Tvö örnefni með tilvísun í tvennt

Örnefni eru dálítið áhugamál hjá mér. Fyrr í dag var ég að vinna við leiðarlýsingar og kom að tveimur örnefnum sem fólk er sífellt að leiðrétta mig með. Ég hef þó ekki látið segjast enda hef ég svo ágætar heimldir fyrir mínu máli. Bæði eiga þau það sameiginlegt að þau eiga við tvennt af hvoru.

Sleggjubeinaskarð 

Ganga á Hengil getur hafist í Sleggju-beinadal en þar var áður fyrr skáli og skíðasvæði Víkings en er nú aflukt og einangrað svæði í gíslingu Orkuveitur Reykjavíkur. Það breytir því ekki að enn er sæmilegt að hefja gönguna þar og halda upp í Sleggjubeinaskarð og Innstadal.

Á landakortum stendur Sleggjubeinsdalur og sömuleiðis er nafn skarðsins miðað við eina Sleggju. Þær eru engu að síður tvær. Þetta benti Eysteinn Jónsson, fyrrum þingmaður og ráðherra, mér á eitt sinn er ég átti við hann tal á útgáfuárum mínum. Hins vegar er miklu algengara að talað sé um Sleggjubeinsskarð. Ég ákvað að reyna að finna einhverjar heimildir í greinasafni timarit.is og þetta er meðal annars árangurinn

Í Morgunblaðinu frá 1916 er ferðasaga eftir ókunnan höfund og segir í henni: 

Þegar klukkan var rúmlega eitt um miðnætti lögðum við af stað upp fjallið. Við gengum upp Sleggubeinsdal, sem liggur í norð-austur af Kolviðarhól, milli Húsmúla og Skarðsmýrarfjalls. Þá er fyrst komið á fjallshrygg er Sleggja nefnist og þaðan ofan í grænan dal, sem kallaður er Innstidalur.

Í árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1937 er grein um Örnefni í Henglinum eftir Þorsteins Bjarnason frá Háholti. Hann segir meðal annars í greininni: 

Inn í útsuður-hlíð Hengilsins gengur Engidalur (41) ; er hann á milli Marardals og Húsmúlans (42). Í Engidal er Nautastígur (43). Þá eru Sleggjubeinsdalir (44) ; þeir liggja inn í útsuðurhorn Hengilsins; upp af dölunum eru Lambahryggir (45). 

í Fálkanum frá því 1945 segir:

Innstidalur er sléttur og botnbreiður, og grösugur á sumrum afar hallalítill allaleið frá Sleggjubeinshálsi og inn undir hveri.  

Á myndinni er horft inn Sleggjubeinadal. Fullyrða má að einhvern tímann hafi hann litið betur út en undir oki Orkuveitunnar. Sleggjubeinaskarð er vinstra megin en á myndinni sjást ekki sleggjurnar.

Hattafell

Víða á kortum stendur að fjallið norðan við Markar-fljótsgljúfur og vestan við Emstrur heiti Hattfell. Það er rangt því hattarnir eru tveir. Þetta lagði gamall vinur minn, Olgeir Engilbertsson, mikla áherslu á einhvern tímann er við vorum þarna á ferð í gamla Víboninum hans.

Raunar er það nú að á kortum Landmælinga er örnefnið rétt ritað. Sé hins vegar leitað heimilda á timarit.is eru langtum fleiri tilvísanir í Hattfell. Aðeins fimm eru í Hattafell og svo merkilega vill til að ég á eina þeirra, þ.e. grein í Morgunblaðinu um gönguleiðina milli Landmannalauga og Þórsmerkur frá 1985. Skárri heimildarmann á þeim vettvangi fann ég sem sagt ekki nema sjálfan mig ...

Raunar háttar svo til að efst í fjallinu eru tveir kollar sem mættu svo sem líkjast höttum, annar en mun stærri en ekki má gleyma þeim minni.

Verstur fjárinn að ég fann enga tiltæka mynd af Hattafelli nema þessi hér að ofan. Hún var tekin fyrir tíu árum af Eyjafjallajökli og horft er í norður með miklum aðdrætti. Hattafellið er lengst til vinstri, Stóra-Súla fyrir miðju og Kaldaklofsfjöll ber hæst, svo eitthvað sé nefnt.