Kvika veldur skjálftum norðan Öskju

Talsverð skjálftavirkni hefur verið undanfarnar vikur suðvestan við Herðubreið og austan Herðubreiðartagla. Raunar má rekja vaxandi skjálftahrinu um það bil eitt eða tvö ár aftur í tímann. Upp á síðkastið hefur skjálftunum fjölgað talsvert og það er forvitnilegt.

Í upphafi var skjálftavirknin eingöngu bundin við Herðubreið, að mestu við vestur og suðurhluta fjallsins. Hrinurnar voru sjaldnast langvinnar, dóu út á innan við viku. Virknin var frekar þétt, dreifðist lítið.

Fyrir um það bil hálfum mánuði færðist skjálftavirknin til, frá Herðubreið og austur fyrir mið Herðubreiðartögl, eiginlega þar sem vegurinn í Öskju liggur rétt áður en hann beygir til suðurs. Skjálftarnir fjöruðu út á um tíu dögum.

Fyrir nokkrum dögum varð hrina enn og aftur suðvestan við Herðubreið. Ekki nóg með það heldur varð á sama tíma jafnmikill ef ekki meiri virkni norðan við Öskju, suðaustan við Lokatind, skammt frá skarði því sem ber hið ágæta nafn Sigurðarskarð.

Og hvað er svo forvitnilegt við þessar skjálftahrinur sem orðið hafa á tiltölulega litlu svæði. Hér eru nokkrar „staðreyndir“:

1. Skjálftarnir eru flestir tiltölulega litlir, fæstir yfir tvö sig
2. Uppruni þeirra flestra er um það bil á fjögurra km dýpi og grynnra
3. Þeir verða til í klösum, tiltölulega þéttum

Hvað veldur? Líklegasta skýringin er kvika sem streymir upp á við, í átt að yfirborði jarðar. Þrýstingurinn er nægilega mikill til að hún veldur hreyfingu á jarðskorpunni, sprungur verða til, hreyfingar breiðast út og mælast glögglega. Að öllum líkindum streymir kvikan beint upp og það er skýringin á því hversu skjálftasvæðið er lítið.

Til hvers leiðir þetta? Jú, haldi skjálftarnir áfram verður eldgos, einhvern tímann á næstu  eittþúsund árum. Jarðvísindamenn eiga erfitt með að spá fyrir um eldgos nema það sé raunverulega í aðsigi. Síðast gaus á þessu svæði í Öskjuopi ári 1961. Þar áður gaus í Öskju árið 1875 og var það hamfaragos.

Áður en lesendur fara að óttast eldgos má þess geta að skjálftahrinur á þessu svæði, við Herðubreið, Herðubreiðartögl og í Öskju, hafa verið mjög algengar á undanförnum áratugum og fréttir af þeim reglulega birst í fjölmiðlum þó fæsta reki minni til þess.

Myndirnar sem fylgja hér með eru af vef Veðurstofu Íslands. Sú efri er frá því í morgun og þar sjást skjálftarnir suðvestan við Herðubreið (hægra megin) og svo skjálftaklasinn suðaustan við Lokatind. Öskjuvatn sest neðst á myndinni.

Neðri myndin er um viku gömul. Þar sjást skjálftarnir sem mældust austan við Herðubreiðartögl