Mestar líkur á gosi í austanverðri Kötluöskjunni

Skjálftahrinan í Kötlu mælist víða, ekki aðeins í hressilegum skjálftum heldur einnig á óróamælum, raunar mælist óróinn í Mýrdalsjökli vestur til Heklu (50 km loftlína), austur á Skeiðarársand (80 km) og norður á Sprengisand (100 km).

Ástæða er til að segja örlítið frá nokkrum staðreyndum um Kötlu. Ástæðan er einföld, fjölmiðlar birta ekkert ítarefni, gera vart annað en að birta fréttatilkynningar frá Almannavörnum.

Fyrsta myndin er af Mýrdalsjökli og sýnir hvar jarðskjálftarnir hafa orðið frá því að hrinan byrjaði í gær. Þeir eru í einum hnapp, örlítið sunnan og austan við miðja öskjuna. Myndin er frá Veðurstofu Íslands.

Næstu tvær myndir eru ágætar til samanburðar. Báðar eru úr skýrslu eftir Magnús Tuma Guðmundsson og Þórdísi Högnadóttur frá því 2006. 

Á myndinni sést hvar síðast gaus í Kötlu. Kötlugosið 1918 var alveg syðst í öskjunni og á sama stað gaus 1823. Lítið gos varð austast í henni árið 1955 og annað vestarlega árið 1755. 

Auk þess sjást á kortinu helstu vatnaskil í jöklinum. Austan við Kötlujökul er skástrikað svæði sem er áhrifasvæði Kötluhlaupa sem falla til austurs. Gríðarlega mikið land.

Miklu máli skiptir hvar gýs og það þarf ekki endilega að gerast innan öskjunnar. Jökulhlaup geta fallið niður Sólheimajökul, í Emstruá ytri, Emstruá nyrðri eða í norður og út á Mælifellssand.

Næsta kort er afar merkilegt. Það er úr skýrslunni og í henni segir (texta í svigum er sleppt): 

Meðalgoshlé í Kötlu undanfarin 1200 ár er um 50 ár. Eldgos eru langtíðust í austurhluta Kötluöskunnar en á síðustu 1200 árum hafa þau orðið þar á tæplega 60 ára fresti. 

Á vatnasviðum Sólheimajökuls og Entujökuls er endurkomutíminn 500-800 ár. 

Annars staðar eru goshlé að jafnaði lengri og er talið að 1.000-10.000 ár líði á milli gosa í hlíðum jökulsins og á svæðinu norðan öskjunnar.

Verði eldgos í kjölfara yfirstandandi skjálftavirkni má af ofangreindu ráða að mestar líkur eru á að það gerist líklega í austurhluta öskjunnar. Það er þó ekki víst enda er oft sagt að uppruni jarðskjálfta þurfi ekki endilega að segja til um hvar eldgos verði. Kvikan getur skotist afar langt, leitar eftir auðveldustu leiðinni upp á yfirborðið.

Jarðskjálftar í Bárðarbungu fyrir tveimur árum urðu ekki til þess að þar gysi heldur varð til berggangur sem náði um tuttugu km í burtu og þar gaus.

Síðasta myndin er frá Veðurstofunni sem sýnir óróamælingar í Goðabungu sem er vestan megin í Mýrdalsjökli, rétt utan við Öskjuna í um 1480 m hæð. Tíðnin er á lóðrétta ásnum en tíminn á þeim lárétta. Greinilega sést hvenær hrinan hófst.

Þarna heyrist vel í umbrotunum undir jöklinum. Bláa tíðnin vekur athygli og er svipuð og þegar gaus í Eyjafjallajökli í apríl 2012.

Jarðfræðingar hafa sagt að skjálftarnir í Kötlu bendi ekki til þess að eldgos sé í aðsigi. Nauðsynlegt er að taka mark á því. Hins vegar geta aðstæður breyst, skjálftar aukist og merki borist um kvikuhreyfingar. Haldi stórir jarðskjálftar áfram í dag og á morgun, það er þrjú til fjögur stig, geta leikmenn dregið þá ályktun að gos sé í yfirvofandi.

Enn og aftur skal það tekið fram að sá sem hér skrifar er ekki jarðfræðingur, aðeins áhugasamur leikmaður.

 

Öflug skjálftahrina í Kötlu

Uppnám innan ESB og enn vilja flokkar þangað inn

Það eru haldlaus svikabrigsl að veitast að Sjálfstæðisflokki og Framsóknarflokki fyrir að vinna ekki að framhaldi ESB-aðildarviðræðna að loknum kosningum vorið 2013. Flokkarnir gengu þá til kosninga með þá meginstefnu að hætta ESB-viðræðunum. ESB-flokkarnir töpuðu illilega í kosningunum. Að gera kröfu um að sigurvegarar með umboð gegn ESB-aðild spyrji þjóðina hvort hún vilji halda áfram misheppnuðum aðildarviðræðum ber vott um skert veruleikaskyn.

Þetta segir Björn Bjarnason fyrrum alþingismaður og ráðherra í grein í Morgunblaði dagsins. Hann hefur rétt fyrir sér. 

Nú er stundum rætt um að Sjálfstæðisflokkurinn hafi svikið loforð um þjóðaratkvæðagreiðslu um aðild að ESB. Hvernig getur það verið að stjórnmálaflokkur vilji beita sér fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu um mál sem enginn hefur áhuga á? Stór meirihluti þjóðarinnar vill ekki í ESB samkvæmt skoðanakönnunum, Sjálfstæðisflokkurinn vill ekki inn, ekki Framsóknarflokkurinn og margir þingmenn úr VG.

Samfylkingin og VG vildu að Ísland gengi í ESB. Þeir reyndu að hundsa þjóðina, lofuðu samningi, hægt væri að „kíkja í pakkann“ og skrökvuðu um leið um eðli viðræðna við ESB. Þær voru  aðlögunarviðræður, ekki samningaviðræður.

Niðurstaðan hefði aldrei orðið hefðbundinn samningur heldur aðgangur að ESB vegna þess að aðlögunarviðræðurnar voru aðlögun íslenskra laga og reglna að Lissabonsáttmálanum, stjórnarskrá ESB. Ekki samningur um kaup og kjör.

Eða með orðum Björns:

Uppnámið er algjört innan ESB. Það hefur snarversnað síðan vinstri stjórn Jóhönnu og Steingríms J. kvaddi ESB-aðildarferlið í janúar 2013. Þá hafði aðeins 11 af 33 samningsköflum verið lokað frá 2009. Ferlinu lauk með ágreiningi um kaflana um sjávarútveg og landbúnað þegar rann upp fyrir íslensku stjórnarherrunum að ESB krafðist aðlögunar í ferlinu og í bókum Brusselmanna væri ekkert til sem heitir könnunarviðæður.

