Hrikalegt þetta með Mýrdalsjökul ...

Hvað er eiginlega að gerast í Mýrdalsjökli? Hefur enginn áhyggjur? Nei, það er ekkert að gerast, Katla sefur vært og um þessar mundir mælast þar varla skjálftar. Kortið hér við hliðina sýnir skjálfta síðustu þrjá daga. Þarna mælis einn skjálfti fyrir framan sporð Tungnakvíslajökuls og er hann 1,6 sig og varð á 700 m dýpi.

Nei, það er eiginlega ekkert hrikalegt að gerast í Mýrdalsjökli. Hvað hefur þá orðið um alla þá spöku og fróðu menn sem spáðu dómsdagseldsumbrotum í Kötlu strax á eftir gosinu í Eyjafjallajökli árið 2010?

Því er fljótsvarað. Þeir eru að bora í nefið einhvers staðar þar sem þeim líður vel. Sama á við þann draumspaka sem oft hefur verið að benda mér á komandi hamfarir. Hamfaraspár hans hafa ekki ræst ennþá. Staðreyndin er nefnilega sú að snúnara að spá um framtíðina en fortíðina („ég sá gosið í Eyjafjallajökli fyrir,“ segja sumir eftir á).

Á þessu ári hafa tiltölulega fáir jarðskjálftar mælst í Mýrdalsjökli nema hugsanlega í byrjun ágúst. Þá varð hrina þar og tveir skjálftar mældust yfir þrjú stig. Kortið hægra megin sýnir skjálfta frá 6. til 12. ágúst. Síðan hefur eiginlega ekkert gerst og varla verið rætt um Mýrdalsjökul og Kötlu nema í einni heimildarmynd og tali um gasleka úr jöklinum.

Þó eitt hundrað ár séu nú frá síðasta gosi í Kötlu bærir hún ekkert á sér. Mörgum finnst það stórskrýtið en þess ber þó að gæta að tímatal okkar hefur sáralítið forspárgildi. Það sem einu sinni hefur gerst getur auðvitað gerst einhvern tímann aftur. Áherslan hér er á „einhvern tímann“.

Frá miðju ári 2016 og fram eftir ári 2017 fjölgaði jarðskjálftum stórlega á mælum Veðurstofunnar og töldu margir að gos væri í aðsig. Katla lætur ekki að sér hæða því síðan þá virðist skjálftum hafa farið fækkandi og líða nú vikur og mánuðir án umtalsverðrar skjálftavirkni.

Á meðan er Vatnajökull í miklum ham. Öræfajökull sýnir áköf merki um að þar verði hugsanlega gos í náinni framtíð. Grímsvötn eru á góðri sveiflu sem og Bárðarbunga. Hraungangurinn sem olli gosinu í Holuhrauni er enn virkur og í honum verður fjöldi skjálfta í hverri viku sem bendir til að þar streymi enn glóandi hraun. Þrýstingurinn er engu að síður svo lítill að enn verður ekki vart við gosóróa. 

Við Herðubreið er stöðugur órói á talsverðu dýpi og bendir hann til þess að þar sé kvika sem leitar til yfirborðs. Þó er berggrunnurinn þarna talsvert sprunginn og kvikan nær ekki að komast upp á yfirborð eða að þrýstingurinn er ekki nægur.

Jafnvel á Reykjanesi verða fjöldi skjálfta út um öll rekbelti, sérstaklega við suðurenda Kleifarvatns og jafnvel í botni þess.

Nei, Katla gamla hefur það náðugt. Vísindamenn fylgjast engu að síður stöðugt með, vakta jökulinn með fjölbreyttum tækjum dag og nótt. Eftirfarandi segir á vef Veðurstofu Íslands, sjá hér:

Ef skjálftavirkni eykst í Kötlu hljómar sjálfvirk viðvörun í eftirlitssal Veðurstofunnar í Reykjavík. Þar er vakt allan sólarhringinn, alla daga ársins. Þessi viðvörun er hluti af kerfi sem nær yfir allt landið.

Mælakerfi náttúrvárvöktunar Veðurstofunnar er mjög umfangsmikið. Það byggir á jarðskjálftamælingum, aflögunarmælingum (GPS, þenslumælingum og gervitunglamyndum), vatnamælingum, gasmælingum, drunumælingum, vefmyndavélum og sértækum mælingum t.a.m. eftirliti með yfirborði jökulsins og þróun jarðhitakatla meðal annars til að fylgjast með jarðhitabreytingum og hugsanlegri söfnun bræðsluvatns í jöklum. Ennfremur er sérstakt eftirlit haft með öskudreifingu á meðan á eldgosi stendur. Sjálfvirk úrvinnslukerfi taka við mælingum og eru niðurstöður yfirfarnar af sérfræðingum jafn óðum og þær berast.

Afar áhugavert er að lesa hversu víðtækt eftirlitið er með Mýrdalsjökli og ljóst er að jarðvísindamennirnir sem sinna því eru afar færir.

Athugasemdir

[Emil Hannes Valgeirsson, 11.12.2018 kl. 22:45]

Enginn veit fyrr en allt í einu.