Eldgos vestan viš Heršubreiš?

180107 Heršubreiš, gosHundruš jaršskjįlfta verša į landinu į hverjum sólarhring. Flestir rašast žeir eftir hinu virka gosbelti landsins. Allir verša eru vegna hreyfinga į jaršskorpunni og falla žeir flestir eftir žekktum sprungusvęšum, ašrir vegna kvikuhreyfinga.

Skjįlftar žurfa ekki endilega aš verša vegna žess aš ķ eldgos sé ķ nįnd. Žeir geta hins vegar oršiš žegar kvika žrengir sér upp ķ gegnum sprungur ķ jaršskorpunni eša žrżstingur af hennar völdum veldur brestum og hśn nęr aš streyma upp. Til žess aš svo megi verša žarf aš vera undirliggjandi žrżstingur rétt eins og geršist žegar kerfiš undir Bįršarbungu reyndi aš komast upp į yfirboršiš en fann sér ekki ašra leiš en 40 km noršar, ķ Flęšum Jökulsįr į Fjöllum žar sem gaus įriš 2014, ķ annaš skiptiš sķšan 1797.

180107 Heršubreiš, gos cEldgos žurfa ekki aš vera ofsaleg eins og geršist žegar gaust ķ Eyjafjallajökli eša ķ Grķmsvötnum. Žau geta veriš „hęglįt“ rétt eins og žegar gaus ķ Holuhrauni į Flęšum. Žį mallar gosiš ķ langan tķma og hrauniš dreifist um stórt svęši, grķšarlegt magn. Eša žegar gaus į Fimmvöršuhįlsi 2010.

Žegar gos veršur og svokallašar dyngjur myndast er gosiš yfirleitt „hęglįtt“ og jafnvel er virknin ķ rykkjum. Žannig hefur žaš lķklega veriš žegar Trölladyngja, Kollóttadyngja og Skjaldbreiš myndušust. Heršubreiš hefši oršiš dyngja ef gosiš sem myndaši hana hefši ekki oršiš žegar jökull lį yfir landinu.

„Hęglįtt“ gos var žetta oršaš hér aš framan. Žetta orš er ekki jaršfręšilegt heldur oršalag leikmannsins sem hefur ekki fulla mynd af žvķ sem geršist. Kalla mį svona gos „rólegt“. Nś er ég loks kominn aš kjarna mįlsins, žvķ sem er tilefni pistilsins ķ žetta sinn.

Ķ kringum Heršubreiš og Heršubreišartögl hafa veriš višvarandi jaršskjįlftar undanfarin įr. Varla lķšur sį dagur aš žar męlist ekki skjįlfti. Yfirleitt eru žetta litlir skjįlftar sem vekja ekki mikla athygli nema fyrir žį sök hversu margir žeir eru. Uppruni žeirra er į fjögurra kķlómetra dżpi eša meira og telja vķsindamenn aš įstęšan séu kvikuhreyfingar. Eitthvaš veldur žvķ aš žarna er kvika undir žrżstingi og bankar į jaršskorpuna. Enn hefur hśn ekki fundiš uppgönguleiš. Og hversu djśpt er ķ kvikuna? Munum aš Hvalfjaršargöng eru 5,6 km, svona svipaš og nemur ķ kvikuna undir Heršubreiš.

Žetta er allt doldiš merkilegt og ekki sķšur aš skjįlftarnir dreifast ķ kringum Heršubreiš, sjaldgęft er aš žeir męlist ķ henni, žaš kemur žó fyrir. Stęršin er frį yfirleitt frį einu og upp ķ rśmlega tvö stig. 

Ašallega hafa žeir žó oršiš sušvestan megin fjallsins. Einnig ķ noršanveršum Heršubreišartöglum og svo lķka į Vikursandi og mį eiginlega fullyrša aš žeir tengist lķka Öskju.

