Kennig Þorvaldar Gylfasonar um gagnsleysingja stenst ekki

Menn gera mismikið gagn hver á sínum vettvangi. Allir þekkja þetta. Flestir gera gagn. Suma langar að gera gagn en þeir valda því ekki, kunna ekki tökin, hafa e.t.v. ekki verksvit, flækjast bara fyrir. Aðrir hafa jafnvel ekki löngun til að gera gagn, ekki frekar en unglingur sem nennir ekki að taka til í herberginu sínu. Gagnsleysingjar eru ýmist virkir eða óvirkir. Ekki er langur vegur frá virkum, skeleggum gagnsleysingjum til einbeittra skemmdarvarga ...

Þetta er upphafið að grein Þorvaldar Gylfasonar, hagfræðings, í Fréttablaðinu í dag. Ugglaust má ýmislegt til sannsvegar færa og sem og annað í greininni en í heild er hún óvægin, grunnhyggin og raunar heimskuleg. 

Af visku sinni byggir hann skoðun sína frá sjónarhóli nútímans, þeim kögunarhóli sem gefur útsýni yfir fortíðina og meta hana út frá því sem nútímamaðurinn veit. Þannig viðhorf byggir á svipuðu og sagt hefur verið um sigurvegara í stríðum og bardögum; þeir einir hafa rétt fyrir sér sem vinna.

Lítum við skammt til baka og skoðum Icesave samningana. Voru þeir sem studdu þá „gagnleysingjar“ og þar með Þorvaldur sjálfur sem ekki dró af sér. Hann flæktist bara fyrir (eins og hann sjálfur orðar það í tilvitnuninni), var ekki til nokkurs gagns heldur reyndi hvað hann gat til að spilla fyrir „réttum“ niðurstöðum.

Nei, auðvitað eru málin miklu flóknari en svo að hægt sé að brúka vitlaust og andstyggilegt orð eins og „gagnsleysingi“ um þá sem héldu af heiðarleika fram ákveðnum  málstað. Það er hrokafullt að gera lítið úr fólki. Jafnvel það sem ekkert gerði, sinnti sínu starfi, fjölskyldu og vinum.

Sigurvegarinn hefur ekki alltaf rétt fyrir sér og þaðan af síður Þorvaldur Gylfason þó er hann  oft aldeilis frækinn í alhæfingum. 

Lífið er bara þannig að við erum stundum gagnleg og gagnslaus. Veltur á því hvað um er rætt. 

Þorvaldur nefnir í grein sinni Grím Thomsen sem var bæði skáld og þingmaður. Hann var ekki sammála Jóni forseta í sjálfstæðismálunum. En var Grímur gagnsleysingi? Má vera að hann hafi verið stundum að gagni og stundum ekki, kann Þorvaldur að segja. Þar með er komin undantekning.

Var ekki Jón Sigurðsson, forseti, var lækningamaður í fjárkláðamálinu 1857 og fjölmargir vinir og stuðningsmenn hans snéru þá við honum baki. Niðurskurðarmenn höfðu sigur á þingi. Var þá Jón „gagnsleysingi“? Tja, sko ... og Þorvaldur tafsar kannski af alkunnri list.

Georg Washington, fyrsti forseti Bandaríkjanna, átti þræla frá unga aldri. Já, já, hann var ýmist að gagni eða ekki, segir Þorvaldur án efa.

Hvað þá með bændurna sem mótmæltu símanum í upphafi síðustu aldar, voru þeir „gagnsleysingjar“? Þeir töpuðu baráttu sinni en kom ekki í ljós að öruggara var að nota loftskeyti og jafnvel betra? Og Þorvaldi vefst liklega tunga um höfuð.

Við nánari umhugsun er afstaða Þorvaldar Gylfasonar afar hrokafull, hún er einhliða og gefur ekki nokkrar skýringar á öðru en skoðun þess sem stendur á kögunarhólnum og lítur til baka og veit þar með allt. Svona tala bara náungar sem telja sig hafa höndlað sannleikann og skýra hann út í örfáum orðum í athugasemdadálkum fjölmiðla.

Alhæfing er sjaldnast góð nálgun, hvorki í sagnfræði, stjórnmálum né svona yfirleitt. Hins vegar verður að viðurkennast að alhæfing hljómar oft svo ósköp vel og þess vegna mikil freisting vera sammála þeim sem þannig talar. 

Þegar nánar er að gáð þurfa allir að hugsa vegna þess að alhæfingin getur hitt þig sjálfan fyrir, föður þinn, móður, afa, ömmu eða önnur skyldmenni og vini. Neeeeiiii, ég átti nú ekki við þetta, segja kjánarnir sem létu glepjast af alhæfingartalinu. Sko þetta á nú við alla aðra en hann pabba eða hana Gunnu systur.