Að kynna sem kosningaloforð í september 2016 að borið skuli undir þjóðina í atkvæðagreiðslu hvort halda eigi þessu misheppnaða ferli áfram staðfestir enn blekkingariðju og óraunsæi aðildarsinna.

Nú hefur verið stofnaður stjórnmálaflokkur sem hefur það eitt að markmiði að koma Íslandi inn í ESB. Allir helstu forvígismenn flokksins eru þessarar skoðunar og skiptir litlu þá stefnan sé falin í orðaflaumi og fagurgala. Viðreisn er ESB flokkur.

Lokaorð Björns í greininni eru þessi og undir þau er hér tekið:

Í raun er forkastanlegt að láta eins og ekkert sé sjálfsagðara en Íslendingar fái áheyrn í Brussel til að taka upp viðræðuþráð sem ríkisstjórn Íslands sleit. Nú skuli áfram kannað hvort Íslendingar fái sérkjör. Það er þetta sem ESB-aðildarsinnar gera að kosningamáli fyrir þingkosningarnar 29. október 2016. Þetta vilja þeir að þjóðin ákveði í atkvæðagreiðslu en ekki hvort sótt skuli um að nýju.

Málatilbúnaður ESB-aðildarsinna hefur verið ótrúverðugur frá ársbyrjun 2009. Þeir ýttu staðreyndum og eigin loforðum til hliðar við upphaf ESB-leiðangursins, sundruðu flokkum til hægri og vinstri og standa nú á rústum Samfylkingarinnar og Bjartrar framtíðar. Að leiða ESB-aðildina inn á vettvang íslenskra stjórnmála var upphaf svartasta kafla í sögu utanríkismála lýðveldisins. Vörumst það svarthol.

 

Til hvers er haldið prófkjör ef fikta má í niðurstöðunum?

Hversu óánægður sem einhver er með úrslit kosninga verður þeim ekki breytt. Skiptir engu þó þær heiti prófkjör. Einfaldara getur það ekki verið.

Kjördæmisráð Sjálfstæðisflokksins í Suðvesturkjördæmi ákvað að breyta ákvörðun kjósenda í prófkjörinu, „laga“ það aðeins, fikta í niðurstöðunum. Þannig gera menn ekki, síst af öllu í stjórnmálaflokki sem er lýðræðislegur. Nú má draga þá fullyrðingu í efa.

Ávirðingin beinist ekki eingöngu að kjördæmisráðinu heldur þeim frambjóðendum sem samþykktu að frambjóðandinn sem lenti í fimmta sæti yrði færður upp í annað sæti, vegna kynferðis hans. Hreinlega óskiljanlegt er að hégómleiki þessa frambjóðanda sé slíkur að hann samþykki breytinguna. Hann verður þá þingmaður á fölskum forsendum, hefur ekki kjósendur í prófkjöri sem bakland, heldur aðeins kjördæmisráð sem skilur ekki eðli lýðræðisins.

Þetta er arfaslæm ákvörðun. Andstæðingar flokksins geta notað hana og spurt einfaldrar spurningar:

Er hægt að treysta stjórnmálaflokki sem hefur ekki skilning á lýðræðinu.

Niðurstöður prófkjör ber undantekningalaust að virða. Allt fikt í niðurstöðunum er ólýðræðislegt og í eðli sínu rangt. Skiptir engu þótt óánægja sé með þær. Til hvers er verið að halda prófkjör ef niðurstöðurnar gilda ekki?

Nú er komið skýrt fordæmi, hægt er að breyta prófkjörum, gera niðurstöðuna fjölmiðlavænni, skítt með hugsjónir.

Gjör rétt, þol ei órétt. Gleymum því bara,

Bryndís færð upp í annað sæti í SV

Kötlugos komist í gegnum 600 m þykkan jökul á einni klst.

Í gær byrjaði skjálftahrina í Kötlu, það er aðeins suðaustanmegin við miðju öskjunnar í Mýrdalsjökli. Skjálftar í Mýrdalsjökli koma í hrinum, rétt eins og annars staðar á landinu. Nú er hins vegar dálítið skammt á milli hrina.

Þegar þetta er ritað hafa orðið 162 skjálftar og upptök þeirra eru að langmestu leyti mjög grunnt undir jökulbotninum. Margir á undir 400 m dýpi.

Athygli vekur að skjálftar sem eru yfir tvö stig eru 11 talsins og allir hafa þeir orðið á jökulbotninum eða um 100 metrum dýpra, ekki meir. Meira að segja sá eini sem varð um hálf fimm í dag og var þrjú stig var á þessu sama dýpi.

Mér skilst að mestar líkur eru á því að skjálftarnir hafi orðið vegna mikils jarðhita þarna undir og staðfesta þá kenningu efnainnihald í Múlakvísl sem fellur undan skriðjöklinum Kötlujökli.

Kötlugosið 1918 var mjög sunnarlega í öskjunni og þar er jökullinn mjög þykkur, getur verið upp undir 700 metrar. Nú er komið fram á haust og jökulþykktin kannski um 100 m þynnri. Þegar fargið léttist á jöklinum getur hugsanlega losnað um jarðhitasvæðiðog vatn eigi auðveldar með að komast undan honum. Lóðréttar hreyfingar á jöklinum gætu valdið jarðskjálftum rétt eins og kvikuhreyfingar undir honum.

Forboðar goss eru mjög tíðir jarðskjálftar, margir frekar stórir og um leið munu mælast óróar á óróamælingum á og við Mýrdalsjökul. Þessi skilyrði eru ekki fyrir hendi í þetta sinn.

 

Ágætt að hafa það í huga að stórt eldgos getur auðveldlega brætt sig í gegnum á að giska 500 m þykkan jökul á um einni klukkustund. Gjálpargosið í Grímsvötnum þótti frekar lítið og um 30 klst liðu þar til það bræddi sig upp úr 600 m djúpum jökli.

Jökulhlaup vegna Kötlugoss gæti hafist um það bil klukkustund eftir að gos hefst.

Ágætt er að hafa það í huga eftir lestur ofangreindra lína að undirritaður er ekki jarðfræðingur og hefur ekkert vit á jarðfræði.

Hið gáfulegasta sem hér kemur fram er úr gagnmerkri skýrslu eftir Magnús Tuma Guðmundsson og Þórdísar Högnadóttur og nefnist hún „Ísbráðnun og upptakarennsli jökulhlaupa vegna eldgosa í Kötluöskju og austanverðum Mýrdalsjökli“ útgefin 2006.

