Þjóðaratkvæðagreiðsla um gjörbreytingu á mannanafnalögum

Ég er þeirrar skoðunar það sé æskilegt og mikilvægt að viðhalda íslenskri nafnahefð þannig að fólk kenni sig til föður eða móður. Hins vegar er ekki hægt að viðhalda þeirri hefð með lögum.

Þetta segir Eiríkur Rögnvaldsson, prófessor í íslensku, í viðtali í Morgunblaði dagsins. Má vera að það sé rétt hjá honum. Guðrún Kvaran, formaður íslenskrar málnefndar, er hins vegar á öndverðu meiði. Hún segir:

Ég held að það sé alltaf mikið tap þegar við missum einhvern ákveðinn þátt úr tungumálinu því ég lít á bæði eiginnöfn og nafnakerfi sem hluta tungumálsins. Ef þessi venja, að kenna sig til föður eða móður leggst af, eða verður mjög lítil, þá tel ég þetta mikinn skaða fyrir þjóðfélagið.

Halda má að hér vegist á tvö sjónarmið; algjört frelsi og takmörkun á frelsi. Þó ber á það að líta hvað um er rætt. Þetta er tungumál þjóðarinnar, notkun þess, hefðin og framtíðin. Eru þessir þættir best varðveittir í lögum? Á mót kemur að tungumálið er notað af þjóðinni. spurningin er ekki hvort að þjóðinni sé treystandi heldur hvernig á að viðhalda málinu.

Ef til vill er samanburður við einfaldar reglur í stærðfræði ekki réttlátur. Þar er engu að síðar 2+2=4. Enginn afsláttur ef gefinn af því. Íslenskan er erfið, ungu fólki þykir hún leiðinleg og það fylgir mörgu langt fram á fullorðinsár. Málfræðin byggist hins vegar á ákveðnum reglum. Hvaða afleiðingar kann það að hafa verði reglurnar að hluta til afnumdar?

Þjóðin þarf að svara þessari spurningu sem og hvort hún vilji leyfa algjört frjálsræði með mannanöfn. Í frétt Morgunblaðsins kemur fram að í fyrrasumar hafi 60% svarenda í skoðanakönnun Félagsvísindastofnunar viljað að reglur um mannanöfn yrðu rýmkaðar.

Í ljósi þess sem hér hefur verið sagt væri nú afar viðeigandi að efna til þjóðaratkvæðagreiðslu um tillögu innanríkisráðuneytisins um breytingar á mannanafnalögum. Þessa atkvæðagreiðslu má alveg halda með alþingiskosningum í haust. 

Auðvitað er fátt eins vel fallið til þjóðaratkvæðagreiðslu en það sem snertir á þennan hátt menningu og arfleið þjóðarinnar.

Svo er það allt annað mál að rýmkun á lögum um mannanöfn er allt annað en gjörbreyting á þeim.