Mér er svosem sama þótt Þorvaldur gagnrýni Vinstri græna fyrir verk sín í síðustu ríkisstjórn. Engu að síður hef ég þá bjargföstu trú að flestir stjórnmálamenn vinni sín störf af bestu getu og heiðarleika. Hins vegar geta málin óvænt snúist upp í andhverfu sína, sérstaklega þegar stjórnmálastefnan reynist í algjörri mótsögn við vilja þjóðarinnar svo ekki sé talað um raunveruleika samtímans. Þá reynir á stjórnmálamenn og á því prófi féllu þingmenn Vinstri grænna.

Þannig verða eins og hendi er veifað til undantekningar vegna þess að alhæfingin reynist um síðir svo afar gagnslítil í röksemdafærslu, hún gengur einfaldlega ekki upp. 

Ekki vil ég alhæfa neitt hér, en mér sýnist að Þorvaldur geri sér ekki grein fyrir þessu.

Við þurfum að takmarka fjölda ferðamanna

Lítil þjóð sem ekki einu sinni hefur innviðina í lagi á ekkert með að taka á móti ferðamönnum sem eru fimm sinnum fleiri en heimamenn. Þetta er einföld staðreynd.

Hingað til lands eru fluttir þúsundir útlendinga til að vinna þau störf sem Íslendingar líta vart við vegna þess hversu illa þau eru borguð. Þetta eru störf á hótelum og veitingahúsum, þrif, uppvask og annað álíka. Oftar en ekki er launin smánarleg og samkvæmt fréttum fylgja þau ekki kjarasamningum og eru því ólögleg og ekkert annað en þrælahald.

Ferðamannastraumurinn er að færast fyrr og fram eftir ágúst er á mörgum stöðum orðið fullbókað. Þetta gerir það að verkum að á öðrum stöðum er laust en þau pláss nýtast ekki því komnir eru flöskuhálsar á mest sóttu stöðunum.

Þetta segir Sævar Skaptason, framkvæmdastjóri Bændaferða, á forsíðu Fréttablaðs dagsins. Hann hefur rétt fyrir sér.

Í stuttu máli er staðan sú að útlendingum er mokað inn í landið en ekki er hægt að ala önn fyrir þeim vegna þess að húsnæði og aðra aðstöðu vantar, til dæmis á Suðurlandi. Með rökum má segja að landið sé einfaldlega uppselt á háannatímum.

Vegir landsins þola orðið ekki þá umferð sem er á þeim. Þeir eru fljótandi, eins og sagt er, síga og rísa víða eftir árstíðum. Hringvegurinn er einfaldur, ein akrein í hvora átt og ekki sem skilur á milli. Þetta fyrirkomulag býður hættunni heim, svo einfalt er það.

Náttúran á helstu ferðamannastöðum er farin að láta á sjá. Víða eru of margir á sama tíma og upplifun hvers og eins er þeim mun minni og lakari. Átroðningur eykst, göngustígar eru troðnir niður og nýir myndast. Rof verður í jarðveg og skemmdir hafa orðið og þær aukast smám saman.

Vinsælar gönguleiðir eru ofsetnar eins og leiðin milli Landmannalauga og Þórsmerkur, Laugavegurinn. Tilheyrandi átroðningur og skemmdir fylgja. 

Ökuleiðir á hálendinu fyllast af slyddujeppum, ferðafólk fer sér að voða í ám og fljótum. 

Við sem erum utan við ferðaþjónustuna sjáum að við svo búið má ekki standa. Koma verður böndum á gullgrafaraæðið, gera atvinnugreinina ábyrga fyrir því sem hún er að gera sem og nýtingu á landsins gæðum sem hún nýtir án endurgjalds.

Einfaldasta leiðin til að takmarka komu útlendinga til landsins er komugjald. Það ætti að vera 200 til 300 dollarar á mann. Ein og hálf milljón ferðamanna er meira en þjóðin ræður við. Hin lausnin er að flytja inn fólk í stórum stíl til að vinna störfin. Sumum finnst það í lagi og benda á að það hafi verið gert víða um lönd. Vandinn er hins vegar sá að við erum fámenn, miklu fámennari en öll viðmiðunarlönd.

Ég hef hingað til verið á móti takmörkunum í ferðaþjónustu og skattleysi hennar umfram aðrar atvinnugreinar. Það þurfum við hins vegar að taka til gagngerrar athugunar. Of mikið er í húfi. Heilt land og náttúra þess. Við erum komin að þolmörkum, þjóðin getur ekki tekið á móti fleiri ferðamönnum.

 

47% tilbúnir að greiða komugjald