Óhliðhollur gluggi og sýna ógnandi hegðun

Orðlof

Takk eða þökk

Sumir hafa amast við orðunum takk fyrir vegna danskra áhrifa.

Benda má á þökk fyrir eða þakka þér fyrir í þeirra stað.

Málfarsbankinn.

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Örlyg­ur Hnef­ill Örlygs­son, safnstjóri safns­ins, segir í sam­tali við mbl.is að hann sé staðráðinn í að opna safnið á ný síðar.“

Frétt á mbl.is.         

Athugasemd: Safnstjóri safnsins ætlar að opna safnið aftur. Auðvelt er að orða þetta betur og komast hjá meinlegri nástöðu. 

Þetta er stutt frétt, aðeins 164 orð. Þar af kemur orðið safn fyrir átta sinnum þar af orðið könnunarsafn þrisvar sinnum. Þetta er ekki vel skrifað.

Nafnið er Könnunarsafn og ætti að vera ritað með stórum staf í allri fréttinni, svo er ekki.

Tillaga: Örlyg­ur Hnef­ill Örlygs­son, safnstjóri sagði í sam­tali við blaðamann að hann sé staðráðinn í að opna það aftur.

2.

„Félagaskiptaglugginn var ekki hliðhollur Val.“

Frétt á vísir.is.        

Athugasemd: Félagaskiptagluggi er tímabil að sumri sem leikmenn í fótbolta mega skipta um félög. Ekki er ljóst hvers vegna þetta er kallaður gluggi, önnur orð henta betur, til dæmis tími og tímabil. Ekkert í fótbolta réttlætir að þetta sé kallaður gluggi enda vísast einhver sérviska sem hefur orðið vinsæl.

Á malid.is segir:

gluggi, gluggur k. birtuop á vistarveru (oftast með gagnsæju efni í (t.d. gleri)); heiðríkjublettur á lofti …

Orðalagið „félagaskiptagluggin var ekki hliðhollur Val“ er bara tóm della, bjánalegt orðalag sem útilokað er að réttlæta.

Í fréttinni er þetta haft eftir einum álitsgjafanum í fótbolta:

„Það sem þú upplifir með Valsliðið er ótrúlega mikil gæði en liðið er ekki í góðu ásigkomulagi.“

Þetta er talmál og ekkert út á það að segja fyrr en ræðan hefur verið sett á blað. Þá er kemur í ljós að talið er bara samhengislaust rugl. Hver er þessi „þú“ sem er verið að ávarpa. Enginn, orðalagið er komið úr ensku. 

Sögnin að upplifa á ekki heldur heima þarna. Blaðamanni er skylt að breyta og laga orðalag viðmælenda sinna ella er hann að dreifa villum og bulli og það er ekki tilgangur fjölmiðla.

Valsliðið getur ekki bæði verið gott og í slæmu ásigkomulagi. Betra hefði verið að segja:

Valsliðið er ótrúlega gott en einstaka leikmenn hafa verið meiddir.

Fréttin er illa skrifuð og lesendum ekki bjóðandi.

Tillaga: Engin tillaga.

3.

„Ef Rúnar myndi fá gott tilboð þá væri Heimir Guðjónsson fyrsti maðurinn á blaði til að taka við starfinu.“

Frétt á vísir.is.        

Athugasemd: Skrýtið að orða þetta svona, en blaðamaðurinn er ábyggilega án efa afar vel að sér í íþróttum. Hann hann er mun lakari í skrifum.

Tillaga: Ef Rúnar fengi gott tilboð væri Heimir Guðjónsson efstur á blaði.

4.

„Kon­ur og minni­hluta­hóp­ar standi verst.“

Frétt á mbl.is.         

Athugasemd: Ofnotkun á viðtengingarhætti er því sem næst orðin óþolandi í fyrirsögnum fréttamiðla. Í flestum tilvikum er það viðmælandi sem fullyrðir og til að lesendur misskilji ekki er viðtengingarháttur notaður.

Við lesendur veltum þessari fyrirsögn fyrir okkur enda segir hún bókstaflega að konur og minnihlutahópar eigi að standa verst.

Hér áður fyrr notuðu blaðmenn framsöguhátt. Samkvæmt því hefði fyrirsögnin verið svona:

Kon­ur og minni­hluta­hóp­ar standa verst.

Allir skilja þessa fyrirsögn, hún er mun betri en sú með viðtengingarhættinum. Fullyrðingin skýrist betur sé fréttin lesin.

Tillaga: Kon­ur og minni­hluta­hóp­ar standa verst.

5.

„Menn­irn­ir voru ósam­vinnuþýðir og sýndu ógn­andi í hegðun.“

Frétt á mbl.is.         

Athugasemd: Hvernig sem litið er á málsgreinina er hún rökleysa, jafnvel þó gert sé ráð fyrir einni villu. 

Forsetningunni í er ofaukið, hún á ekkert erindi í setninguna nema öðru sé breytt.

„Sýna hegðun“ er ekki íslenska nema því aðeins að lýsingarorði sé bætt við, til dæmis slæma eða vonda hegðun. Menn geta verið ógnandi. Of mikið er að segja: „sýna ógnandi hegðun“.

Svona byrjar fréttin:

18 ára kona var hand­tek­in í Okla­homa í Banda­ríkj­un­um …

Reglan er þessi: Ekki byrja setningu á tölustöfum. Það þekkist hvergi í vestrænum tungumálum. Ástæðan er einföld. Með punkti er setningu eða málgrein lokið og þá getur önnur byrjað og það er gert með stórum staf í upphafi fyrsta orðs. Þetta er öllum auðskiljanlegt, truflar ekkert. 

Tölustafur truflar í upphafi setningar vegna þess stóran staf vantar. Tala stendur þarna eins og illa gerður hlutur enda allt annað tákn en bókstafur.

Eigi setning að byrja á tölu er hún skrifuð með bókstöfum.

Tillaga: Mennirnir voru ósamvinnuþýðir og ógnandi.