Aldrei hætta á gáleysisakstri í ám í Þórsmörk

Fjöldi fólks veit ekki hvar Þórsmörk er en hefur þó margoft komið þangað. Fjöllmargir rugla og bulla og halda að Þórsmörk sé allt landið þarna í krinkanum milli Eyjafjallajökuls og Mýrdalsjökuls.

Í þokkabót kallar Vegagerðin veginn inn eftir Þórsmerkurveg. Samt liggur þó ekki í Þórsmörk heldur í Bása á Goðalandi.

Til að komast í Þórsmörk þarf að aka yfir Krossá, hún er ekki brúuð og því enginn vegur þangað heldur vegleysa. Vegurinn ætti að kallast eitthvað allt annað, til dæmis Básavegur.

Meðfylgjandi er kort sem ég kastaði upp í flýti. Á því sjást landsvæði sem undir engum kringumstæðum má kalla Þórsmörk. Það er einfaldlega rangt og brýtur gegn öllum hefðum, munnlegum og skriflegum heimildum um örnefni. Ein helsta heimildin er bókin Þórsmörk eftir Þórð Tómasson í Skógum og að auki árbækur sem Útivist hefur gefið út og kort sem félagið hefur unnið í samvinnu við Ferðafélag Íslands og fleiri aðila.

Efst á kortinu er landsvæði í brúnleitum lit. Það er Þórsmörk. Sunnan við það (munum að norður er alltaf upp á kortum) er Goðaland, litað með rauðu. Austan við það eru Hrunar, Múlatungur, Guðrúnartungur og Teigstungur. 

Vestan við Goðaland er Merkurtungur og þá Stakkholt og vestan frá skriðjöklinum er Steinsholt og hann heitir Steinsholtsjökull.

Með þessum örnefnum og mörgum fleiri er afar auðvelt að rata og ferðast, ekki fer á milli mála hvert ferðinni er heitið.

Einar Sveinbjörnssonm veðurfræðingur, fer ekki beinlínis með rangt má þar sem hann talar í fréttinni á mbl.is um hættu á gáleysisakstri í Þórsmörk. Hann á eflaust við að á veginn inn eftir falla margir ár og lækir. Auðvitað hefði blaðamaðurinn átt að leiðrétta Einar enda engin hætta í Þórsmörk.

Eini vegurinn sem er í Þórsmörk er frá Ranatá vestast á Merkurrana og inn að Húsadal. Enginn hætta er á gáleysisakstri í ám í Þórsmörk nema menn vilji telja Krossá til hennar og það er mér svo sem að meinalausu. Enginn mun hins vegar aka yfir lækinn sem fellur eftir Langadal vegna þess að þar er enginn vegur. Sem sagt lítil hætti á gáleysislegum akstri.

Ekki skal gert lítið úr vatnsföllum á leiðinni inn í Bása. Einu sinni voru taldar yfir fimmtíu ár og lækir á þeirri leið en það kann að hafa breyst. Af stórum ám hefur Akastaðaá verið oft til trafala, Jökulsáin sem kemur undan Gígjökli og ekki síður Steinsholtsá.

Margir vita að Krossá getur verið verulegur farartálmi í vætutíð eins og núna. Einnig er getur Hvanná verið til mikilla erfiðleika en hún er er vestan við Goðaland. Í henni er mikill straumur.

Dæmi eru um að Básalækurinn hafi bólgnað upp og flætt yfir veginn og gert margan bílstjórann óstyrkann. Strákagilslækur er oftast meinleysislegur en í svona tíð getur hann orðið að straumhörðu skaðræðisfljóti sem engu eirir og spillir landi og vegum.

Hætta var á gáleysisakstri í Þórsmörk

Athugasemdir

[Hrólfur Þ Hraundal, 12.10.2016 kl. 15:09]

Þakka þér Sigurður margt ágætt, en þér að segja þá hef ég lengi furðað mig, sem og ýmsir aðrir á nafngiftinni  Morinsheiði, um er að ræða borgmyndað fjall sem í sumum landshlutum væri nefnt Goðaborg.

Mikil helgi hefur verið á ýmsum stöðum þarna og ekki hvað síst á þessu borgmyndaða fjalli sem er hálf falið á milli annarra fjalla og með tengingu yfir til Heljar.  

Hvert sem nafnið er eða var þá er það örugglega mjög gamalt og mögulega eldri en Goðaborgar nöfn. Mor – ins – heiði ?  Hvað gæti  “ ins“ þítt í gömlu máli, ef það er þá úr gömlu máli ?     

[S i g u r ð u r S i g u r ð a r s o n, 12.10.2016 kl. 15:31]

Þakka þér Hrólfur.

Ég taldi alltaf að heiðin væri kennd við William Morris, enskan listmálara sem kom til landsins og tók ástfósstri við land og þjóð, lærði meðal annars íslensku. Hann mun hafa komið í þórsmörk en aldrei á heiðina sem við hann er kennd. Raunar er hún ekki heiði heldur eins og þú segir, borgmyndað fjall, nær því rennislétt að ofan.

Ágætar hugleiðingar eru um Morinsheiði á vísindavefnum, http://www.visindavefur.is/svar.php?id=55912.

Þar segir að Þórður Tómasson í Skógum telji að heiðin dragi nafn af mórauðum lit sínum. Ég er ekki sammála því. Eftir ótal ferðir um svæðið hef ég aldrei rekist á neitt rauðleitt þar. Á gönguleiðinni er hún grá og hörð undir fæti en í vætutíð og á vorin er hún forug og hundleiðinleg. Hún gæti allt eins heitið Forinsheiði ... en það gengur víst ekki upp.

Já, svo heitir Heljarkambur þar sem Morinsheiði tengist við Fimmvörðuháls. Þar hefur orðið til skarð, runnið rækilega úr til beggja átta, í Hvannárgil að vestan og Hrunaárgil að austan. Það þótti eitt sinn hrikalegt umferðar en er það ekki lengur.

Fjöldi staða hér á landi eru kennd við hel og víti. Reyndi einu sinni að skrifa eitthvað gáfulegt um þau örnefni. Hér er linkurinn á þá grein: 

http://sigurdursig.blogspot.is/2013/10/feru-til-helv-getur-stundum-hrokki-ut.html.