Ešlilegt aš spyrja hvaš gerist. Vont er um slķkt aš spį. Vęri jaršfręšingur spuršur gęfi hann žrjį kosti:

  1. Jaršskjįlftarnir deyja smįm saman śt
  2. Jaršskjįlftarnir munu ekki valda eldgosi
  3. Jaršskjįlftarnir munu einhvern tķmann valda eldgosi

Ešlilega munu žeir leggja įherslu į fyrsta og annan lišinn enda er ólķklegra aš žarna gjósi og er žį įbyggilega vķsaš til svipašra ašstęšna annars stašar. Jaršskjįlftar eru sjaldnast fyrirbošar um eldgos en žeir geta svo sannarlega veriš žaš.

Setjum nś sem svo aš jaršskorpan muni bresta og kvikan komast upp į yfirboršiš og hraun fari aš renna. Lķklegast er aš eitt gosop myndist og hrauniš veršur frekar žunnfljótandi og getur flętt langar leišir. Landinu hallar til austurs og hrauniš myndi renna ķ įttina aš Jökulsį į Fjöllum og žašan hallar landinu aš Heršubreišarlindum. Allir geta įttaš sig į afleišingunum. Lindirnar fara undir hraun og žaš stķflar fljótiš.

Holuhrauniš rann tęplega 20 km frį eldstöšinni į įrunum 2014-15. Frį 730 m hęšarpunkti, sem er um mišja vegu milli Heršubreišar og Bręšrafells, eru hęgt aš męla um 14 km aš Jökulsį į Fjöllum renni žaš sušur fyrir fjalliš.

Landi noršan viš Heršubreiš hallar til noršurs og austurs og frį įšurnefndum hęšarpunkti er hęgt aš męla um 15 km aš Heršubreišarlindum og Jökulsįnni.

Lķklegt aš gosiš muni stöšvast af og til. Goshléin gętu veriš ķ nokkra mįnuši eša jafnvel įr. Hraun munu žvķ renna į vķxl og kólna svo, safnast upp og į löngum tķma, mynda dyngju. Mį vera aš gos į žessum staš lifi ķ mannsaldur.

Fyrir um 2900 įrum varš į žessum sömu slóšum eldgos og eldstöšin hefur veriš nefnd Flatadyngja. Hrauniš śr henni rann til austurs, į milli Heršubreišar og Heršubreišartagla og raunar allt ķ kringum Heršubreiš. Įšur hafši žaš sama gerst žegar Bręšrafellsdyngja gaus fyrir minna en 4500 įrum. Bręšrafell er ķ sušausturjašrinum į Kollóttudyngju en hin sķšarnefnda gaus fyrir um 7000 įrum.

Raunar er žaš svo aš į žessu svęši, žaš er noršan Dyngjufjalla, vestan Heršubreišar og austan Kollóttudyngju er aragrśi eldborga af żmsu tagi og śr sumum hafa runniš vķšįttumikil hraun og önnur į eftir žeim og svo koll af kolli ķ žśsundir įra. Raunar mį sjį hraun śr Bręšrafellsdyngju viš Jökulsį į Fjöllum, žar nįši hraun śr Flötudyngju nįši ekki aš renna yfir.

Nišurstašan er žvķ sś aš žaš er ekki ólķklegt aš žaš gjósi enn einu sinni austan Heršubreišar. Svęšiš er virkt, undir kraumar kvikan, bankar į jaršskorpuna og žegar hśn gefur örlķtiš eftir veršur eldgos. Žannig varš žaš ķ Holuhrauni og žannig veršur žaš ķ hrauninu sem rann śr Flötudyngju, Bręšrafellsdyngju og öllum žeim eldsstöšvum sem į undan žessum įšurnefndu.

Nei, ég ętla ekki aš nefna neina dagsetningu. Hef ekki hundsvit į jaršfręši. Draumspakur mašur nefndi mišjan jśnķ į žessu įri. Sel žaš ekki dżrar en ég keypti.

Efra kortiš er stórkostlega skemmtilegt. Žaš er frį Isor og sżnir jaršfręši į stórum hluta landsins. Ég bętti inn örvunum til įhersluauka.

Nešra kortiš er frį Loftmyndum, einstaklega gott kort og žęgilegt ķ notkun. Į žvķ sjįst hvar helstu jaršskjįlftar hafa oršiš į žessu svęši sķšustu sex mįnuši.

 

 


Bloggfęrslur 7. janśar 2018

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband