ÓMINNI TÍMANS bók um stóratburði í Íslandssögunni

Nýlega kom út bókin Óminni tímans og er eftir þann sem hér skrifar, blogghafann sjálfan.

Bókin fjallar um nokkur stórmerkilega atburði í sögu þjóðarinnar sem hafa haft mikil áhrif. Höfundurinn leyfir sér að draga ályktanir sem oft ganga gegn viðteknum skoðunum. Bókin tengir sama sagnfræði og jarðfræði og í henni eru birtar stórar myndir af einstæðri náttúru landsins.

Titill bókarinnar Óminni tímans vísar til þess að allt gleymist í tímans rás.

Svo kann að virðast sem Íslendingasögurnar gefi raunsanna mynd af því sem gerði frá landnámi og fram á elleftu öld. Þetta er ekki trúlegt. Fornsögunar eru ekki sagnfræði, þær eru meira í ætt við skáldskap. 

Óminni tímans er 172 blaðsíður og í í brotinu A4, liggjandi.

Kaflar bókarinnar eru þrír og fjöldi undirkafla:

1. kafli: Um hvað reiddust goðin? Sagt er frá kristnitökunni sem sögð er hafa verið árið 1000. Varfærnislega er fullyrt að engin lög um kristni hafi verið sett. Einnig er fjallað um Svínahraunsbruna sem sannað er að hafi runnið árið 1000 og er því kristnitökuhraunið. Þarna á milli Lambafells í Þrengslum og Bláfjalla er fagurt útivistarsvæði sem fáir þekkja.

2. kafli: Uppruni landnámslagsins. Sagt er frá Vatnaöldum en þar varð mikið öskugos árið 877 og þá féll landnámslagið sem jarðfræðingar og fornleifafræðingar nota sem viðmiðun í aldursákvörðunum.

Vatnöldur eru vestan við við Veiðivötn. Þau urðu til í eldgosi árið 1477. Fyrir þann tíma var stunduð veiði í Stórasjó. Veiðimenn höfðust við í svokölluðu Hreysi sem er ofan við bakka Tungnaár sem nú rennur þar sem Stórisjór var.

3. kafli: Kalbletturinn í fornsögunum. Landsvæðisins sunnan og austar Mýrdalsjökuls er lítið getið í fornsögunum. Ástæðan er einfaldlega sú að árið 939 gaus í Kötlu og Eldgjá varð til. Líklegt er að gosið hafi í Eldgjá í allt að sex ár. Úr henni kom mikið hraun, um 844 ferkm, og gríðarleg gjóska. Allt bendir til að brennisteinsmóða úr eldum og hrauni hafi valdið hungursneyð og dauða þúsunda landsmanna líkt og gerðist í Skaftáreldum árið 1783. Þetta var allt gleymt þegar ritöld hófst á Íslandi.

Í bókinni Óminni tímans er fjöldi ljósmynda, sumar hverjar taka yfir heila opnu eins og sjá má á þeim myndum sem hér birtast. Einnig eru birtar skýringamyndir, töflur og jafnvel niðjatöl.

Bókin Óminni tímans fæst ekki í bókabúðum. Höfundurinn gefur bókina út, skrifaði hana, tók myndirnar og hannaði útlit hennar.

Bókin kostar 10.600 krónur. Hægt er að kaupa hana með því að millifæra fjárhæðina á reikning útgáfunnar og senda staðfestingu á greiðslu.

Ekki má gleyma að senda tölvupóst eða SMS með nafni, heimilisfangi, símanúmeri og netfangi. 

Útgefandi: Pjattland ehf.

• kt. 5107161750
• banki: 0513-26-009478
• verð 10.600 kr.

Senda á [e-mail] upplýsingar um:

• nafn kaupanda
• heimilisfang
• póstnúmer og staður
• síma
• netfang

Bókin er borin út á höfuðborgarsvæðinu en send í pósti utan þess.

Gott er að opna (tvísmella á) myndirnar sem fylgja pistlinum.

 

Jólasaga um vitleysisgang og hálfa kirkjuferð

Jólin eru hjá mér tími mistaka og þá fer allt úrskeiðis en flest endar þó oftast vel. Ég gæti sagt margar hryllingssögur um atburði sem síst af öllu eru jólalegir. Þó er ýmislegt í frásögur færandi eins og þessi saga sem hér greinir frá sannar. Margir hafa skorað á mig að segja hana opinberlega því fullyrt er að hún sýni og sanni vandræða- og vitleysisganginn sem einkennir líf mitt. Sagt er að á jólunum eigi mannfólkið að gleðjast og þessi litla saga hljóti að geta skemmt sumum þó aðrir felli ef til vill tár.

Síðasta aðfangadagskvöld var ég eins og endranær boðinn í mat hjá syni mínum og fjölskyldu hans. Átti að mæta þar klukkan sjö og því fannst mér tilvalið að fara í kirkju á undan. Til að atburðarás sögunnar skiljist ber að taka það fram að ég bý lengst uppi í fjöllum eða því sem næst ... næstum því uppi í Heiðmörk. Sonurinn býr aftur á móti í Vesturbæ höfuðborgarinnar, nærri því úti við sjó. Neskirkja er skammt frá heimili hans og þess vegna ákvað ég að njóta þar helgistundar.

Ók ég nú varlega vestur í bæ. Kirkjudyrnar voru opnar er að var komið og gekk ég inn virðulegur í fasi og tók presturinn og meðhjálparinn á móti mér með handabandi því ég er heldri maður og er jafnan heilsað með virktum er ég geng til tíða. Ég var hissa á að sjá að í kirkjunni voru fáir, þó vantaði klukkuna þegar þarna var komið sögu aðeins um stundarfjórðung í sex. Fyrirfram hafði ég ekki búist við því að að fá sæti svona seint þó heldri maður sé. Svo hlédrægur og feiminn sem ég er, valdi ég mér sæti aftarlega, nærri því úti í horni, á bak við eina af súlunum  sem líklega standa undir upphæðum kirkjunnar.

Svo gerðist kraftaverkið. Ég var ekki fyrr sestur en kirkjan fylltist af prúðbúnu fólki og helgihaldið hófst með fögrum og innilegum söng, tónum og ræðum presta. Mér vöknaði um augun og þurfti því að láta hugann reika langt frá athöfninni svo ég, vasaklútslaus maðurinn, færi nú ekki að skæla áður en Heimsumbólið yrði sungið.

Jú, ég var með pakkana úti í bíl, allir voru þeir að mínu mati fagurlega umvafðir skrautpappír og merktir. Sum sé, allt í góðum gír. Svo fraus ég, kólnaði allur að innan, var þó funheitt kirkjunni og ég enn í heldri manna loðfeldi. Ástæðan fyrir mínu innra frosti var að þarna í meinleysilegum hugrenningum mínum rann upp fyrir mér að gjafirnar frá dóttur minni og fjölskyldu hennar í Noregi og voru til fjölskyldu sonarins voru enn inni í skáp heima, lengst uppi í fjöllum, hálfa leið til Hveragerðis.

Nú voru góð ráð ekki aðeins dýr heldur vandfundin. Vissulega gæti ég brugðist minni elskulegu dóttur og afhent gjafirnar daginn eftir. Nei. Það var mér ekki sæmandi. Ég litaðist um í skyndi. Klukkan var tuttugu mínútur yfir sex og kórinn söng yndislega Núerglattídöprumhjörtum og á eftir átti að vera prédikun og síðan einsöngur. Sem betur fer hafði enginn beðið mig um að syngja svo ég bjó til plan eins og stjórnmálamaðurinn sagði fyrir síðustu kosningar.

Kórinn söng síðasta erindið og þá var komið að prédikuninni. Presturinn spjallaði alþýðlega við söfnuðinn, var elskulegur og sannfærandi svo klakinn innra með mér þiðnaði þó enn væri hjartslátturinn var yfir eitt hundrað slög á mínútu samkvæmt Eplaúrinu mínu.

Þarna voru taugar mínar þandar til hins ýtrasta og um leið og prestur sleppti síðasta orðinu rauk ég upp, hljóp yfir þrjár sætaraðir, stiklaði á höfði nokkurra aldraðra kirkjugesta og skaust á ofurhraða úr úr kirkjunni ... Nei, auðvitað ekki. Þó planið væri á þessa leið fór ég mér hægar.

Ég stóð varlega upp en kannski ekki nógu hljóðlega. Allir á bekkjarröðunum fyrir framan mig litu við, sumir sussuðu en lítil börn fóru að gráta. Ég fikraði mig eftir norðurvegg kirkjunnar, rakst óvart á súlu sem einhvern veginn hafði færst út á gangveginn, en hún skemmdist ekki mikið. Síðan hljóp ég út en fann um leið að augu allra kirkjugesta brunnu á baki mínu, vanþóknun þeirra var næstum heyranleg. Meira að segja einsöngvarinn gat ekki byrjað fyrr en bíllinn minn var kominn í gang. Hef ekki enn fengið þetta allt endanlega staðfest en allt bendir til að svona hafi þetta verið.

Á leiðinni upp í fjöllin braut ég nokkrar (margar) umferðarreglur á Hringbraut og Miklubraut en hirði ekki um að tíunda þær því löggan er vís með að lesa ritgerðina. Heim komst ég. Þar var sótsvört hríð en mér tókst að skríða inn um opinn glugga, sótti gjafirnar sem dóttir mín hafði pakkað svo snyrtilega inn. Í bílinn var ég aftur kominn er klukkan var sló korter í sjö.

Þetta stóð tæpt. Ég ók af stað, keyrði eins og druslan dró, skrensaði í beygjum og braut sömu umferðareglunar og áður en í öfugri röð. Tuttugu mínútum síðar var ég kominn gjóluna í Vesturbænum. Ég lagði upp á gangstétt fyrir framan heimili sonarins, hljóp út úr bílnum, varð samstundis fótaskortur á svellinu, reif sparibuxurnar og óhreinkaði skyrtuna, týndi vasaklútnum, húfan fauk og hárkollan með og Gammeldansk flaskan í buxnastrengnum brotnaði. Inn komst ég samt um síðir.

Enn var enginn sestur til borðs. Ég var nokkuð móður, lét þó ekki á neinu bera. Sagði engum frá því að ég hefði farið út úr messu í fyrri hálfleik (sem þykir nú ekki góð lenska á Meistaravöllum KR-inga). Nefndi ekki að ég hefði gleymt gjöfum dótturinnar heima heldur hlammaði mér í næsta stól og drakk sódavatn, viskí, koníak og bjór (í þessari röð) og náði þar með þokkalegu líkamlegu jafnvægi en andinn var enn órólegur. 

Ýmsum þótti ég nokkuð fölur og var ég oft um kvöldið spurður um heilsufarið. Ég gaf fá svör en drafaði eitthvað um Íbettleheimerbarnossfætt og þóttust allir skilja. Gjafirnar frá fjölskyldu dóttur minnar voru vel þegnar. Og mínar einnig þó að ég hefði pakkað þeim inn í stóra kassa og þyngt með steinum og blómapottum en það er nú önnur saga og dagsannari en þessi hér.

Enginn lendir í svona hremmingum í jólastressinu á aðfangadegi jóla nema ég. Oftast hendir eitthvað álíka á hverju ári. Ástandið hefur samt ekkert lagast með hærri aldri enda fylgir honum ekki meira vit. Þvert á móti.

Í gamla daga sá ég yfirleitt um matinn á aðfangadegi eins og allir almennilegir feður gera. Eitt sinn matbjó ég kalkún heima og ók síðan á leifturhraða í gegnum bæinn til að komast til sonar míns sem hélt kvöldverðinn í nýju íbúðinni sinni. Þar biðu allir eftir aðalréttinum sem skoppaði um í aftursæti bílsins eins og bolti því hratt var ekið. Af þessu lærði ég að bíll með sósublettum í aftursæti selst við lægra verði en þeir sem enga hafa.

Eftir þetta tóku börnin mín sig til og hafa síðan búið til jólamatinn. Aldrei er ég beðinn um aðstoð. Mér er eiginlega sama, það á ágætlega við mig að éta. Þó var það eitt haustið að ég skaut ég átta rjúpur og á mig var skorað að búa til „grafna rjúpu“ sem forrétt. Á þeim tíma þótti ég mikill veiðimaður, átti einstaklega auðvelt með að skjóta hvítar rjúpur á auðri jörð ef þær hreyfðu sig ekki mikið. Við matargerðina var mér það á að mislesa uppskriftina, notaði aðeins of mikið salt (jæja, alltof mikið) þegar ég „gróf“ þær og forrétturinn varð þar af leiðandi óætur. Síðan hef ég ekki veitt rjúpur. Vil samt taka það fram að enginn hefur bannað mér mikið að fara á veiðar.

