Reynt að breyta merkingu orða og hrikaleg nástaða

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum.

 

1.

„Diego Si­meo­ne, knatt­spyrn­u­stjóri Atlético Madrid, verður í stúk­unni þegar læri­svein­ar hans mæta Marseille í úr­slita­leik Evr­ópu­deild­ar­inn­ar.“ 

Úr frétt á mbl.is.      

Athugasemd: Þeir gefast ekki upp á Mogganum. Þeir reyna að breyta merkingu orða. Fótboltamenn í spænsku liði sem fá fúlgur fjár fyrir að sparka bolta eru kallaðir lærisveinar þjálfarans, stjórans.

Þetta er svo vitlaust sem mest má vera og ber annað hvort vott um vanþekkingu blaðamanns eða hann er synir viljandi lesendum ókurteisi, nema hvort tveggja sé.

Lærisveinn eru sá nefndur sem er nemandi, er í læri. Varla eru blaðamenn lærisveinar ritstjóra Moggans, né heldur eru þingmenn lærisveinar forseta Alþingis, hvað þá að sá sem er afgreiðir í verslun sé lærisveinn verslunarstjórans. 

Útilokað er að gera athugasemdir við málfar hjá íþróttablaðamönnum Moggans. Ég reyndi það þó fyrir um ári og fékk þessi skilaboð frá einu fréttabarninu:

Ég get ekki lofað þér að notkun þessa orðs [lærisveinn] verður hætt á íþróttadeildinni, þar sem þetta er mjög algengt orðatiltæki, hjá okkur rétt eins og öðrum miðlum. Þó að  bein þýðing á orðinu lærisveinn sé nemandi eða lærlingur, þá fá orð oft nýja þýðingu í hinum ýmsu greinum. Segja má að noktun orðsins lærisveinn á þennan máta sé svokallað íþróttamál.

Sem sagt, blaðamenn taka sér bessaleyfi og búa til „íþróttamál“. Sá sem ritaði svarið getur í þokkabót ekki svarað fyrirspurn villulaust. 

Tillaga: Diego Si­meo­ne, knatt­spyrn­u­stjóri Atlético Madrid, verður í stúk­unni þegar leikmenn hans mæta Marseille í úr­slita­leik Evr­ópu­deild­ar­inn­ar.

2.

„Manchester United tapaði 1:0-gegn nýliðum Bright­on í ensku úr­vals­deild­inni í knatt­spyrnu í gær og náði þar með býsna óæski­legu af­reki.“ 

Úr frétt á mbl.is.      

Athugasemd: Hvað er eiginlega „óæskilegt afrek“? Afrek getur seint verið óæskilegt, það liggur í augum uppi. Fótboltalið sem tapar vinnur ekki afrek, það … tapar, einfaldara er það ekki. ekkert afrek felst í tapi.

Íþróttablaðamenn Moggans reyna hvað þeir geta að skreyta skrif sín en þeim ferst það mörgum afar óhönduglega. Sá er í vanda sem ekki ber skynbragð á stíl, hefur ekki nægan orðaforða til að tjá sig svo vel sé og kann ekki skil á algengnum orðasamböndum. Skrifi slíkur fréttir verða meiri líkur en ella á skemmdum fréttum.

Verst er þó að enginn les yfir fréttirnar og því fer sem fer. Því miður er þetta ekki bundið við Morgunblaðið, aðrir fjölmiðlar eru jafn slæmir, sumir enn margfalt verri.

Tillaga: Manchester United tapaði 0:1 gegn nýliðum Bright­on í ensku úr­vals­deild­inni í knatt­spyrnu í gær og setti um leið óæskilegt met í sögu félagsins.

3.

„Auk Hall­gríms sam­an­stóð hóp­ur­inn af Birgi Valdi­mars­syni, Guðjóni …“ 

Úr frétt á mbl.is.      

Athugasemd: Hér er illa skrifað. Blaðamaðurinn hefði einfaldlega getað slepp þessu sagnorðaómynd samanstendur og notað einfaldlega sögnina að vera. Einfaldara og snyrtilegra. 

