Þjóðarskömm að Einar Kárason fær ekki listamannalaun

Hann er einn mesti núlifandi sögumaður sem ég veit af, gríðarlega vel máli farinn og hefur margt að segja sem þó er ekki sjálfgefið hjá íslenskum rithöfundum. Ég er auðvitað að tala um Einar Kárason, hinn mikla jöfur íslenskra skáldsagna.

Vinskapur okkar Einars er afar einhliða. Hann veit ekkert um mig en ég hef lengi verið einn af aðdáendum hans, það er að segja hef lesið bækurnar, þó ekki allar ... Með öðrum orðum, við þekkjumst ekki hætishót.

Stormfuglar hafa verið í seilingarfjarlægð frá skrifborði mínu frá því um mitt síðasta sumar og hef ég ótal sinnum gripið í hana.

Rithöfundurinn Einar Kárason er einstakur. Enginn annar getur skrifað eins og hann gerir í Stormfuglum. Stundum langar og flóknar málsgreinar, sem þó eru svo haganlega saman settar að lesandinn missir hvorki þráðinn né athyglina. Minnimáttar skrifarar kunna ekki þessa list og við lítum allir upp til Einars, ýmist með aðdáun eða öfund, jafnvel hvort tveggja.

Ég fletti bókinni þegar ég var að skrifa þennan pistil og kom af tilviljun þar niður er segir af stýrimanninum: 

Frammi í káetunni undir hvalbaknum var annars stýrimaður aleinn og farmlama, hann kastaðist út úr kojunni og á gólfið, þar lá hann með fullri meðvitund, jafnvel aukinni meðvitund vegna kvala í baki og innvortis, og nú heyrði hann hvernig allt var að hljóðna þarna í kring; hann þekkti þetta, var ágætis sundmaður og svona breytast umhverfishljóðin þegar maður er kominn á kaf; stýrimaðurinn sá alla ævi sína renna hjá, þetta gerist í alvöru hugsaði hann; svo sá hann fyrir sér konuna og börnin, og hann ákvað að þylja allt það sem hann kynni af bænum og guðsorði á leið sinni inn í eilífðina, kannski myndi fjölskylda hans heima í Kópavogi á einhvern hátt heyra það eða skynja. [Stormfuglar, blaðsíða 97.]

Þegar ég var krakki í menntaskóla var ég tvö sumur á togurum, jafnvel síðutogurum, en bókin Stormfuglar gerist um borð í einum slíkum á Nýfundnalandsmiðum. Ég kannast því við orðalagið sem er svo skýrt og „rétt“ með farið, jafnvel þó Einar hafi verið skemur á togurum en ég, eftir því sem ég las einhvers staðar.

Sá armi samfylkingarmaður, Einar Kárason er þó síður en svo syndlaus. Hann sem kallaði fólk sem býr utan höfuðborgarsvæðisins „landsbyggðarhyski“, hann sem atyrti og hæddist að fólki sem vill halda Reykjavíkurflugvelli á sínum stað. Má vera að þar hafi hann gleymt sér, hrokkið í hrokagírinn, tilfinningin borið skynsemina ofurliði þegar þetta gerðist. Enda baðst samfylkingarmaðurinn afsökunar, ekki á skoðunum sínum, heldur að hafa uppnefnt íbúa landsbyggðanna. Má vera að hugur hafi fylgt máli.

Ég geri greinarmun á pólitíkusinum Einari Kárasyni og rithöfundinum. Sá fyrrnefndi má hafa sínu lífi á þann hátt sem hann vill og raunar sá síðarnefndi líka svo framarlega sem hann skrifar góðar bækur.

Og þar sem stefna meirihluta Alþingis er að veita völdum listamönnum laun fyrir framlag sitt til menningar þjóðarinnar finnst mér algjörlega ótækt að vaða framhjá Einari Kárasyni og láta hreinlega sem hann sé ekki til. Þeir vita sem vilja að rithöfundar lifa ekki af list sinni einni saman nema þeir verði svo frægir og miklir að bækur þeirra séu gefnar út á útlendum mörkuðum og rokseljist þar.

Vera má að bækur Einars hafi komið út í öðrum löndum en það breytir þó ekki framlagi hans til íslenskrar menningar.

Telja má það þjóðarskömm að einni mesti sögumaður þjóðarinnar skuli ekki fá listamannalaun og á sama tíma fær stíllaust „rithöfundar“ slíka viðurkenningu.

Samkvæmt Wikipedia eru þessar skáldsögur Einars Kárasonar:  

• Þetta eru asnar Guðjón, 1981
• Þar sem djöflaeyjan rís, 1983
• Gulleyjan, 1985
• Fyrirheitna landið, 1989
• Heimskra manna ráð, 1992
• Kvikasilfur, 1994
• Norðurljós, 1998
• Óvinafagnaður, 2001
• Stormur, 2003
• Ofsi, 2008
• Skáld, 2012
• Skálmöld, 2014
• Passíusálmarnir, 2016
• Stormfuglar, 2018

Hafa einhverjir aðrir rithöfundar á listmannalaunum gert betur?