Langlokustíll Guðmundar Andra og meginreglur

Hér á landi eru jafnaðarmenn ekki í rónni fyrr en þeir eru búnir að stofna nýjan flokk gegn „fjórflokknum“, með þeim árangri að hægri menn hafa stjórnað Íslandi meira og minna alla okkar fullveldistíð; þegar vinstri flokkarnir komust loks til valda þurftu þeir að vísu að endurreisa efnahagskerfið eftir mestu efnahagsófarir Íslandssögunnar, heimatilbúnar að mestu, en sökum þess að vinstri flokkunum tókst ekki, á fjórum árum að færa til betri vegar allt sem aflaga hafði farið á Íslandi öll fullveldisárin – með markvisst málþóf minnihlutans í gangi frá morgni til kvölds og um nætur – þá ákváðu kjósendur að leiða á ný til valda hægri flokkana og refsa vinstri flokkunum.

Þessi 108 orða málsgrein er annað hvort tær snilld eða tóm vitleysa. Hallast einkum að því fyrrnefnda. Man ekki til þess að hafa lesið jafnlanga málsgrein en hana skrifar Guðmundur Andri Thorsson, rithöfundur í Fréttablaðið í dag. Svo er það allt annað mál hvort maður sé sammála því sem þarna kemur fram.

Ég líti mjög upp til Jónasar Kristjánssonar, fyrrverandi ritstjóra, sem hefur skrifað mikið um stíl, rithátt og fleira gagnlegt. Hann segir í kenningum sínum um stíl í greinaskrifum:

1. Skrifaðu eins og fólk, ekki eins og fræðimenn.
2. Settu sem víðast punkt og stóran staf.
3. Strikaðu út óþörf orð, helmingaðu textann. ...

Þessa skoðun sína rökstyður Jónas á afar skilmerkilegan og skýran hátt:

Í kennslubókum blaðamanna er beðið um, að þeir skrifi ekki lengri málsgreinar en 23 orð. Í bókum fyrir sjónvarpsmenn og vefmiðlara er hámarkið sett við 17 orð. Nútímafólk vill ekki lesa eða heyra lengri málsgreinar. AP biður um 16 orða meðaltal.

Farsímar eru að verða tölvur almennings. Þar er skjárinn lítill. Það eykur kröfur til aukins hraða á textanum. Í forritinu Twitter, sem notað er í fjölpósti í farsíma, er hámarksfjöldi stafa 140. Það jafngildir einni 17-23 orða málsgrein. Einni skjámynd í farsíma.

Fólk skrifar oftast vegna þess, að það vill ná til annarra. Það er erfiðara en áður, því að fólk les minna og lætur meira truflast af öðrum tímaþjófum. Verkefni höfundar er að ná athygli fólks og halda henni til enda. Stuttar málsgreinar eru mikilvægt tæki.

Þeir, sem kunna stíl, geta brotið þessa reglu eins og aðrar reglur stílfræðinnar. En þú mátt ekki brjóta hana fyrr en þú veist, hvað þú ert að gera. Þess vegna, 23 orð í málsgrein, takk. Eða færri. Ekki fleiri. Kúnnarnir þínir lesa ekki, heldur skanna þeir.

Ég er þess fullviss að Jónas hefur rétt fyrir sér og Guðmundur Andri gerir mistök með þessum hluta greinar sinnar, jafnvel þó hann viti sitthvað um stíl. Lesandinn skannar yfir textann en nær ekki samhenginu á hraðferð sinni. Engu að síður er þetta vel skrifað hjá höfundinum þó ég sé alls ekki sammála innihaldinu (hafi ég skilið langlokuna rétt).

Guðmundur Andri Thorsson, rithöfundur skrifar vikulega rammpólitískar vinstri sinnað greinar í Fréttablaðið. Þann 16. mars á þessu ári fjallaði hann um umdeilt bréf utanríkisráðherra til ESB. Í því ítrekar ráðherrann að landið sé ekki lengur umsóknarríki um aðild. Þá sagði Guðmundur Andri með pólitískum þjósti:

Nú sniðganga þeir sjálft þjóðþingið í meðferð mikilvægasta utanríkismáls lýðveldissögunnar; senda án samráðs við utanríkismálanefnd loðmullulegt bréf sem enginn skilur, órætt og klúðurslegt uppsagnarbréf. Meira að segja málsmetandi þingmenn stjórnarmeirihlutans túlka bréfið sem svo að hér sé ekkert nýtt, bara árétting á því að ekkert sé að gerast. Aðrir túlka það öðruvísi.

Flestir munu nú telja að stíll Guðmundara Andra sé almennt mun betri og skiljanlegri en utanríkisráðnsherrans sem þó er ekki þekktur af rithæfileikum. Utanríkisráðuneytið er líklega ekkert betra í stíl, nema ef vera kynni kanselístíl, það er stjórnskipulegum nafnorðastíl.

Þegar á allt er litið er hugsanlega ekki á forræði Guðmundar Andra að ráðleggja öðrum í stíl.