Prinsíppið maður, prinsíppið ...

Hér er auðvitað um mikla skerðingu á persónufrelsi að ræða, þegar verið er með lagaboði að reyna að hafa vit fyrir fólki á þennan hátt, og raunar mjög skiptar skoðanir um málið úti í þjóðfélaginu.

Þetta sagði Jóhanna Sigurðardóttir, alþingimaður og síðar ráðherra, á Alþingi árið 1981 við umræður um lögleiðingu öryggsbelta í bifreiðum. Ummælin hennar og annarra eru rifjuð upp í stórskemmilegri grein í Morgublaði dagsins en hún byggist öðrum þræði á viðtali við Ómar Ragnarsson um þessi mál.

Svo vitlausar voru skoðanir þingmanna fyrir 35 árum og gengu þau þvert á flokka, fjölmargir voru töluðu tóma steypu miðað við það sem við vitum í dag. Aðrir voru skýrir og skynsamir eins og Vilmundur Gylfason. 

Sá sem þetta ritar var nú ekki neitt miklu merkilegri en aðrir, hvort sem þeir voru á þingi eða annars staðar í þjóðfélaginu. Við og nokkrir félagar í Vöku í Háskóla Íslands tuðuðum eins og Jóhanna Sigurðardóttir um skerðingu á persónufrelsi og réttinn til að aka um hættulega fjallvegi og eiga þess kost á að henda sér út úr bílnum. 

Henda sér hvert?

Löngu síðar, eftir að ég hafði farið að nota öryggisbelti, valt bíll sem ég var farþegi í af sléttum vegi og út í móa. Á meðan bíllinn rúllaði flögraði ekki að mér að kasta mér út úr honum né heldur velti ég því fyrir mér hvernig ég ætti að sleppa óslasaður frá þessum hörmungum. Ég reyndi bara að halda mér. Svo endaði bíllinn á réttum kili og enginn slasaðist. 

Af þessu óhappi lærði ég þá einföldu staðreynd að slys gerast svo hratt að enginn tími er til annars en að bíða þess sem verða vill. Á meðan er lífsnauðsynlegt að geta treyst á öryggisbelti og loftpúða.

Auðvitað þráaðist ég við að setja á mig öryggisbelti í einhvern tíma eftir lögleiðingu þeirra. Þetta snérist allt um prinsíppið maður, prinsíppið ... Láta ekki einhvern úti í bæ stjórna lífi manns.

Svo gerist það einhvern tímann er ég einu sinni sem oftar spennti ársgamlan son minn í öryggisstólinn í aftursæti bílsins. Svo ek ég síðan af stað með einhvern rugludall í farþegasætinu við hliðina á mér. Man ekkert hver það var. Og hvað heldurðu? Sá segist undrandi á því að ég gæti öryggis barnsins en ekki míns, spenni ekki öryggisbeltið mitt.

„Hvers á barnið þitt að gjalda ef eitthvað kemur fyrir,“ spurði þessi náungi.

Það kemur ekkert fyrir mig vegna þess að ég er svo góður bílstjóri, fullyrti með sama hroka og elsti bróðir minn átti stundum til enda vissum við allt, kunnum allt miklu betur en allir aðrir.

„Eru aðrir bílstjórar jafngóðir og þú,“ spurði þessi maður í farþegasætinu og horfði á mig.

Mér vafðist tunga um höfuð, því þrátt fyrir að vera hrokafullur „besservisser“ var ég ekki það vitlaus að ég skildi ekki hvað maðurinn átti við.

Ekki man ég hvort ég spennti beltið í þessari ökuferð. Hafi svo verið gerði ég það ábyggilega gert með einhverri ólund.

En upp frá þessum degi hef ég alltaf ekið með beltin spennt og allir í mínum bíl. Raunar tók það nokkurn tíma fyrir mig að átta mig á því að farþegar í aftursæti þurfa líka að spenna belti. 

Ég endilega koma því aftur að á þessum vettvangi að ég notaði nákvæmlega þessi rök gegn elsta bróður mínum sem þráaðist lengur en ég við að spenna öryggisbelti í bíl. Hann var greindari maður en ég og horfði á mig um stund og sagði svo: Já, þú meinar það. Uppfrá því ók hann alltaf með spennt belti.

Svo verð ég að segja að mikið andskoti vorum við vitlaus þarna forðum daga í Vöku. Og líka Jóhanna Sigurðardóttir, Steingrímur J. Sigfússon og hin gáfumennin í þjóðfélaginu sem skildu ekki þjóðfélagslega þýðingu þess að hafa öryggisbeltin spennt - alltaf.

Myndin er af axlaböndunum mínum, fann ekki mynd af öryggibeltinu.