Eiga dómarar að taka mið af almenningsáliti?

Vissulega var forsíðan á Mogganum í dag sláandi og líklegast hneykslast flestir á því hversu vægan dóm kynferðisafbrotamaður fær fyrir svo alvarlega glæpi.

Víkjum frá þessum umræddum dómi, hann vekur viðkvæmar tilfinningar í hjörtum okkar og tökum dæmi um önnur lögbrot sem eru líka alvarleg. Hugsanlega verður allur almenningur reiður yfir vægum dómi fjársvikamanna, svo reiður að hvatt er til mótmæla við húsnæði dómstólsins, undirskriftasöfnun er hafin þar sem hvatt er til þess að dómararnir verði reknir og reiðir borgarar senda tölvupósta þar sem dómnum er mótmælt.

Að sjálfsögðu hlýtur það að vera umhugsunarvert ef almenningi blöskrar dómar sem upp eru kveðnir. Þá er ástæða til þess að dómsvaldið fari í einfalda nafnaskoðun ef svo má að orði komast. Ástæða er líka til að velta vöngum yfir aðgerðum almennings. Til hvers eru þær?

Er það réttlætanlegt að efna til opinbers ágreinings við dómara á þann hátt að birta myndir af þeim eins og þeir væru sakamenn bara af því að tiltekinn hópur þjóðfélagsþegna er á móti ákveðnum dómi? 

Sé svarið jákvætt vaknar önnur spurning. Hverjar verða afleiðingarnar ef dómarar freistast til að taka mið af almenningsáliti frekar en lagabókstaf? „Almenningsálit“ er mjög vafasamur mælikvarði hvar sem bori er niður, einnig við lagasetningu sem og dómstörf. Meirihlutinn þarf ekki endilega að hafa rétt fyrir sér. Hann getur einfaldlega haft ákveðna skoðun í dag og aðra á morgun. Fæstir taka djúphugsaða afstöðu til mála, flestum er sama, eiga nóg með stritið frá degi til dag.

Almenningur er bara fjöldi einstaklinga, stundum hópar sem allir skarast að einu eða öðru leyti, en almenningur er aldrei ein heild né heldur er háværasti hópurinn stærstur og hann er afar sjaldan meirihlutinn.

Ég vil frekar að dómar séu kveðnir upp samkvæmt skráðum lögum heldur en einhverju „almenningsáliti“. Það kann að vera dómarar kveðið eintaka sinnum upp of milda eða of stranga dóma. Það er ásættanleg áhætta á móti aftökum almenningsálitsins.

Best er að skynsamir karlar og konur sinni löggjafastörfum á Alþingi, hafi samráð við þá sem best til þekkja áður en lög eru sett. Á sama hátt er farsælast að fólk sem hefur sérþekkingu á lögum annist dómstörf og kveði upp vel ígrundaða dóma. Dómarar eiga að vera hlutlausir, þeir eiga ekki að hafa nokkurra hagsmuna að gæta, hvorki fjárhagslega né að öðru leyti. Þetta ætti að vera nokkuð tryggt eins og staðan er í dag og það er gott.

Dómstóll götunnar er beinlínis hættulegur vegna þess að hann er ekki rökréttur. 

Svo er það allt annað mál hvort Hæstiréttur hafi kveðið upp vel ígrundaðan dóm í máli kynferðisafbrotamannsins.