Hjásetan, afsal ákvörðunarvalds í stóru málunum

Hinn blákaldi veruleiki er þó sá að venjulegt vinnandi fólk skortir iðulega bæði svigrúm og tíma til þess að setja sig inn í flókin samfélagsleg úrlausnarefni. Sú staða er óbreytt enn í dag, hvað sem líður tækniframförum og bættum samgöngum. Beint lýðræði er því illa framkvæmanlegt og í almennri framkvæmd eru þjóðaratkvæðagreiðslur aðeins haldnar í undantekningartilvikum um málefni sem varða mikilvæga hagsmuni landsmanna.

Þetta skrifar Arnar Þór Jónsson, lektor í lögum, í Morgunblað dagsins (feitletrun er mín). Ég tek undir með honum og raunar tek ég ofan fyrir manni, sem þvert á skolkennda umræðu um beint lýðræði, segir með ágætum rökum hvers vegna fulltrúalýðræðið sé réttlát og skynsamleg aðferðafræði. Og Arnar útskýrir hvers vegna svo sé en segir í beinu framhaldi af tilvitnuninni hér fyrir ofan:

Þetta er raunar ástæðan fyrir því að flest lýðræðisríki nútímans hafa komið á fót svonefndu fulltrúalýðræði, þar sem borgararnir fela kjörnum fulltrúum sínum að taka ákvarðanir um málefni samfélagsins – og þar með um almannahag.

Ástæðan fyrir grein Arnars Þórs er hjáseta stjórnmálaflokka og þingmanna á Alþingi. Hann bendir einfaldlega á að þingmenn þiggja laun fyrir starfa sinn og í því felst að þeir eiga að setja sig inn í þingmál og taka afstöðu. Auðvitað er auðvelt að túlka hjásetu hreinlega sem „vinnusvik“ en málin eru engu að síður dálítið flóknari en svo.

Vissulega getur það verið að þingmenn vilji sitja hjá en þeir eiga að gera það af annarri ástæðu en að þeir hafi „ekki haft tök á“ að kynna sér málin, eins og Arnar orðar það og beinir án efa spjótum sínum að stjórnmálaflokknum Píratar.

Í lok greinar sinnar segir Arnar og er vart hægt að orða hugsunina betur:

Lýðræðisástin ristir vart djúpt hjá þingmönnum sem afsala sér ákvörðunarvaldi, jafnvel í stærstu málum. Ef sjálfskipaðir kyndilberar lýðræðisins bregðast hlutverki sínu með þessum hætti hljóta kjósendur að minnast þess á kjördag þegar kjörtímabilið er gert upp og ábyrgðinni endurúthlutað.