 

Konur í baráttusætum Sjálfstæðisflokksins í öllum kjördæmum

Verði niðurstöður kosninganna á þá leið sem fram kemur í skoðanakönnun Fréttablaðsins verða konur líklega tíu af tuttugu og fjórum þingmönnum Sjálfstæðisflokksins.

Á meðfylgjandi töflu hefur verið reynt að reikna út hvernig þingmenn Sjálfstæðisflokksins skiptast á kjördæmin miðað við eldri skoðanakannanir sem gera ráð fyrir að flokkurinn fái 17 þingmenn kosna. Rauður rammi er um þingmenn í hverju kjördæmi.

Konur eru í baráttusætum allra kjördæmi nema norðvesturkjördæmis. Eftir því sem þingmönnum flokksins fjölgar eru miklu meiri líkur á því að konur komist inn en karlar. Þetta geta allir séð á töflunni.

Níu konur eru núna í 19 manna þingflokki Sjálfstæðisflokksins, 47,4%. Fái Sjálfstæðisflokkurinn 24 þingmenn og þar af verði 10 konur er hlutfallið aðeins lægra 41,7%.

Greinilegt er að eftir miklu er að slægjast fyrir Sjálfstæðismenn, karla og konur. Til að þetta geti gerst þurfa bæði konur og karlar að kjósa flokkinn. Að minnsta kosti læt ég ekki mitt eftir liggja.

 

„Heilmikil hreyfing á fylginu“

Elliðaárdalur árið 1935 og í dag, skógrækt sem breytir veðurfari

Gömul mynd úr fórum móður minnar heitinnar vakti athygli mína um daginn. Myndin er tekin um 1935 í Elliðaárdal, raunar hólmanum sem er á milli tveggja kvísla árinnar.

Á myndinni er móðir mín, þá 18 ára, ásamt verðandi mágkonu sinni og manni hennar. Líklega hefur veðrið verið eintaklega gott þennan dag, sól og lygnt. Frænka mín hellir kaffi í bolla og fólkið nýtur stundarinnar.

Hversu mikið hefur ekki Elliðaárdalur breyst síðan þessi mynd var tekin?  

Lautin sem fólkið valdi sér er löngu horfin í gróður sem þekur nú allan dalinn öllum til yndisauka.

Um daginn tók ég aðra mynd, ekkert langt frá lautinni. Komst nægilega hátt upp til að sjá til virkjunarinnar sem er fyrir neðan húsin á gömlu myndinni. Þau sjást hins vegar ekki lengur fyrir trjágróðri. 

Á gömlu myndinni sést hús efst á hæðunum hægra megin. Hugsanlega er það Árbær en hæðirnar þekkjast í dag sem Ártúnsholt. Raunar er það svo að hverfið þarna er hulið trjágróðri.

Hér áður fyrr töldu margir að útilokað væri að rækta skóg á Íslandi. Þjóðin var orðin svo vön trjáleysinu eftir aldalanga gróðureyðingu og uppblástur, og talið var að skógur gæti ekki þrifist á Íslandi nema í undantekningatilvikum. Því er nú öðru nær. Fræðimenn fullyrða að stór hluti landsins hafi verið skógi vaxinn við landnám og landið að mestu gróðursælt og fagurt.

Trausti Jónsson, veðurfræðingur, segir á bloggi sínu Hungurdiskar þann 25. september 2016:

Allmargir staðir á landinu eru ef til vill veðursælli en Reykjavík, en þegar á allt er litið er höfuðborgin til þess að gera veðursælt pláss. Með aukinni byggð og stórvaxnari gróðri hefur meira að segja heldur dregið úr vindi víða um bæinn - þar á meðal á Veðurstofutúni þar sem varla hreyfir nú vind miðað við það sem áður gerðist.

Þetta segir hann i tilefni þess að nú eru 25 ár síðan fárviðri mældist síðast í Reykjavík. Staðreyndin er einfaldlega sú að trjágróður hefur breytt veðurfari í Reykjavík, vindstyrkur hefur minnkað að mun.

Hugsið ykkur ef til dæmis Mosfellsheiði væri skógi vaxin. Hversu gríðarleg veðurfarsleg breyting yrði ekki á höfuðborgarsvæðinu? Skógrækt á Kjalarnesi undir Esju yrði til þess að austanáttin myndi aldrei ná sama styrk og oft gerist nú á dögum.

Hvað þarf til að leggja í tiltölulega lítinn kostnað til að breyta lífsgæðum fyrir Íslendinga? Vantar fólk, eldmóð, hugsjónir, framtíðarsýn?

Um Elliðaárdal, Heiðmörk og víðar eru nú fólk á göngu, hlaupum og hjólum, ekki aðeins á heitasta degi sumarsins, eins og hér áður fyrr, heldur allan ársins hring.

Næstneðstu myndina tók ég 1. júlí 1985 af hitaveitustokkunum yfir Elliðaárnar. Dálítið dapurt umhverfi allt upp í Bústaðahverfi. Þetta útsýni er ekki til í dag. Neðri myndin var tekin  í september 2012 og sýnir að húsin í borginni eru að hverfa í trjágróður og enn hefur bæst við. Stórkostlegar breytingar. Báðar myndirnar, og fleiri, birti ég á þessum vettvangi 2012 og má finna hér.

Við þurfum hins vegar að gera betur, leggjast í skógrækt á Mosfellsheiði og bæta þannig lífsskilyrði á höfuðborgarsvæðinu.

 

 

Palldómar um ræðumenn á eldhúsdegi

Ég hlustaði á eldhúsdagsumræður á Alþingi sem útvarpað og sjónvarpað var í kvöld, 26. september. Hér eru nokkrir þankar um ræðumenn:

Oddný G. Harðardóttir, formaður Samfylkingarinnar: Einhver hefur talið henni trú um að hún gæti breytt um stíl og framsögn á einu kvöldi. Því miður er það ekki hægt. Hún kunni ekki ræðuna sína, rak í vörðurnar, málvillur voru áberandi og í lokin klykkti hún út með því að segja að heilbrigðismálin ættu að vera gjaldþroska. Gat ekki heyrt betur. Félagar hennar hljóta nú að sakna Árna Páls Árnasonar.

Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins: Trúverðugur að vanda en hefði mátt hafa lesið ræðuna yfir og lagfært nokkur atriði sem virkuðu ekki sannfærandi. Hafi einhver annar samið ræðuna þarf að finna nýjan ræðuritara.

Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs: Virtist vera út á þekju, talaði alltof lengi um loftslagsmál sem vissulega kann að vera lofsvert. Greinilegt að ræðumenn VG hafa haft mikil samráð á milli sín um meintar lygar og svik ríkisstjórnarinnar. Lygilegar ásakanir virka ekki sannfærandi, sérstaklega ekki þegar horft er til ávirðinga á síðustu ríkisstjórn sem voru hræðilegar. Katrín hefur fallegt bros en skelfing er maður hræddur um að ekki sé allt sem sýnist.

