Afkastamikil helgi, stofna til utanvegaaksurs og horfa á Klopp sem mikilvægan

Orðlof og annað

Málvillur

„Já, ég hef komið at­huga­semd­um vegna ís­lensks máls í frétt­um Rík­is­út­varps­ins á fram­færi við Rík­is­út­varpið, svo sem við Brodda Brodda­son vara­f­rétta­stjóra og Boga Ágústs­son, þann frétta­mann sem lengst­an starfs­ald­ur hef­ur.

Og það verður að segj­ast eins og er að at­huga­semd­um mín­um hef­ur ekki verið tekið vel og af litl­um skiln­ingi,“ seg­ir Tryggvi [Gíslason, magister og fyrrum skólameistari MA].

Viðtal, Morgunblaðið.

Athugasemdir við málfar í fjölmiðlum

1.

„Listasafn Samúels verið opnað fyrir sumarið eftir afkastamikla vinnuhelgi.“

Undirfyrirsögn á blaðsíðu 10 í Morgunblaðinu 3.6.2019.         

Athugasemd: Helgar geta ekki verið afkastamiklar, það segir sig sjálft. Hins vegar höfðu menn unnið svo mikið um eina helgi að hægt var að opna safnið. Það er allt annað mál.

Líklega er það meiri frétt að Listasafn Samúels hafi verið opnað en að einhverjir hafi verið duglegir að undirbúa opnunina.

Erfitt er að skilja að safnið hafi „verið opnað fyrir sumarið“ því sumarið er þegar komið samkvæmt dagatalinu. Þessu hefði mátt sleppa.

Tillaga: Listasafn Samúels hefur verið opnað eftir mikla vinnuhelgi.

2.

„Lögreglumenn frá Húsavík höfðu í dag afskipti af ökumanni bifreiðar sem ekið hafði verið utan vegar í Bjarnarflagi við Mývatn.“

Frétt á visir.is.          

Athugasemd: Hvað merkir orðið „afskipti“ í másgreininni? Lesandinn áttar sig ekki á því enda má skilja orðið á marga vegu. Var maðurinn á flótta, náðist hann á hlaupum, var spjallað við hann, fór hann í yfirheyrslu, náðist hann á náðhúsinu, í kaffi eða á skokki …?

Lögreglan skrifar þetta um sama mál á samfélagsmiðli og er textinn birtur í fréttinni:

Lögreglumenn frá Húsavík höfðu í dag hendur í hári ökumanns, sem tók upp á þeim ósóma að stofna til utanvegaaksturs í Bjarnarflagi við Mývatn, skammt frá Jarðböðunum.

Þetta er alls ekki góð málsgrein og í raun jafn illskiljanleg og skrif blaðamannsins. Hvers vegna skrifar löggan að „hafa hendur í hári“ í stað þess að segja að ökumaðurinn hafi náðst? 

Hvernig dettur löggunni í hug að orða það svo að ökumaður hafi „stofnað til utanvegaaksturs“. Afsakið orðbragðið en þetta er tóm vitleysa því ekkert styður orðalagið. Maðurinn ók utan vega, stofnaði ekki til neins, einfaldara getur það ekki verið. Þvílík plága sem nafnorðafíknin er orðin.

Stofna til einhvers merkir að byrja eitthvað, til dæmis rekstur eða jafnvel mótmæli. Enginn stofnar til utanvegaakstur, þannig er ekki talað.

Af hverju er ekki hægt að orða hlutina á einfaldan hátt? Klisjurnar eru skelfilega leiðinlegar og oftast ónothæfar; „afskipti af ökumanni“ eða hafa „hendur í hári ökumanns“. Allir skilja hins vegar þegar löggan nær ökumanni sem brotið hefur lög. 

Tillaga: Lögreglumenn frá Húsavík náðu í dag ökumanni sem ók utan vegar í Bjarnarflagi við Mývatn.

3.

„Borgin sigrar sólarlottóið.“

Fyrirsögn á visir.is.          

Athugasemd: Tapaði „sólarlottóið“. Nei, auðvitað ekki. Enginn sigrar keppni, ekki heldur happdrætti og þar með talið lottó. Hins vegar er hægt að sigra í keppni, fá vinning í happdrætti. Þá er stundum sagt að einhver hafi unnið í happdrættinu eða í lottóinu. Aldrei að þau hafi verið sigruð.

Í fyrirsögninni er ofmælt að Reykjavík hafi sigrað í þessu „sólarlottói“. Ástæðan er einfaldlega sú að vinningshafarnir voru fleiri, til dæmis önnur sveitarfélög á suðvesturhorni landsins. 

Það væri án efa veðurfræðilegt undur ef sól hafi skinið í Reykjavík en ekki í Kópavogi, Hafnarfirði, Garðabæ eða Mosfellsbæ. Jú, auðvitað getur verið skýjað á sumum stöðum eða þoka. Skýjafar fer samt aldrei eftir landamerkjum sveitarfélaga. Lesandanum er óhætt að trúa því.

Tillaga: Sólríkt á Suður- og Vesturlandi.

4.

„Carragher sagði í […] að hann horfi á Klopp sem eina mikilvægastu persónuna í Liverpool.“

Frétt á visir.is.          

Athugasemd: Sumir eru svo „ógeðslega“ góðir í ensku og vita „allt“ um fótbolta en kunna ekki að tjá sig á íslensku. Þannig verða til á skemmdar fréttir.

Sá ágæti maður Liam Carrager finnst Klopp ekki aðeins vera mikilvægur þegar hann horfir á hann heldur líka þegar hann er hvergi sjáanlegur.

Staðreyndin er hins vegar sú að hann álítur eða telur Klopp mikilvægan. Eða finnst hann mikilvægur.

Í fréttinni segir líka þetta:

Ég held að hann sé sérstakur stjóri.

Hvað á blaðamaðurinn við? Lýsingarorðið sérstakur merkir ekki að stjórinn sé frábær, stórkostlegur, afburðamaður, fallegur, virðulegur, góður, indæll svo dæmi sé tekið um gildishlaðin orð sem lýsa einkennum einstaklings. 

Sérstakur er bara eins og orðið er myndað, hentar til takmarkaðra nota.

Hægt er að segja að fótboltamaður sé sérstakur í liði sínu af því að hann er sá eini sem er örfættur.

Bíll sem alltaf er að bila telst sérstakur, aðrir myndu segja hann lélegan.

Í gamla daga var þótti sá sérstakur sem gekk á fjöll, nú hafa fleiri þetta tómstundagaman.

Loks má geta þess að í fyrirsögninni hér að ofan er ein stafsetningavilla.

Tillaga: Carragher álítur í […] Klopp einn af þeim mikilvægustu í Liverpool.