Í lokin er ágætt að taka það fram að fátt þykir mér betra en að gefa jólagjafir. Verst er þó að maður þarf samkvæmt siðvenjunni að pakka þeim inn í marglitan pappír sem er frekar tímafrekt, flókið og þreytandi verkefni. Læt mig þó hafa það þrátt fyrir aðhlátur enda eru jólin gleðitími. Er þaki?

Jólakveðjur af svölunum eru ódýrari en hjá Rúvsinu

Í morgun gekk ég út á svalir, eins og ég geri jafnan árla á Þorláksmessu, dró nokkrum sinnum djúpt andann, og hrópaði síðan af öllum kröftum á móti suðvestanáttinni.:

Sendi ættingjum og vinum hugheilar óskir um gleðileg jól og heillaríkt nýtt ár. Þakka allt á árinu sem er að líða.

Sem betur fer hafði veðrið gengið niður og ekki var eins hvasst og um nóttina. Svo beið ég í dálitla stund þangað til svörin bárust afar ógreinileg því nú tók að rigna:

Já, sömuleiðis, gleðileg jól, kallaði einhver.

Haltu kjafti, helv... þitt. Fólk er að reyna að sofa hérna, öskraði rámur kall.

Ha ..., kaseiru? hrópaði skræk kona.

Hundur gelti, annar tók umsvifalaust undir og köttur mjálmaði. Nagladekk skröltu á íslausu malbiki.

Ég gekk inn í stofu, nennti ekki að hlusta á hundgá, lét mér detta í huga að fyrr eða síðar myndi hundur sonar míns, hann Fróði (sko hundurinn heitir Fróði ekki sonurinn) hugsanlega gelta, mér eða einhverjum öðrum til ánægju. En nú er’ann Fróði kominn til himna en hver veit hvað þar er hægt að gera. Mér er sem ég heyri hann gelta, blessaðan.

Engu að síður velti ég því samt fyrir mér hvort ekki væri skynsamlegra að senda tölvupóst. Hrópin á svölunum hef ég hins vegar stundað á Þorláksmessu frá því ég var barn og með því sparað mér ótrúlegar fjárhæðir í kaupum á jólakortum og frímerkjum. Og allir gleðjast yfir gleðilegjólaogfarsæltnýttárhrópum mínum (nema þessi rámi).

Jólakveðjur útvarpsins

Nú kann ábyggilega einhver að misskilja mig og halda að ég sé að gagnrýna rúmlega hálfra aldar gamlan og furðulegan sið að senda jólakveðjur á gufunni Ríkisútvarpsins. Skil ekki hvernig hægt er að finna það út.

Úr því að verið er að brydda upp á þessu, man ég aldrei eftir að hafa heyrt jólakveðju til mín á gufunni eða einhvers sem ég þekki og aldrei hef ég kannast við nöfn þeirra sem senda kveðjur.

Sendendur eru alltaf einhverjir sem enginn þekkir, til dæmis „Stína, Barði, börnin“ og fleiri sem ég man ekki hvað heita enda enn fleiri kveðjur þetta árið en í fyrra. Það bendir eindregið til þess að fleiri og fleiri láta Rúvið plata sig. 

Sko, ég held því síst af öllu fram að kveðjurnar séu ómarkviss vitleysa fyrir kaupendur (og hlustendur).

Á kaffistofunni er því haldið fram að kveðjurnar séu að mestu leyti skáldaðar af starfsmönnum  Ríkisútvarpsins. Óneitanlega er það grunsamlegt hversu kveðjurnar eru allar keimlíkar.

Í þeim koma fyrir fyrir orðin óskir, jól, gleðilegt, þakka, ár, nýtt, líða og svo kryddað með innihaldsríkum samtekningum og forsetningum af ýmsu tagi. Nokkuð til í þessu.

Nú má vel vera að enginn sendi mér jólakveðju í útvarpinu, sem í sjálfu sér er dálítið sorglegt. Hitt er þó jafn líklegt að útilokað sé að hlusta með einbeittri athygli á yfir fjögur þúsund jólakveðjur lesnar í belg og biðu í tvo daga samfleytt og ná að grípa þá réttu. Hreint útilokað. Vonlaust. Óraunhæft. 

Ríkisútvarpið græðir

Aðferðafræðin er doldið kjánaleg, svona markaðslega séð. Og enn vitlausari eru þeir sem punga út fullt af peningum til að senda kveðjur sem aldrei rata til móttakenda.

