Um örnefnagerð og stórkoslegt landslag í Hvannárgili

Ég skrifaði mikið um gosið á Fimmvörðuhálsi á síðasta ári. Birti myndir og bjó til nokkur kort sem sýndu m.a. framgang hraunsins og örnefni.

Tilgangurinn var fyrst og fremst sá að veita upplýsingar. Í fjölmiðlum voru þær því miður oft af skornum skammti. Líklega er ekki auðvelt fyrir fjölmiðlafólk að skrifa um staðhætti sem það þekkir ekki, jafnvel þó heimildir séu nægar. Eins fannst mér fréttatilkynningar og umsagnir stjórnvalda um eldgosið oft ansi ónákvæmar.

Yfirleitt fékk umfjöllun mín um gosið nokkuð góðar viðtökur. Auðvitað hefði ég getað gert betur og vandað mig meira en ber fyrir mig flýtinum. Mér fannst svo miklu skipta geta birt skýringu í blogginu með nýjum fréttum til að ná til sem flestra lesenda.

Umdeild örnefnasmíði 

Meðal athugasemda sem ég fékk í byrjun var sú að ég leyfði mér nefna nafnlaust gil Innra-Suðurgil. Það má sjá á meðfylgjandi korti. Þetta er afgil, mjög innarlega í Hvannárgili, liggur suður og austur að Fimmvörðuhálsi.

Hvannárgil er víða torfarið, en stórkostleg náttúrusmíði. Það sem ég nefndi Innra-Suðurgil er ekki síður tilkomumikið. Stundum getur það verið ófært nema göngumaðurinn hafi yfir tækjum að ráða til að komast yfir torfærurnar. Um gilið hefur ég tvisvar farið, í bæði skiptin lent í miklum „mannraunum“ ... eða þannig.

Ástæðan fyrir því að ég valdið þetta nafn er að aðeins utar er Suðurgil og gengur inn að jökli. Á þess og Innra-Suðurgils eru Merkurtungur og þar ber hæst Merkurtungnahaus, mikilúðlegt og glæsilegt fjall, 868 m hátt, hærra en Esjan. Eiginlega er ekki hægt að hafa gilið ónefnt svo stórt og mikilfenglegt sem það í raun er. 

Hverjir hafa búið til örnefnin? 

Sumir segja að það eigi ekki að vera á færi einstaklinga að búa til örnefni. Það hefur þó hins vegar lengst af verið þannig en nú sér einhver stofnun um samræmingarmálin. Mér til afsökunar hef ég þá staðreynd að einungis örnefni ná aðeins yfir lítinn hluta landsins. Það er afar bagalegt fyrir ferðamenn. Lítil reisn er yfir því að nota gps-punkta til að segja frá staðháttum. Mikið óskaplega yrðu það flatar og óspennandi lýsingar.

Gönguferð um Hvannárgil

Um síðustu helgi gekk ég með góðum vinum frá Básum og upp á Fimmvörðuháls. Veðrið var afskaplega gott og frábærar aðstæður fyrir áhugaljósmyndarann sem í mér býr. Þetta er nú líklega í þriðja sinn sem ég kem á eldstöðvarnar og í fyrsta sinn sem ég geng Hvannárgil eftir gos.

Meðfylgjandi mynd tók ég af gilmótum Hvannárgils og hins ónefnda sem ég hef kosið að nefna Innra-Suðurgil. Það er aldeilis engin smásmíði. Hrikalegir hamraveggirnir eru nær lóðréttir og áin er ekkert minni en sú í sjálfu Hvannárgili. Innst inni má greina lítinn skriðjökul sem gengur niður af Hálsinum og ofan í gilið. Hann eru nú miklu minni en þegar ég fór síðast niður hann. Myndin skýrir sig sjálf með þessum groddalegu örnefnamerkingum.

Snyrtileg náttúrusmíð 

Þarna er svo önnur mynd sem ég tók af hrauninu sem rann ofan af Fimmvörðuhálsi og í Hvannárgilið. Takið eftir hversu snyrtilegur hraunstraumurinn er. Ekki að spyrja að móður náttúru. Mikið óskaplega hefði mig langað til að vera þarna þegar hraunið brann og rann. Það er nú líklega orðið kalt en þó stíga smáir gufubólstrar upp úr því fyrir neðan hamrana.

Þegar ég skoða kortið hérna fyrir ofan kemur í ljós að staðsetning hraunsins í Hrunaárgili og Hvannárgili er nokkuð nákvæm. Er bara ánægður með það enda hafði ég aðeins vefmyndavélar og ljósmyndir úr fjölmiðlum mér til stuðnings.