni á að tapa 35 milljarða veltu?

Lítil tafla í góðri umfjöllun Morgunblaðsins um atvinnuleysi í síðustu viku vakti athygli mína. Í henni eru atvinnlausir sundurliðaðir eftir menntun.

Samtals eru 1.822 háskólaborgarar án atvinnu. Ekki er víst að allir geri sér grein fyrir því hversu þetta er alvarlegt mál.

Þjóðin hefur veitt þessu fólki nánast ókeypis menntun, það hlýtur að hafa kostað talsvert allt frá barnæsku.

Menntunarkostnaður eins einstaklings 

Á hrunárinu 2008 var kostnaður vegna menntunar hvers manns í háskóla tæplega 9.000 bandaríkjadalir. Er þá ekki reiknaður kostnaðurinn við menntun á fyrri menntunarstigum.

Á núverandi gengi eru þetta um ein milljón króna á ári og því kostar líklega 3 til 4 milljónir króna að mennta hvern einstakling í dag.

 

Gætu haft 9 milljarða í laun og greitt skatta 

Nú eru 1.822 háskólaborgar án atvinnu. Það flögraði að mér að kostnaðurinn við það  nú að vera mikill. Líkur benda til að laun þessa fólks gæti verið í samtals tæplega 9 milljarðar króna á ári. 

Um leið verður ríkissjóður af skatttekjum sem nema rúmlega 4 milljörðum króna á ári. Þess í stað borgar ríkissjóður fólkinu 3,5 milljarða króna í atvinnuleysisbætur.

Hversu mikið rugl er ekki atvinnuleysi fyrir samfélagið? Allir hljóta að sjá að það margborgar sig að koma fólki í vinnu frekar en að hafa það á bótum. Fyrirgefið mér, en hvað í fjandanum eru stjórnvöld að gera?

 

20 milljarðar í atvinnuleysibætur á ári

Háskólaborgarar eru ekki þeir einu sem eru án atvinnu. Telja má upp fjöldan allan af vel menntuðu fólk sem þjáist vegna skorts á atvinnu, smiði, pípulagningarmenn, rafvirkjar skrifstofufólk, bókarar, afgreiðslufólk og svo framvegis. 

Nú eru 11.294 einstaklingar án atvinnu. Laun þessa fólks gætu verið eitthvað í kringum 35 milljarðar króna eftir skatta. Og þá hafa þeir staðið ríkissjóði skil á meira en 13,5 milljörðum króna í staðgreiðslu miðað við gefnar forsendur.

Slík er klikkunin að við látum okkur atvinnuleysið í léttu rúmi liggja. Ríkissjóður greiðir hverjum og einum um 180.000 krónum á mánuði fyrir að vera heima.

Samtals er því öllum atvinnulausum greiddar rúmar 19 milljarða í bætur. Og svo mikill er svíðingsskapurinn að fólk þarf að greiða staðgreiðslu af þessu smáræði. Ríkissjóður fær því til baka tæpa 3 milljarða króna. Þetta er eins og að skera rófuna af hundi og af gæsku sinni gefa honum hana að éta ...

 

Fjárskortur í samfélaginu 

Lesendur hljóta að gera sér grein fyrir því hversu mikið vandamál það skapar að missa 35 milljarða úr veltu samfélagsins. Einungis þetta veldur í sjálfu sér atvinnleysi, minnkandi umsvifum, fólk getur síður greitt skuldir sínar, rekstur fyrirtækja og heimila dregst saman. Í almennu máli nefnist þetta kreppa.

 

6000 fyrirvinnur fluttu til útlanda 

Nú kunna einhverjir að halda því fram að ríkisstjórnin hafi náð góðum árangri í baráttunni við atvinnuleysið því við hrunið voru missti nærri 20 þúsund manns vinnu. Nei, það er ekki svo gott, því miður hefur ríkisstjórnin ekki staðið sig.