Annars líður fróðleg grein fyrir ótrúlegar nástöður: Fjallið … fjallið … fjall. Kastaði upp … kastaði upp … ældi … ældi … ældi. Topp … toppinn, toppnum … toppnum … toppnum … toppinn.

Vanir blaðamenn láta ekki grípa sig á stagli.

Leiðangursmenn gengu upp á fjallaskíðum en ekkert er hins vegar sagt frá aðstæðum, skíðaleiðum eða skíðafæri, hvorki upp né heldur niður. Sem sagt, gölluð grein og ekki eins fróðleg og fyrr var sagt.

Tillaga: Auk Hall­gríms voru í hópnum Birgir Valdi­mars­son, Guðjón …

4.

„Pétur Pétursson, slökkviliðsstjóri hjá Brunavörnum Árnessýslu, segir að eldurinn hafi komið upp á afmörkuðu svæði og starfsmenn fangelsins hafi þegar slökkt eldinn. Hlutverk slökkviliðsmanna sé að reykræsta og tryggja að eldurinn kvikni ekki aftur.“ 

Úr frétt á visir.is.      

Athugasemd: Svo virðist sem blaðamaðurinn sem skrifaði ofangreint hafi annað hvort ekki lesið textann sinn yfir eða beri ekkert skynbragð á staglið. Hvort tveggja er vont.

Eldurinn … eldinn … eldurinn. Oft er það kallað nástaða þegar sömu orð eða svipuð standa of þétt saman. Segja má að nálykt sé af slíku stílleysi. Í frétt um eld í húsi þarf ekki að tönglast á því að eldurinn hafi verið eldur. Hægt er að nota einfalt mál, það skilst jafnan best.

„Eldurinn kom upp á afmörkuðu svæði.“ Annars staðar kemur fram að hann hafi komið upp í herbergi sem vissulega kann að vera afmarkað svæði. Af hverju var þarf að kalla herbergi afmarkað svæði, það er ekkert skýrara.

Gott er til þess að vita að slökkvilið gæti þess að eftir að eldur hafi verið slökktur að hann kvikni ekki aftur. Ef til vill er þetta kaldhæðni. Svo er nauðsynlegt að blaðamaður viti hvernig nafnorðið fangelsi fallbeygist.

Tillaga: Pétur Pétursson, slökkviliðsstjóri hjá Brunavörnum Árnessýslu, segir að eldurinn hafi komið upp í einu herbergi og starfsmenn fangelsisins hafi þegar slökkt hann. Hlutverk slökkviliðsmanna sé að reykræsta og tryggja að ekki kvikni í af sjálfu sér.

5.

„Bónd­inn Col­in Tremain seg­ir starfs­menn sína hafa tekið eft­ir hol­unni snemma morg­uns í síðustu viku. Hann seg­ir hol­ur víða að finna á land­ar­eign sinni en þessi sé sú stærsta. Hann seg­ist ætla að girða um­hverf­is hol­una. Of mikið mál sé að fylla hana af sandi.“ 

Úr frétt á mbl.is.      

Athugasemd: Svo virðist sem blaðamaðurinn Moggans sem skrifaði ofangreint hafi annað hvort ekki lesið textann sinn yfir eða beri ekkert skynbragð á staglið sitt. Hann fellur í sömu gryfju og blaðamaður Vísis í kafla 4 hér að ofan.

Í fréttinni er ekki aðeins tönglast á sama orðinu heldur er skiptir blaðamaðurinn um skoðun nokkrum sinnum. Fyrst er fyrirbrigðið hola, svo breytist hún í gil, næst verður hún að gjá og í lokin breytist hún aftur í holu. Hmmm, það er nú ekki góð blaðamennska að gleyma að kalla holuna gat eða gryfju.

Nástaðan er engu að síður algjör og af henni leggur náfnyk. Í gamla daga var manni kennt að skárra væri að halda sig við eina vitleysuna, ekki gera lítið úr sér og gera margar.

Tillaga: Col­in Tremain, bóndi, seg­ir starfs­menn sína hafa tekið eft­ir hol­unni snemma morguns í síðustu viku. Hann seg­ir margar víða á land­ar­eign sinni en þessi sé sú stærsta. Hann seg­ir hagkvæmara að girða hana af en fylla af sandi.

 

Stækka má myndirnar með því að smella á þær.