Inn í nóttina og bílaumferð verður lokað

Orðlof

Lést friðsamlega

Í fréttum Ríkisútvarps á miðnætti á jóladag var sagt svona frá láti frægs erlends tónlistarmanns: Hann lést í kyrrþey á heimili sínu. Þetta var endurtekið í fréttum klukkan eitt og klukkan tvö eftir miðnætti. Enginn las yfir. Hann fékk hægt andlát á heimili sínu.

Mbl.is segir líka frá láti söngvarans og orðar það sínum hætti: „Í til­kynn­ingu frá fjöl­miðlafull­trúa hans kem­ur fram að Michael hafi lát­ist „friðsam­lega heima hjá sér.“ …

Á íslensku er talað um að fá hægt andlát. 

Þegar ferill tónlistarmannsins var rakinn í hádegisfréttum Ríkisútvarp sá annan í jólum var sagt frá hljómsveit,sem hann var í sem hefði leyst upp laupana. Of algengt að heyra misfarið með orðtök, sem eru föst í tungunni. Að leggja upp laupana, er að hætta, gefast upp. Enginn les yfir. Ekkert gæðaeftirlit með framleiðslunni!

Bloggsíða Eiðs Guðnasonar, 29.12.2016. 

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Leita áfram inn í nótt­ina að manni á Snæ­fellsnesi.“

Fyrirsögn á mbl.is.                  

Athugasemd: Árið 1985 kom út bíómynd í Bandaríkjunum sem heitir „Into the night“. Leikstjórinn er John Landis og í aðalhlutverkunum eru meðal annarra Jeff Goldblum og Michelle Pfeiffer. Myndin fær 6,5 á IMDb en ég mæli ekkert sérstaklega með henni.

Ólíkt skemmtilegra er lagið „Into the night“ með Santana, hraður taktur og fjalla um manninn sem ætlar að stökkva fram af háu hús en sér þá stúlku dansa. Sjá myndbandið, til dæmis hér hér. 

Svo fallega er ort:

Like a gift from the heavens, it was easy to tell,
It was love from above, that could save me from hell …

Hinn ágæti rithöfundur Ólafur Jóhann Ólafsson skrifaði bókina Höll minninganna sem kom út árið 2001 og er mikið lofuð. Bókin var þýdd á ensku og fékk nafnið „Walking into the night“.

Á íslensku er sagt að rökkrið komi hægt og hljótt og á eftir fylgir nóttin, dimm eða björt eftir árstíma. Sumarið kemur, einnig veturinn og sama má segja um ýmsa daga, jólin koma, páskarnir og afmælisdagurinn svo dæmi séu tekin.

Held það séu um það bil tíu ár síðan ágæt kona sagðist ganga kát „inn i sumarið“. Ég varð hissa, þurfti nokkrar sekúndur til að skilja ummælin. Þetta er þó alþekkt orðalag á ensku og hefur náð fótfestu hér á landi. Ástæðan er líklega sú að orðin eru svo auðþýdd og merkingin skiljanleg. Við göngum inn í hús en varla árstíðir. Þó þekkist að menn hafi gengið í björg og jafnvel fjöll en það er nú önnur saga (sögur).

Svona eru nú áhrif enskunnar á íslenska tungu.

Tillaga: Leitað fram á nótt að manni á Snæfellsnesi.

2.

„Tveir eru tald­ir hafa orðið fyr­ir meiðslum en von­ast er ekki til þess að þau séu ekki al­var­leg.“

Frétt á mbl.is.                  

Athugasemd: Fljótfærni skemmir. Varla er vonast blaðamaðurinn eða einhverjir aðrir til þess að meiðslin séu ekki alvarleg. 

Sá blaðamaður sem tekur starf sitt alvarlega, les yfir og lagfærir orðalag og stafsetningu, ber virðingu fyrir lesendum. Hvað er mikilvægara einum blaðamanni en lesendur fjölmiðilsins?

Tillaga: Tveir eru tald­ir hafa orðið fyr­ir meiðslum en von­ast er að þau séu ekki al­varleg.

3.