Lilja Alfreðsdóttir, utanríkisráðherra: Einhvern veginn finnst mér að meira spunnið í hana en birtist í viðtölum og ræðum hennar. Hún er hins vegar góður og sannfærandi ræðumaður, talar yfirleitt skýrt og sannfærandi en í kvöld var ekkert nýtt eða áhugavert við ræðuna.

Óttar Proppé, formaður Bjartrar framtíðar: Óttar afar slakur leikari. Leikþátturinn í ræðunni var lélegur og illa leikinn. Einhver annar hefði hugsanlega getað gert þessari ræðu betri skil. Líklega hefur Óttar ekki lært neitt annað á þeim þremur árum sem hann hefur setið á þingi en að líkja eftir talsmáta vinstri manna í stjórnarandstöðunni. Hann er samt ekkert sannfærandi þegar hann reynir að tvinna saman formælingar um ríkisstjórnina.

Birgitta Jónsdóttir, þingmaður stjórnmálaflokksins Píratar: Hún hafði margt fram að færa en vegna þess að hún er svo skrýtinn ræðumaður komst fátt af efni ræðunnar til skila. Hún gagnrýnir skotgrafir stjórnmála en finnst ekkert að því að brúka sína eigin skotgröf og hún er djúp. Eins og Óttar Proppé hefur Birgitta ekkert lært af veru sinni á Alþingi nema það sem vinstri sinnar á þinginu hafa kennt henni, tala illa um andstæðinganna. Líklega er það rétt sem Karl Garðarsson, þingmaður Framsóknarflokksins segir, að stefna hennar og Pírata er afar óljós og býður aðeins uppp á óvissuferð á næsta kjörtímabili. 

Sigríður Ingibjörg Ingadóttir, þingmaður Samfylkingarinnar: Hún hefur ábyggilega farið til sama almannatengslaráðgjafa og formaður flokksins en ekkert lært. Hún er slakur ræðumaður, skræk röddin er þreytandi og fyrir vikið týnist efni ræðunnar. Sigríður birtist eins og auglýsing sem troðið er inn í nokkuð athyglisverðan sjónvarpsþátt og þegar það gerist stendur maður ósjálfrátt upp og fer inn á salerni og pissar.

Ólöf Nordal, innanríkisráðherra: Ólöf er ekki eins klár og hún heldur. Ræðan var nokkuð góð, hefði getað verið betur skrifuð, en framsögnin var einhæf og frekar leiðinleg, rétt eins og hún trúir ekki því sem hún segir. Hún þarf að leita sér leiðsagnar í framsögn rétt eins og svo margir aðrir þingmenn. Hugsanlega gæti Guðlaugur Þ. Þórðarson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, hjálpað eitthvað til. Hann er með betri ræðumönnum á þingi.

Svandís Svavarsdóttir, þingmaður Vinstri grænna: Ég hlakka alltaf til að heyra í Svandísi, ekki vegna þess að ég sé sammála henni heldur miklu frekar dáist ég að því því hversu óforskömmuð hún er og virðingarleysi hennar fyrir sannleikanum er áberandi. Enginn annar þingmaður kemst með hælanna þar sem hún hefur ... kjaftinn (afsakið orðbragðið). Ávirðingar hennar á núverandi ríkisstjórn eru hrikalegar, svo miklar að maður gleymir eiginlega öllu því sem þjóðin þurfti að þola af hennar völdum og VG á síðasta kjörtímabili. Hún og félagar hennar voru flengdir í síðustu kosningum en samt lætur hún eins og ekkert hafi í skorist, sýnir enga iðrun eða eftirsjá. Stórbrotinn ræðumaður eins og faðir hennar.

Eygló Harðardóttir, félags- og húsnæðismálaráðherra: Hún er frekar óskemmtilegur ræðumaður, frekar einhæf og svo er eitthvað við hana sem er ekki trúverðugt. Hins vegar var ræða hennar að mörgu leyti góð og athyglisverð. 

Björt Ólafsdóttir, þingmaður Bjartrar framtíðar: Glæsileg kona og virkar röggsöm en frekar lélegur ræðumaður. Allt er svo ómögulegt hjá ríkisstjórninni, sama tuggan og hjá mörgum þingmönnum stjórnarandstöðunnar. Sumt í ræðu hennar var ágætt eins og kaflinn um mannúð og aðstoð við flóttamenn. Að öðru leyti var eins og ég væri að hlusta á Svandísi.

Ásta Guðrún Helgadóttir, þingmaður stjórnmálaflokksins Píratar: Vel skóluð í stjórnarandstöðunni, góð í formælingum og sterk í óvissuferðalýsingum stjórnmálaflokks Pírata á næsta kjörtímabili. Annað hvort er hún slakur ræðumaður eða hún var svo óskaplega taugaóstyrk að oft greindi maður ekki orðaskil. 

Árni Páll Árnason, þingmaður Samfylkingarinnar: Stundum finnst manni margt í Árna Pál spunnið og af og til mælir hann af skynsemi. Svo byrjar masið og hringferðin í kringum heita grautinn. Hins vegar er hann góður ræðumaður, margfalt betri en Oddný. Röddin er skýr en svo hofir maður á munnsvipinn og þá er eins og tungan í manninum sveiflist í hring og við þá sjón gleymist ræðan.

Haraldur Benediktsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins: Ég hreinlega gleymdi mér þegar Haraldur talaði. Varð nefnilega hugsað til gróðureyðingar á hálendinu. Svo lagði ég við hlustir og þá var ræðan bara búin. „Sorrí“.

Bjarkey Ólsen Gunnarsdóttir, þingmaður VG: Velti því fyrir mér hvernig VG framleiðir þingmenn sína. Sé fyrir mér að þeir þurfi að læra útúrsnúninga, formælingar og hálfsannleika. Síðan eru þeir hnoðaðir og bakaðir við háan hita og eftir smá tíma verða til sósíalistar eins og Bjarkey sem kalla sig vinstri menn, græna eða eitthvað sem skyggir á raunverulegar skoðanir. Veit ekki hvort hún og Svandís séu á svipuðum aldri en þær gætu allt eins verið tvíburar, að minnsta kosti hvað varðar talsmátann.

Karl Garðarsson, þingmaður Framsóknarflokksins: Mér hefur alltaf þótt Karl vera málefnalegur. Hann flutti góða ræðu en talar eins og hann sé að lesa fréttir. Hann þarf að bæta framsögnina.

