Hvers vegna eru fjölmiðlar fullir af málvillum?

Fjölmiðlar í dag eru fullir af mállvillum og þýðingar eru oft furðusmíð. Það eru málfræðivillur, staðreyndavillur, röng orðaröð, hugtök eru óljós, forsetningar ekki réttar og algeng orðasambönd kolvitlaus. 

Íslenskukennarinn og prófarkalesarinn gæti bent ykkur á villur í hverjum einasta fjölmiðli. 

Talmál er ekki skárra. Það er ekki hægt að hlusta á suma þætti í útvarpi. Þáttastjórnendur tala eins og þeir séu einir með kettinum heima í eldhúsi og viðmælendur, hamingjan sanna, það sem þeir geta stundum verið illa máli farnir. 

Hreinræktaðir Íslendingar blanda saman íslensku, ensku og dönsku og jafnvel norsku eftir að unglingaþættirnir Skam náðu tökum á þjóðinni.

Þetta segir Lilja Magnúsdóttir í pistlinum Tungutak í Morgunblaði dagsins (greinaskil eru mín). Pistillinn birtist á hverjum laugardegi í blaðinu og nokkrir ágætir íslenskufræðingar og rithöfundur skiptast á að skrifa hann.

Meðan ég var í skólum sem kenndu íslensku var sárt að vera gripinn fyrir ranga beitingu á tungumálinu, einnig var vont að vera illa að sér í bókmenntum sem kenndar voru, fornsögum, skáldsögum og ljóðum. Þá tíðkaðist agi.

Nú virðist lítil áhersla lögð á íslenskukennslu í skólum. Staðreyndin er einfaldleg sú að alltof margt ungt fólk sem kemur frá námi er illa að sér í móðurmálinu. Margt af því leggur fyrir sig blaðamennsku og skrifar slæman stíl, fréttir eru fullar af málvillum og þýðingar furðusmíð eins og Lilja nefnir í tilvitnuðum texta.

Hverjum er þetta að kenna? Jú, okkur foreldrunum sem höfum ungað út fólki sem frá barnæsku hefur frekar horft á sjónarp en síður lesið bækur. Við getum kennt kennurum í grunnskóla og framhaldsskóla um aga- og stefnuleysi. Við getum kennt fagfélögum kennara um sem gera ekki kröfur til meðlima sinna. Og við getum kennt stjórnvöldum um slaka menntastefnu sem leggur ekki þunga áherslu á lestur, ritgerðasmíð og íslensk fræði. Þetta er allt að leka niður í einhverja ærulausa jafnaðarmennsku sem fáum gagnast.

Loks eru það stjórnendur fjölmiðla sem gert ekkert til að aga starfsmenn sína. Enginn leiðbeinir, enginn les yfir, eins og Eiður heitinn Guðnason, staglaðist á í málfarspistlum sínum og fékk oftar en ekki bágt fyrir. Og blaðamennirnir eru stoltir fyrir það eitt að skila fréttum og hafa ekki hugmynd um villurnar sem þeir gera.

Alltof margt ungt fólk er fáfrótt og missir af því stórkostlegasta sem menning þjóðarinnar hefur upp á að bjóða, fornsögur, tungumálið, ljóðin, skáldsögur allra tíma. Þess í stað verður til fólk sem kann varla að tjá sig á íslensku, er illa að sér í öðrum málum en þykist kunna svör við öllu. 

Í ofanálag má ekki gagnrýna eitt eða neitt. Við eigum að strjúka börnunum alla tíð, ekki gera kröfur, ekki byggja upp aga með umbun og refsingu og niðurstaðan er ofgnótt af „lækum“ og jafnvel þeir sem engu nenna fá þau flest fyrir ekki neitt.

 

Athugasemdir

[Ásgrímur Hartmannsson, 9.9.2017 kl. 20:54]

Sumt af málvillunum hjá þessum pésum er bara slæmur stíll í ensku.  Það hefst uppúr því að lesa texta eftir þá bögubósa sem fást til að semja fréttir á Reuters eða BBC eða einhverju þaðan af verra.

Man þegar ég var í skóla.  Þurfti að lesa Laxness.  Ekki skemmtilegt.  Algert torf reyndar.  Þar fór líka höfundur sem skrifaði alveg sinn eigin stíl - ekki eitthvað sem maður á að kynna fyrir krökkum sem eiga að vera að læra eitthvað.

Það sem þú lætur krakkana fá má ekki vera heiladeyfandi torf, þá læra þeir að allar bókmenntir séu þannig.

Og læra ekkert.

[Jóhann Kristinsson, 10.9.2017 kl. 02:09]

Pistilhöfundur vekur upp umræðu sem vert og í raun og veru bráð nauðsynlegt er að ræða um, en ekki sópa undir teppið með hugsunarháttinn, "þetta reddast."

Er kanski möguleiki á að mentun í skólum Íslands fari hrakandi, spyr sá sem ekki veit?

Eg les það að unnglingar og þá sérstaklega drengir, geta ekki lesið og skilið það sem þau voru að lesa. Er það ekki góð ábending að það er eitthvað ábóta vant í skólakerfinu? 

Ég ættla svara þessari spurningu sjálfur; auðvitað, það gefur auga leið.

kveðja frá Houston