„Skot­svæðin og pallarnir verða af­markaðir með keilum og borðum, en ásamt þeim mun sér­stakt gæslu­fólk sjá um að halda skot­glöðum ein­stak­lingum réttu megin við línuna þegar þeir skjóta upp og með því reyna að koma í veg fyrir að fólk fagni ára­mótunum á Bráða­mót­tökunni.“

Frétt á frettabladid.is.                   

Athugasemd: Þetta er löng og flókin málsgrein í illa skrifaðri frétt. Blaðamaðurinn hefði betur lesið fréttina sína yfir fyrir birtingu og haft vit á því að stytta málsgreinina, stutt málsgrein er alltaf betri en löng.

Hver er munurinn á „sérstöku gæslufólki“ og gæslufólki. Líklega hefði verið óhætt að sleppa þessu „sérstaka“

Í fréttinni segir líka:

Fjöldi slysanna sé mjög breyti­legur ár frá ári en ára­mótin séu hins vegar ekki búin enn og því gætu komið upp ein­hver til­vik næstu daga.

Hversu löng geta áramótin eiginlega verið að mati blaðamannsins? Varla eru þau margir dagar eins og þarna kemur fram. Betur fer á því að sleppa ákveðna greininum í orðinu slys í upphafi málsgreinarinnar.

Í lok fréttarinnar segir:

Lög­reglan bendir einnig á það að bíla­um­ferð verður lokuð á Skóla­vörðu­holti …

Þetta er tóm vitleysa. Umferð verður ekki lokað, hins vegar er hægt að loka götum og takmarka þannig umferð.

Blaðamenn Fréttablaðsins virðast margir ungir og óreyndir en fá engu að síður að leika lausum hala á síðum blaðsins og vefnum. Ritstjórarnir hafa ekki tíma til að skóla þá til eða þeim er alveg sama hvers konar skrif eru birt á milli auglýsinga. 

Tillaga: Skot­svæðin og pallarnir verða af­markaðir með keilum og borðum. Gæslu­fólk mun sjá um að halda skot­glöðum ein­stak­lingum réttu megin við línuna. Tilgangurinn er að reyna að tryggja öryggi fólks.

4.

„Kostaði augun úr í sumar en má nú fara.“

Fyrirsögn á dv.is.                   

Athugasemd: Fyrirsögnin er óskiljanleg. Blaðamaðurinn bullar.

Í fréttinni segir:

Pep Guardiola hefur tjáð Cancelo að hann geti farið, stjórinn hefur haldið trausti við Kyle Walker.

Hvað merkir orðalagið að „halda trausti“. Kannast ekki við það. Í upphafi  var talað um Gardiola og Cancelo. Þarna birtist annað nafn, Kyle Walker, en ekkert sagt nánar sagt um manninn.

Fréttin er afskaplega rýr. 

Í annarri frétt á DV skrifar sami blaðamaður:

Raiola er umdeildur umboðsmaður hjá United, Sir Alex Ferguson hataði Raiola og það hefur smitað sér í samskiptum hans við félagið og stuðningsmenn.

Hvað merkir orðalagið að „smita sér“.

Í þessari frétt á DV er fyrirsögnin „Pogba ferðaðist ekki með United – Er hann að fara?“

Í annarri frétt í DV með fyrirsögninni „United tækist að skemma Pele og Maradona,“ og þar segir sami blaðamaður:

Raiola er umdeildur umboðsmaður hjá United, Sir Alex Ferguson hataði Raiola og það hefur smitað sér í samskiptum hans við félagið og stuðningsmenn.

Glöggir lesendur sjá að þessar tvær tilvitnanir eru alveg eins. Raunar eru fréttirnar alveg eins, frá upphafi til enda. Aðeins fyrirsagnirnar eru ólíkar. Svona lagað er tómt svindl, svik við lesendur. Þar að auki er lesandinn engu nær um efni seinni fyrirsagnarinnar.

Útgefandi og ritstjóri DV þurfa greinilega að gefa blaðamanninum tiltal. Hann ætti að velta því fyrir sér hvort blaðamennska henti honum.

Tillaga: Engin tillaga.