Páll Valur Björnsson, þingmaður Bjartrar framtíðar: Held að Páll sé einlægur og góður maður  (rétt eins og aðrir þingmenn), það skín af honum. Legg trúnað á það sem hann segir og væri ég þingmaður myndi ég hafa bundist bandalagi við hann þegar kemur að ákveðnum málum. Hann er ekki afburða ræðumaður, kallar og hrópar, en málefnin eru yfirleitt góð.

Helgi Hrafn Gunnarsson, þingmaður stjórnmálaflokksins Píratar: Skrýtinn og óhefðbundinn þingmaður. Segir margt gott en er ekki hrópandi slakur ræðumaður. Talar samt slitrótt og er um of hraðmælgur. Fyrir hann væri þjóðráð að liggja dálítið meira yfir ræðunum, endurskrifa oft. Gæti skrifað upp á sumt sem hann hefur sagt. Vandinn er sá að hann setið of lengi á stjórnmálanámskeiði stjórnarandstöðunnar og er því orðinn vinstri maður eins og þingmenn Vinstri grænna.

Lilja Rafney sigraði Bjarna Jónson Bjarnasonar erkióvin VG

Hún kom í heimsókn til mín flugan sem hafði setið á vegg í reykfylltu bakherbergi á aðalskrifstofu Vinstri grænna um helgina.

Nokkur tíðindi hafði hún að segja og eru þau helst að Lilja Rafney Magnúsdóttir fékk að sigra í prófkjöri VG í norðvesturkjördæmi. Helsti óvinur flokksins er Jón Bjarnason sem hlýddi ekki forystunni í síðustu ríkisstjórn og hann á son sem bauð sig nú fram, flokknum til mikillar skelfingar. Sem betur fer náði flokkurinn að berja hann niður í annað sæti prófkjörsins.

Í fyrri pistlum hefur verið fjallað um prófkjör Vinstri grænna í kjördæminu. Minnstu munaði að Bjarni Jónsson Bjarnasonar hefði sigur en ráðstjórninni í reykfyllta bakherberginu tókst með naumindum að hætta við prófkjörið á öðrum degi og bar fyrir sig að gallar hefðu verið í framkvæmd þess. Má það til sanns vegar færa því helstu vaktmenn ráðstjórnarinnar sváfu á verðinum og gættu þess ekki að sonur erkióvinarins, Jóns Bjarnasonar, væri í framboði. Við lá að þessi andskoti hefði fengið fyrsta sætið án samkeppni

Njósnir vaktmannanna bentu til þess að Skagfirðingar hefðu fylkt sér á bak við Bjarna og notað taktík Eyverja fyrir sunnan, berjast ákaft fyrir sínum manni. Var því ekki um annað að ræða en að fresta prófkjörinu svo forystan næði að safna nógu miklu liði til að berja á Bjarna.

Þetta þýddi allsherjar herútboð um allt kjördæmið og raunar víðar. Flykktust nú sannir og góðir sósíalist og kommúnistar til prófkjörstaða. Gamlir stalínistar, lenínistar og maóistar voru látnir ... kjósa, skipti engu hvort þeir væru með meðvitund eða ekki. Leitað var sérstaklega til femínista svo og þeirra karla og kvenna sem kenndir eru við móður sína en ekki föður. Yngra fólk þurfti að fresta verslunarferðum sínum til London og New York til að geta kosið. 

Nákvæmlega var fylgst með því hverjir kusu og nöfn þeirra send suður í greiningardeildina sem er innaf reykfyllta bakherberginu. Þar sátu ættfræðingar, mannfræðingar og stærðfræðingar og greindu kjósendur og giskuðu á hvað þeim myndu kjósa með 97,8% líkum.

Talið var þrisvar. Í fyrsta skiptið virtist Bjarni hafa sigrað með átta atkvæðum. „Teljið betur,“ skipaði goðinn að austan, og talningamenn snéru aftur inn í talningaherbergið sem er innan af greiningaherberginu sem er innan af reykfyllta bakherbergi forystunnar.

Og aftur var talið og þá kom í ljós að Lilja Rafney hafði sigrað með fjórum atkvæðum. „Ekki nóg,“ sagði goðinn að austan, og talningmennirnir töldu enn betur.

Þegar tuttugu og einu atkvæði munaði Lilju Rafney í hag fengu talningamennirnir að fara í gegnum reykfyllta bakherbergið og kynna niðurstöðurnar opinberlega.

En hvað eigum við að segja þegar fjölmiðlar spyrjast fyrir um fjöldann sem greiðir atkvæði í prófkjörinu, 859 manns á móti 139 árið 2013. Þetta gæti sumum þótt tortryggilegt.

„Ekkert vandamál,“ sagði goðinn að austan. „Við þegjum um þetta og bendum fjölmiðafólkinu okkar á að halda áfram að pönkast í Framsóknarmönnum, ekki gefa þeim nokkurn grið.“

Samfylkingin eyðileggur lýðræðislegar kosningar

Margrét Tryggvadóttir, fyrrverandi þingmaður Borgarahreyfingarinnar, hlaut kosningu í 3. sæti listans. Hún var hins vegar færð niður þar sem enginn þeirra sem hlutu efstu sætin voru 35 ára eða yngri en Margrét er 44 ára. Vegna kynjasjónarmiða var Margrét færð enn neðar og endaði í 5. sæti listans.

Þetta er í forvitnilegri frétt á visir.is um prófkjör Samfylkingarinnar í suðvesturkjördæmi. Í henni kemur berlega fram að lýðræði er ekki nothæft.

Í lýðræðinu felst aðeins ein regla, að meirihluti atkvæða ræður. Allar breytingar eða undantekningar frá reglunni eru ólýðræðislegar.

Þeir sem hvorki hafa trú á lýðræðinu né kjósendum setja reglur þess efnis að atkvæði ráði ekki niðurstöðunni. Þá er lýðræðið ónýtt.

Hjá Samfylkingunni er reglan sú að konur og karlar verða að vera jafnmargir á lista. Komi í ljós að vilji kjósenda fellur ekki að þessu eru niðurstöðurnar einfaldlega leiðréttar. Lýðræðið er ónýtt.

Ekki nóg með það heldur er önnur regla til sem lýtur að aldri frambjóðenda. Og viti menn ... Í ljós kemur að enginn undir 35 ára er í efstu sætunum. Þá er gripið inn í. Þar með er lýðræðið ónýtt.

Einn ungur frambjóðandi sem ekki hafði haft erindi sem erfiði í prófkjörinu er með handafli færður ofar og honum troðið í eitt af efstu sætunum. Konan sem hafði verið kjörin í það sæti er sett tveimur sætum neðar. Hún er 44 ára, eldgömul, níu árum eldri en sá „ungi“.

