Allir vilja komast að eldstöðvunum á 5VH

Enginn veit hvað sænski ferðamaðurinn ætlaði sér. Líklegast er þó að hann hafi viljað fara upp að gosstöðvunum á Fimmvörðuhálsi. Þangað vilja allir komast, að minnsta kosti var það skilningur minn þegar ég dvaldi um hálfsmánaðar skeið í Fimmvörðuskála Útivistar í byrjun september sl. Langflestir sem þangað komu voru útlendingar og allir vildu sjá eldfjöllin.

Hvers vegna skyldi ferðamaðurinn þá hafa valið sér þá leið að leggja upp frá Sólheimajökli en ekki Skógum?Ástæðan er líklega sú að vegurinn upp á Hálsinn er lokað við Skóga, læstur með keðju. Gildar ástæður eru fyrir þessu m.a. sú að koma í veg fyrir að fólk fari sér að voða þarna upp. 

Margir útlendingar halda að ferð á Fimmvörðuháls sé á allra færi, jafnvel í vetrarbyrjun. Í byrjun október hitti ég þar finnskt par, ung fólk sem hafði gengið upp frá Skógum og var uppgefið við Fimmvörðuskála. Þau hefðu aldrei komist niður í björtu svo ég bauð þeim far í bílnum mínum sem þau þáðu og ætluðu aldrei að hætta þökkum og blessunarorðum.

Þau voru hrikalega illa klædd. Sléttbotna strigaskórnir hans höfðu skemmst á leiðinni, táin stóð út. Hann var í bómullarbuxum og íþróttajakka. Hún var í einhvers konar gönguskóm, í nælonbuxum og hettupeysu. Þeim var vissulega heitt á göngunni en kólnuðu hratt þegar þó stöldruðu við. Nokkrar kexkökur voru í nesti og kalt vatn í plastflösku.

Ég hef áður sagt frá útlendum ferðamanni sem týndist í ágúst á leiðinni frá Básum og í Fimmvörðuskála. Í myrkri og þoku um miðja nótt fóru skálaverðir út að leita. Sá á Fimmvörðuhálsi finnur loks manninn, kaldan og hrakinn. Á leiðinni í skálann rekst hann svo á annan göngumann. Sá lá upp við stein, rennblautur og kaldur og beið þess sem verða vildi. Enginn vissi af ferðum hans og enn hafði ekki nokkur maður saknað hans. Báðir voru hjálpinni fegnir og hafa eflaust lært ýmislegt af mistökum sínum.

Ekki eru allir svo heppnir að geta lært af síðustu mistökum sínum. Fréttirnar af sænska ferðamanninum eru askaplega fátæklegar. Ég geri ráð fyrir því að hann hafi verið á leiðinni að eldstöðvunum. Því miður verður að búast við því að útbúnaður mannsins sé lélegur og hann hafi gert ráð fyrir því að hægt væri að komast upp og niður á nokkrum klukkutímum. 

Hann sér að hliðið að slóðanum upp á Fimmvörðuháls og sér á korti að vegur liggur upp að Sólheimajökli. Þangað ekur hann og hugsanlega nær hann að komast yfir torfærann jökulinn og heldur því í áttina að Fimmvörðuhásli. Hann er ekki með gps tæki, ekki með áttavita og skilur ekki aðstæður. Hann snýr ekki við í tíma þegar hann tekur eftir því að farið sé að rökkva. Þetta eru mestu mistök sem flestum fjallamönnum verður á. Menn telja það ósigur að snúa við en hugsa þó ekki rökrétt um framhaldið.

Ég er ekki trúaður á að sænski ferðamaðurinn hafi komist á Fimmvörðuháls. Þangað er of langt að fara miðað við þann tíma sem hann hefur hugsanlega haft. Hafa ber líka í huga að hann hefur tafist við að finna leið yfir Sólheimajökul, hafi hann yfirleitt komist þar yfir. Þá er hugsanlegt að hann hafi gengið upp með jöklinum, jafnvel fundið vegarslóðann að húsum vélsleðaleigunnar sem er í um það bil 800 m hæð.

Þetta bendi ég bara á til að sýna hversu erfitt verkefni björgunarsveita er. Menn reyna að setja sig í spor göngumannsins en það er óskaplega erfitt. Landslagið er torfarið, mikið um gil og gljúfur og jökullinn er stórhættulegur. Hann er háll og mikið um sprungur. 

Á meðfylgjandi kort frá ja.is hef ég dregið tvær örvar sem gætu markað hugsanlega gönguleið hans í áttina að Fimmvörðuhálsi. Blái rastinn markar það svæði þar sem Lágjökull var. Hann er nú orðinn slitinn og víða hafa opnast gil og gljúfur sem erfitt getur verið að komast yfir. Um daginn snjóaði á Hálsinu, þá kunna að hafa myndast snjóbrýr sem auðveldlega geta brotnað og göngumaður horfið ofan í bratt gil og vatn. 

Suðaustan slagviðri var á þessu svæði í gær. Þetta er erfiðasta áttin, það þekki ég og félagar mínir eftir ótal ferðir. Illa búinn ferðamaður á sér vart lífs von við slíkar aðstæður nema hann komi sér fyrir og reyni að spara orkuna, bíða í von og óvon eftir aðstoð. 

Enginn skyldi fara einn á fjöll. Vel búnum ferðamönnum verður ekkert að tjóni kunni þeir að nota útbúnað sinn og tæki. Þetta er einföld staðreynd sem jafnvel flækist fyrir hinu besta fólki. Reglurnar eru annars fáar og auðskiljanlegar. Láta vita af ferðum sínum, sinna tilkynningaskyldunni og ... snúa tímanlega við í stað þess að ana í óvissu.

Fundu spor við jökulinn

Athugasemdir

[Flosi Kristjánsson, 11.11.2011 kl. 16:57]

"Yaris-fólkið" er hugtak sem íslenskir leiðsögumenn nota gjarnan  yfir erlenda ferðamenn sem halda að á hálendinu séu malbikaðar hraðbrautir með tilheyrandi bensínstöðvum og matsölustöðum.

Ef við tökum nafnið í bíltegundinni, sem er dæmigerður borgarbíll, og líkjum við búnað til fjallaferða, þá erum við að tala um gallabuxur, háskólaboli og létta íþróttaskó.

Þarna erum við að horfa á dapurlega staðreynd og við vitum að margir erlendir ferðamenn hafa mætt örlögum sínum, illa búnir uppi á fjöllum.

Við getum agnúast og rifist, en ... hvernig er hægt að koma þeim skilaboðum örugglega til erlendra ferðamanna, að það bíði ýmsar hættur ef farið er út fyrir malbikið, og að t. d. Suzuki Jimny sé ekki fjallajeppi á Íslandi! (no kidding)