Út á götu með hlunkinn í höndunum

Einu sinni gaf ég út tímarit um ferðamál. Það hét Áfangar. Reksturinn gekk svona upp og niður, mest þó niður. Þó voru áskrifendur á ritinu margir, rétt tæplega sex þúsund, minnir mig. Þetta var á árunum 1980 til 1984. Ritið kom út fjórum sinnum á ári.

Þessi ár voru dýrmæt reynsla fyrir ungan mann. Ég lærði margt. Meðal annars að það er stór munur á því að ritstýra og stjórna rekstri, tveir ólíkir heimar. Gerði þó hvort tveggja, hið fyrra þokkalega en hið síðara miður.

Á þessum árum var afar flókið að standa í útgáfu. Það var dýrt og tímafrekt. Maður samdi grein á ritvél, fór með hana í setningu, fékk þar spalta með textanum, hannaði útlit, sinnti umbroti, en þá voru spaltarnir límdir upp á stóra örk. Myndir voru yfirleitt svart-hvítar. Gera þurfti af þeim filmu, en litgreina þurfti litmyndirnar. Svo þurfti að selja auglýsingar, safna þeim saman eða búa til. Þetta þýddi sendiferðir út um allan bæ og loks að fara með allt í prentsmiðju. Í dag sinnir maður öllum verkefnum í þokkalegri Makka tölvu.

Kristinn Jónsson í Formprent prentaði fyrsta tölublaðið. Hann er og var frábær karakter, hvetjandi og hjálpsamur. Hann átti bara eins lita prentvél og því þurfti að rúlla litörkunum fjórum sinnum í gegnum vélina, einu sinni fyrir hvern lit. Tímafrekur andskoti, tók líklega viku að prenta.

Svo kom að skuldasdögum. Maður þurfti að greiða fyrir prentun, litgreiningu, umbrot, húsleigu, rafmagn, síma og allt þetta sem tilheyrði. Ég var ungur maður með tvær hendur tómar, gríðarlegan áhuga á útiveru og ferðalögum og þörf á að breiða út boðskapinn. Þrautagangan á milli banka var erfið. Víxlar féllu en voru framlengdir. Oft gekk illa gekk að innheimta áskriftir, stundum voru auglýsingar ekki greiddar fyrr en eftir dúk og disk. Reikningarnir hlóðust upp og angistin var oft mikil.

Það var mikill harmur að þurfa að selja tímaritið Áfanga árið 1984. Magnús Hreggviðsson sem þá rak Frjálst framtak keypti blaðið og gaf út í nokkur skipti. Fjárhagurinn var í rúst hjá mér eftir þetta ævintýri og raunar náði maður sér aldrei almennilega eftir það. Bankarnir, munið, þessi ríkisreknu, gleymdu aldrei neinu hvað mig varðaði, settu mig á svarta listann, og í hvert skipti sem ég ætlaði að kaupa íbúð eða bíl komu þeir hlaupandi með svipuna á lofti og brugðna byssustingi og heimtuðu sitt.

Um daginn var ég að fletta gömlu skjölum og fann þá úrklippu úr Morgunblaðinu frá því sjötta september 1984. Ég hafði klippt hana út og geymt því þarna var frétt um mig og mynd af mér og Kjartani Lárussyni, þeim ágæta formanni Ferðamálaráðs og hann var að afhenda mér fjölmiðlabikar ráðsins. Gríðarlegur hlunkur, rétt eins og ég hefði orðið bikarmeistari í fótbolt.

Ég man að þennan dag ég fór í jakkafötin mín, þau einu sem ég átti, gekk upp á Laugaveg 3 þar sem Ferðamálaráð var til húsa. Þar stóð yfir fundur ráðsins. Ég beið órólegur og kvíðinn fyrir utan fundarherbergið. Hlustaði á Hallgrímskirkjuklukkur glymja, umferðina á Laugaveginum og horfði á fallegar Íslandsmyndir á veggjunum. Svo var mér loks hleypt inn á fundinn. Þar inni var önnum kafði fólk sem hafði þá skoðun að einhvern tímann myndi ferðaþjónustan skipta máli fyrir Ísland. Kjartan afhenti mér bikarinn með einhverjum vel völdum orðum, mynd var tekin og svo opnuðust dyrnar og áður en ég vissi af var ég kominn út á götu með hlunkinn í höndunum.

Á undan mér hafði Haraldur J. Hamar, útgefandi Iceland Review fengið bikarinn og síðan Sæmundur Guðvinson, blaðamaður. Á eftir mér fékk Magnús Magnússon hann og þá Ríkisútvarpið vegna Stikluþátta Ómars Ragnarssonar og síðan margir aðrir, einn á hverju ári, held ég.

Ég er ekki að kvarta, en ég held að í hvert sinn sem fjölmiðlabikarinn var afhentur hafi verið haldið eitthvað kaffiboð með kökum og konfekti. Það gerðist þó ekki í mínu tilfelli, heldur fékk ég mér sérbakað í Björnsbakaríi við Hallærisplanið og ég og sambýliskonan snæddum þau með viðhöfn og pínulitlu stolti. Fór síðan úr jakkafötunum, tók af mér bindið og hélt áfram að pæla í því hvernig framtíðin ætti að vera. Stuttu síðar fór ég til Norges í nám í markaðsfræði, en það er allt önnur saga.

Þegar maður lítur yfir farinn veg finnst manni að ferðaþjónustan hafi vaxið ótrúlega hratt og vel. Mjög algengt var að margir litu niður á ferðaþjónustuna, með dálitlum hroka. Stjórnmálamenn sáu bara sjávarútveg og landbúnað. Iðnaður var eitthvað sem menn fengust við í bílskúrum, verslun og þjónusta var minniháttar atvinnuvegur. Og ferðaþjónstan var bara eitthvað fyrir tyllidaga, ekkert í alvörunni.

Í dag vildu allir Lilju kveðið hafa ...

Athugasemdir

[Þórir Kjartansson, 11.11.2012 kl. 16:22]

Fróðlegur pistill, Sigurður.  Hef oft séð á þínum skrifum að ferðamál og útivera eru þér hugleikin.  Bannerinn þinn af Mælifellinu og Veðurhálsi segir sína sögu.