Í Sjálfstæðisflokkum gildir einföld regla í prófkjörum. Fjöldi atkvæða ræður röðun á framboðslista. Punktur. 

Sagan af fulla kallinum og borgarstjóranum

Einhvern tímann birtist í fjölmiðli brandari um manninn sem týndi lyklunum sínum á leið heim til sín eftir mikla drykkju:

Lögreglumaður tók eftir manninum í myrkri nætur við Hringbraut þar sem hann skreið eftir gangstéttinni.

„Hvað ertu að gera hér?“ spurði löggan. Maðurinn sagðist vera að leita að húslyklunum sínum.

„Týndirðu þeim hér?“ spurði löggan, einkar fávíslega.

„Nei,“ sagði sá fulli. „Ég týndi þeim niðri í miðbæ en hér er bara miklu betri lýsing.“

Með rökum má fullyrða að best sé að leita að húslyklunum þar sem lýsingin er góð en lakari aðstæður í myrkri. Lesandinn veit hins vegar að þar með er ekki öll sagan sögð.

Ekkert fyndið er við söguna af Degi Eggertssyni, borgarstjóra, og samferðafólki hans sem ætla að heimsækja stórborgir til að kynna sér lestarsamgöngur.

Í stórborgum er ábyggilega margt til lærdóms um lestarferðir og þar er betra að vera heldur en í smábæjum. Hér má vísa til samanburðar í söguna af fulla kallinum.

Kjartan Magnússon er einn af þessum leiðinlegu borgarfulltrúum sem sífellt spillir starfsgleðinni hjá meirihlutanum í borgarstjórn, Samfylkingu, Vinstri grænum, Bjartri framtíð og stjórnmálaflokknum Píratar (vona að ég hafi ekki gleymt neinum) með einhverjum ómerkilegum athugasemdum.

Með rökum má fullyrða að best sé fyrir borgarstjórann að leita upplýsinga um lestarsamgöngur í borgum þar sem íbúar eru margfalt fleiri en í Reykjavík. Lesandinn veit hins vegar að þar með er ekki öll sagan sögð. Fjarri því.

Affarasælla að heimsækja sambærilegar borgir

Benedikt formaður Viðreisnar fer með rangt mál

Lof­orð er lof­orð er lof­orð - og lof­orðið var svikið,“ sagði hann um fyr­ir­heit stjórn­ar­flokk­anna um þjóðar­at­kvæðagreiðslu fyr­ir síðustu kosn­ing­ar. „All­ir voru svikn­ir, hvort sem þeir vildu halda viðræðum áfram eða jarða ferlið.

Þetta er haft eftir formanni Viðreisnar, Benedikt Jóhannessyni, formanni Viðreisnar. Ótrúlegt að hann skuli ekki fara með rétt mál varðandi aðlögunarviðræðurnar við ESB á aðalfundi flokksins sem haldinn er í dag, 24. september.

Síðasta ríkisstjórn sótti um aðild að ESB án þess að spyrja þjóðina álits. Stjórnarmeirihlutinn hló að tillögu Sjálfstæðisflokksins um þjóðaratkvæðagreiðslu um inngönguna, felldi hana og lét þess í stað duga einfalda þingsályktunartillögu um eitt stærsta málþjóðarinnar frá því árið 1944.

Formaður Viðreisnar heldur því nú blákalt fram að viðræður við ESB hafi ekki verið aðlögunarviðræður heldur einhvers konar spjall.

Þetta var ekkert spjall eða samningaviðræður heldur aðlögun Íslands að ESB. Niðurstaðan hefði aldrei orðin einhver hefðbundinn milliríkjasamningur heldur annað af tvennu, að Ísland hefði verið tækt til aðildar í ESB eða ekki.

ESB býður ekki upp á samningaviðræður um aðild heldur aðlögunarviðræður. Þannig eru reglurnar og þær setur ESB en hvorki Benedikt né Samfylkingin eða aðrir krataflokkar.

Hefði svo ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknar átt að gangast fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu um ESB? Allir ráðherrarnir eru á móti aðild. Allir þingmenn stjórnarmeirihlutans eru á móti aðild. Landsfundir beggja flokka eru á móti aðild. Langstærsti hluti flokksmanna í báðum flokkum eru á móti aðild. Og í þokkabót er mikill meirihluti landsmanna á móti aðild.

Hvers konar rugl hefði það verið að ríkisstjórn færi að efna til þjóðaratkvæðagreiðslu um mál sem hún er í grundvallaratriðum ósammála?

Þetta er ómerkileg pólitík hjá Benedikt Jóhannessyni. Vinstri flokkarnir gáfust upp á þessu trikki en Viðreisn heldur sem betur fer að stefna flokksins um að ganga í ESB afli flokknum fylgis. Við Sjálfstæðismenn fögnum þessari stefnu Viðreisnar.

 

Loforð er loforð – og loforðið var svikið

Lýðræðislegar endurbætur á ólýðræðislegu lýðræði

Margir hafa áhyggjur af lýðræðinu, það standi einfaldlega ekki undir þeim kröfum sem gert er til þess, sé beinlínis ólýðræðislegt. Að þessu sögðu, það er að lýðræðið sé ekki nógu lýðræðislegt, er ágætt að skoða hvað til hvaða ráða Sjálfstæðiflokkurinn getur gripið til að verjast ólýðræðislega lýðræðinu í lýðræðislegum kosningum.

Konur eru vissulega óhressar með stöðu sína eftir prófkjör í tveimur kjördæmum. Það er miður enda eiga bæði kynin að velja frambjóðendur óháð kyni þeirra. Það gerist hins vegar ekki alltaf og yfirleitt hallast á konur, þær fá oftast færri atkvæði en karlar.

Besta lausnin er ábyggilega sú að setja einfaldlega ákvæði í prófkjörsreglur þess efnis að kjósandi sem velur karl í fyrsta sæti þurfi að velja konu í annað sæti og svo koll af kolli. Annars verður atkvæðaseðillinn ógildur. Hugsanleg útfærsla á þessu má vera þannig að þetta gildi aðeins um fyrstu fjögur sætin.

Er þetta lýðræðislegt fyrirkomulag? Já, ábyggilega eins og sú regla að kjósa þurfi í Reykjavíkurkjördæmunum að lágmarki sex frambjóðendur en ekki fleiri en átta.

Nú eru þá allir sáttir nema ungir sjálfstæðismenn. Þeir munu áreiðanlega gera þá sanngjörnu kröfu að sambærileg regla verði sett um ungt fólk, það verði skilyrði að í fyrstu fjórum sætunum verði einn frambjóðandi sem er yngri en þrjátíu ára. Sé ekki svo verði atkvæðaseðillinn ógildur. Hugsanlega útfærsla á þessu gæti verið sú að kjörnefnd lagfæri hreinlega þannig atkvæðaseðla svo hinn sanni vilji kjósandans komi í ljós.