Margir nenna ekki lengur að hlusta á jólakveðjurnar sem er synd, illa farið með góða sorg sem óhjákvæmilega verður til þegar ekki næst að grípa kveðju sem maður vonar að hafi verið send en fór ef til vill aldrei í loftið. Þó eru margir með gufuna opna og hlusta á kveðjurnar sem í síbylju hverfa út í algleymið meðan verið er að baka, pakka inn jólagjöfum, berja krakkana eða gera eitthvað annað þarflegt. Svo agalega jólalegt. Ekki satt?

Hitt er ku vera dagsatt að Ríkisútvarpið græðir tæplega þrjátíu milljónir króna á tiltækinu og kostar engu til nema þulunum sem þylja sig hása. Útvarpsstjórinn las í hitteðfyrra í tvær mínútur meðan teknar voru hreyfimyndir og ljósmyndir af honum við þessa iðju og svo fór hann heim. Allir hinir eru þegar á launaskrá svo kostnaðurinn er enginn. Bara tekjur. Stórbissniss.

En bíddu nú aldeilis við, kæri lesandi. Nú kemur pylsan í rúsínuendanum.

Í anda samkeppni og þjóðþrifa mun ég frá og með deginum í dag og fram yfir áramót bjóða landsmönnum að hrópa hjartnæmar jóla-, annaníjóla-, þriðjaíjóla-, fjórðaíjóla ... (og svo framvegis) og nýjárskveðjur af svölunum heima.

Rafræna tómið 

Svo vel hefur tekist til á undanförnum árum að þetta er ómissandi siður, svo óskaplega jólalegur jólasiður um jólin. Spyrjið bara alla þá sem sendu og fengu kveðjur í fyrra, hitteðfyrr, þarhitteðfyrra, þarogþarogþarhitteðfyrra. Heimtur á kveðjum eru margfalt betri hjá mér en Ríkisútvarpinu, þar hverfur allt út í rafrænt tómið á bak við hringi Satúrnusar. 

Verðið er miklu betra en hjá Ríkisútvarpinu, heilum 17,523% lægra. Og það sem meira er: Komist kveðja sannanlega ekki til skila fær kaupandinn 33,9% endurgreiðslu. Keppinauturinn getur sko ekki toppað þetta og mun ekki einu sinni reyna það.

Fyrst nú er verið að misskilja viljandi tilganginn með þessum skrifum mínum vil ég nefna þá staðreynd í fullkominni vináttu, kurteisi og virðingu og aðdáun fyrir hefðum fólks að það er ábyggilega ódýrara og markvissara að hrópa kveðjur af svölunum en að borga Ríkisútvarpinu fyrir að lesa þær út í rafræna tómið sem áður var nefnt og er að auki umhverfislega stórhættulegt og um síðir getur valdið ólæknandi veirusjúkdómum eins og dæmi síðustu ára sanna.

Eða heldur þú, lesandi góður, að Kóvid veiran hafi bara orðið til úr engu? Í Kína? Ó nei. Ekki aldeilis. „Á skal á endanum vaða“, eins og kellingin sagði. Eða hvers vegna mun yfirborð sjávar hækka um fimm sentímetra á næstu þrem árum og veiran stökkbreytast? Ég bara sper.

Gasalega jólalegt

Já, það má vel vera að Ríkisútvarpið reyni að klekkja á mér, samkeppnisaðilanum (aðili er svooo fallegt orð), með því að láta útvarpsstjóra bregðast við og lesa jólakveðjur í tíu mínútur (sem er svo gasalega jólalegt).

Kemur nú krókur á móti lævísu bragði Rúvsins og mun ég breyta um rödd í tíu mínútur og þykjast vera forsetinn Íslands, Trump eða kóngurinn í Lúxsusborg eða einhver annar).

Þá hrekkur þetta eflaust upp úr lesandanum:

En það er svo gasalega jólalegt að hlusta á jólakveðjulesturinn á gufunni.

Já, því skal ég nú trúa. Það er líka obbbbbooooðsleeeeegaaaaa jólalegt að tala til þjóðarinnar úti á svölunum mínum á Þorláksmessu-, aðfangadags- og jóladagsmorgni. Þar að auki hef ég tvennar svalir, í austur og suður. Toppaðu það, þú þarna útvarpsstjóri!

(Vilji svo til að einhver drukkinn lesandi telji sig hafa lesið ofangreindan pistil á Þorláksmessu á síðasta ári skal það fyrirfram dregið í efa vegna þess að fólk man ekkert stundinni lengur.)