Frá árinu 2009 hafa um 12.500 einstaklingar flutt af landi brott. Þetta geta verið 3.100 fjölskyldur eða 6.200 fyrirvinnur. Hér eru þeir ekki taldir með sem flutt hafa af landinu á þessu ári.

Niðurstaðan er því sú að ekkert hefur gengið hjá ríkisstjórninni í baráttunni við atvinnuleysið. Í stsað þess að greiða nærri 40 milljarða í atvinnuleysisbætur leystu þúsundir landsmanna málið og fluttu af landi brott. Líklega kann ríkisstjórnin þessu fólki miklar þakkir fyrir greiðann. 

Ríkisstjórnin hefur hingað til fyrrst við þegar sýnt hefur verið fram á aumingja skap hennar í atvinnumálum. Látum þá vera að kennan einhverjum um. Horfum fram á við og krefjumst aðgerða.

 

Hvað eru stjórnmál? 

Ég er eindregið þeirrar skoðunar að stjórnmál fjalli ekki um rekstrur frá degi til dag. Mér dettur ekki í hug að hrósa ríkisstjórninni fyrir að halda í horfinu, draga úr kostnaði ríkissjóðs og reyna að auka tekjur hans með skattheimtu. Flestir hefðu gert eitthvað svipað, skiptir engu hver stjórnmálaflokkurinn er.

Hefði ríkisstjórnin farið í tveggja og hálfs árs frí til Kanaríeyja í febrúar 2008 og væri nú nýkomin aftur til stafa kæmi án efa í ljós að embættismenn stjórnsýslu landsins hefðu haldið í horfinu, staðan væri jafnvel skárri en sú sem við stöndum núna frammi fyrir. Það er vegna þess að rekstur er ekki í eðli sínu stjórnmál.

Það sem ég er að segja er einfaldega eftirfarandi. Stjórnmál byggja á stefnumótun og hugsjónum og framkvæmd þeirra. Stjórnmál eru ekki debet og kredit verkefni eða sópa gólf að halda hlutunum í lagi. Það geta allir gert og það gera embættismenn lýðveldisins fullvel.

 

Svona er stefnumörkun í stjórnmálum

Það sem vantar er stefnumörkun stjórnmálamanna. Og hún á meðal annars að innhalda eftirfarandi atriði:

1. Útrýma 90% af atvinnuleysi á næstu 24 árum 
2. Auka á næstu 24 mánuðum eigið fé íbúðareigenda svo þar verði sem næst því sem það var í lok árs 2007
3. Auka verðamætasköpun fyrirtækja meðal annars með skattalækkunum
4. Laða að fjárfestingar erlendra og innlendra aðila
5. Útbúa stefnumörkun í atvinnumálum til 10 ára í senn og henni sé fylgt
6. Ríkisstjórnir standi við stefnu og hætti vingulshætti
7. Draga stórlega úr þeim fjárveitingum úr ríkissjóð sem skila ekki árangri í fækkun á atvinnuleysisskrá

 Við skulum nú hætta öllu kjaftæði og einblína á atvinnuleysið, þann vanda sem veldur almennt hvað mestri sorg og óhamingju í þjóðfélaginu. Um leið og atvinnustigið hækkar leysist fjöldi annarra vandamála, þau hverfa hreinlega eins og dögg fyrir sólu. Hunsum þá sem finna svona aðgerðum allt til foráttu, lítum þess í stað á málin í heild sinni. 

Við megum alls ekki gerast svo kröfuhörð að hin pólitíska stefna tapist vegna þess að henni fylgi svo mikill fræðilegur línudans að enginn þori að grera neitt af ótta við að verða sér til skammar. Nei, smáatriðin eru aðeins fyrir nördin. Hinir geta haldið áfram eins og ekkert hafi í skorist.

Hér vísa ég í góðan mann sem ég ræddi um í pistli fyrr í dag.