Er þetta lýðræðislegt fyrirkomulag? Jú, ábyggilega eins og reglan um kynjaskiptinguna.

Næst gera hommar og lesbíur sambærilega kröfu, að ekki megi ganga framhjá þeim. Jú, þetta er álíka sambærilegt og þetta með aldurstengt kjör.

Við hárfatlaðir (þeir sem hafa lítið eða ekkert hár á höfði) gerum auðvitað kröfu til að sjónarhorn okkar heyrist á þingi. Því verði samþykkt sú regla að kjósandi verði að velja í eitt af átta efstu sætunum einn karl (eða konu) sem hafi af náttúrulegum völdum lítið sem ekkert hár efst á höfði.

Er þetta lýðræðislegt fyrirkomulag? Jú, alveg eins og reglan um homma og lesbíur.

Nú hafa margir áhyggjur af því að of margir lögfræðingar séu of margir á framboðslistum og mætti því setja þá einföldu reglu að ekki megi kjósa fleiri en tvo úr hverri starfstétt.

Er þetta lýðræðislegt fyrirkomulag? Jú, alveg eins og reglan um sköllóttan ég meina hárfatlaðan frambjóðanda.

Þetta er bara lýðræðislegar reglur og hjálpa til við að gera hið ólýðræðislega lýðræði miklu lýðræðislegra.

Ástæðan er einfaldlega sú að í Sjálfstæðisflokknum höfum við alltof lengi búið við afar ófullkomið lýðræði. Aðrir stjórnmálaflokkar eru komnir miklu lengra. 

Vinstri grænir, Samfylkingin og stjórnmálaflokkurinn Píratar hafa gert mjög athyglisverðar lagfæringar á lýðræðinu þar sem gott og vandað fólk hefur tekið að sér að lagfæra prófkjörslista samkvæmt þeim vilja sem kjósendur hafa án nokkurs efa hugsað sér en ekki tekist að tjá með einu krossmarki á atkvæðaseðil sinn.

 

Hjásetan, afsal ákvörðunarvalds í stóru málunum

Hinn blákaldi veruleiki er þó sá að venjulegt vinnandi fólk skortir iðulega bæði svigrúm og tíma til þess að setja sig inn í flókin samfélagsleg úrlausnarefni. Sú staða er óbreytt enn í dag, hvað sem líður tækniframförum og bættum samgöngum. Beint lýðræði er því illa framkvæmanlegt og í almennri framkvæmd eru þjóðaratkvæðagreiðslur aðeins haldnar í undantekningartilvikum um málefni sem varða mikilvæga hagsmuni landsmanna.

Þetta skrifar Arnar Þór Jónsson, lektor í lögum, í Morgunblað dagsins (feitletrun er mín). Ég tek undir með honum og raunar tek ég ofan fyrir manni, sem þvert á skolkennda umræðu um beint lýðræði, segir með ágætum rökum hvers vegna fulltrúalýðræðið sé réttlát og skynsamleg aðferðafræði. Og Arnar útskýrir hvers vegna svo sé en segir í beinu framhaldi af tilvitnuninni hér fyrir ofan:

Þetta er raunar ástæðan fyrir því að flest lýðræðisríki nútímans hafa komið á fót svonefndu fulltrúalýðræði, þar sem borgararnir fela kjörnum fulltrúum sínum að taka ákvarðanir um málefni samfélagsins – og þar með um almannahag.

Ástæðan fyrir grein Arnars Þórs er hjáseta stjórnmálaflokka og þingmanna á Alþingi. Hann bendir einfaldlega á að þingmenn þiggja laun fyrir starfa sinn og í því felst að þeir eiga að setja sig inn í þingmál og taka afstöðu. Auðvitað er auðvelt að túlka hjásetu hreinlega sem „vinnusvik“ en málin eru engu að síður dálítið flóknari en svo.

Vissulega getur það verið að þingmenn vilji sitja hjá en þeir eiga að gera það af annarri ástæðu en að þeir hafi „ekki haft tök á“ að kynna sér málin, eins og Arnar orðar það og beinir án efa spjótum sínum að stjórnmálaflokknum Píratar.

Í lok greinar sinnar segir Arnar og er vart hægt að orða hugsunina betur:

Lýðræðisástin ristir vart djúpt hjá þingmönnum sem afsala sér ákvörðunarvaldi, jafnvel í stærstu málum. Ef sjálfskipaðir kyndilberar lýðræðisins bregðast hlutverki sínu með þessum hætti hljóta kjósendur að minnast þess á kjördag þegar kjörtímabilið er gert upp og ábyrgðinni endurúthlutað.

Konur sem flýja flokk vegna kjósendanna

Þrjár mætar konur segja sig úr Sjálfstæðisflokknum. Ekki af því að þær séu á móti stefnu flokksins, framkvæmd hennar, fólkinu sem skipar forystuna ... Nei, þær eru á móti þeim sem tóku þátt í prófkjörunum.

Þetta er undarlegt og fátítt.

Aldrei hefur óánægja með kjósendur og stuðningsmenn orðið til þess að fólk hafi sagt sig úr stjórnmálaflokki. Yfirleitt er þetta á hinn veginn. Þá fylgja oftast formælingar og tal um að flokkur og forysta hafi brugðist, gengið gegn lýðræðinu og svo framvegis.

Núna segja hinar burtflúnu konur að lýðræðislegt val kjósenda hugnist þeim ekki. Vísast hafa þær uppgötvað einhvern annan kost sem getur komið í stað lýðræðis. Það stappar nærri því að hafa leyst lífsgátuna.

Nema þær hafi fengið tilboð um sæti á lista Viðreisnar. Þangað hlaupa nú flestir lukkuriddarar sem af einhverjum ástæðum segjast hafa fengið nóg af Sjálfstæðisflokknum en ekki flokki sem þeir þekkja ekki af gerðum, bara orðum.

Þrátt fyrir það sem hér hefur verið sagt er eftirsjá af fólki sem unnið hefur mikið innan Sjálfstæðisflokksins og lagt þar gott eitt til. Hins vegar hef ég aldrei vitað fyrr að þær hafi reynt að „hreyfa við þeim íhaldssömu skoðunum og gildum sem ríkja um jafnréttismál í Sjálfstæðisflokknum“. Aldrei ...

Yfirgefa Sjálfstæðisflokkinn

Meint sókn í skólamálum eftir stórslys

Almannatengslahópur skrifstofu borgarstjóra fékk verkefni í hendurnar þegar kennarar mótmæltu of litlum fjárveitingum í skólakerfi borgarinnar. Vandinn var að vart hægt að gefa nemendum að borða nema það sem í öðrum sveitarfélögum taldist til meðlætis.

Borgarstjóri sendi því út verkefnið sem hljóðaði eitthvað á þá leið að hækka þyrfti framlög í skólakerfið án þess að það liti illa út fyrir meirihlutann.

Niðurstaðan var mikið snjallræði. Nú blásum við til sóknar í skólamálum, sagði meirihlutinn og þóttist góður en almenningur horfði undrandi á rétt eins og í sögunni um nýju föt keisarans.

Staðreyndin var hins vegar sú að fjárhagsáætlun meirihlutans stóðst ekki. Þrátt fyrir fjölmargar ábendingar minnihlutans og annarra sagði borgarstjóri að ekki væri meiri peningur til og lýðurinn yrði að sætta sig við þetta.

Þegar óglöggur ökumaður ekur á bíl sínum á ljósastaur má allt eins kalla það sókn til betri umferðarmenningar þegar hann bakkar bílnum frá staurnum og ekur leiðar sinnar á vinstri akrein. Sendir um leið öðrum ökumönnum fingurinn.

Ekki sókn heldur leiðrétting

Jarðskjálftar af mannavöldum

Niðurdæling vatns frá Hellisheiðarvirkjun veldur jarðskjálftum, meira en 200 skjálftar hafa mælst á fjórum dögum.  Yfirleitt hafa þeir verið smáir en á þriðja tug skjálfta mælst yfir 2 stig og fjórir yfir 3. Þetta veldur áhyggjum.

Þegar sambærileg hrina er á Reykjanesi, Kópaskeri eða í Bárðarbungu rjúka fjölmiðlar til og spyrja jarðfræðinga spjörunum úr. Nú láta þeir hins vegar nægja yfirlýsingu frá Orkuveitufyrirtæki sem nefnist Orka náttúrunnar og hún er birt orðrétt og athugasemdalaus. Ekki er leitað til Jarðfræðistofnunar Háskóla Íslands eða sjálfstætt starfandi jarðfræðinga. Þetta veldur líka áhyggjum.

Staðreyndin er einföld. Þegar inngrip manna í gang náttúrunnar veldur umtalsverðum jarðskjálftum er ástæða til að hinkra við og spyrja sig hvort verið sé að búa til vandamál. Geta hér orðið til náttúruhamfarir af mannavöldum?

Jarðfræðingar og margir leikmenn þekkja svokallaða bókahillutektóník. Jarðskjálftum er líkt við bækur í bókahillu. Þegar ein þeirra hallast til hliðar lendir hún á annarri sem líka skekkist og svo koll af kolli. Þannig getur jarðskjálftahrina á einum stað valdið jarðskjálftum langt í burtu.

Skjálftar á Suðurlandi færst frá austri til vesturs og því er ólíklegt að skjálftar við Húsmúla valdi hreyfingum fyrir austan fjall. Hins vegar eru þekktar misgengissprungur í nágrenni Húsmúla, á Hellisheiði og við Geitafell. Á síðarnefnda staðnum hafa skjálftar sýnt fram á virkt misgengi með stefnu vestan við Geitafell og norður yfir Bláfjöll. Á þessu svæði urðu til dæmis upptök stórra skjálfta árið 1968 sem fundust á öllu höfuðborgarsvæðinu og víðar. Getur niðurdælingin við Húsmúla valdið hreyfingu á misgenginu norðan við Geitafell?

Er þetta ekki áhyggjuefni?

Tilgangurinn með þessum skrifum er að vekja athygli á skjálftahrinunni við Húsmúla og hversu lítið er í raun vitað um afleiðingar niðurdælingar vatns. Jarðfræðingar viðurkenna að vatnið geti virkað sem smurning í sprungum og misgengjum og þegar losnar um spennu verða einfaldlega til skjálftar. Enginn getur komið í veg fyrir skjálfta, ekki einu sinni þeir sem stjórna niðurdælingunni. Jú annars, ef henni er hætt verða framvegis aungvir skjálftar af mannavöldum.

Skjálftar tengjast niðurdælingu

Viðhlæjendur, vinir, fréttabörn og samtrygging

Fréttastofa er hjá sjónvarpi Ríkisútvarpsins og önnur hjá sjónvarpi 365 miðla, Stöð2. Þetta eru dálítið skrýtnar aðstæður, má eiginlega líkja þeim við fótboltafélög. Fyrir leikmann virðist sem þessar tvær sjónvarpsstöðvar séu tengdar innbyrðis. Það sást best í nokkuð skemmtilegum sjónvarpsþætti í sjónvarpi Ríkisútvarpsins á laugardagskvöldið.

Svo virðist sem allir fréttamenn þessara tveggja sjónvarpsstöðva hafa flakkað til og frá. Þegar þeir hafa ekki unnið hjá Stöð2 hafa þeir verið hjá sjónvarpi Ríkisútvarpsins.

Þetta er eins og fótboltalið. Þjálfarinn hefur þjálfað helminginn af hinum liðunum og eldri leikmennirnir hafa spilað með öðrum liðum. Og allir þekkjast innbyrðis og eru vinir

Nokkrir sjónvarpsmanna sem hafa verið framkvæmdastjórar einnar sjónvarpstöðvar hafa líka verið í sama starfi á hinni. Fréttastjórarnir hafa notið þess að vera í sömu stöðu á báðum stöðvunum. Fréttamennirnir hafa hlaupið á milli, verið reknir af einni og ráðnir af hinni.

Allir eru þeir bestu vinir, „pallar“ eins og sagt er. Taka viðtöl við hver við annan og hlæja svo hátt og dátt.

„Manstu þegar við gerðum þetta ...“.

Já, en manstu eftir hinu ...“.

„Og mikið óskaplega hló ég þegar hann plataði alla ...“

Þetta eru svo skemmtilegir krakkar og nánast heimilisvinir landsmanna. Þeir hafa aldrei rangt fyrir sér af því að þeir eru svo „næs“ og „kammó“ og hafa verið með andlitið í sjónvarpinu í tugi ára. Óþægilega lengi, má vissulega segja ...

„Unga fólkið er svo óskaplega klárt, miklu skynsamar og betur menntað en það eldra.“ 

„Samt eru þeir til sem kalla ungu fréttamennina „fréttabörn“. Þvílíkur dónaskapur og mannvonska,“ sagði einn, sem þó kann að skrifa og tala og hefur ekki synt í meðalmennskunni.

„Fréttabörn“ ...

Þetta er einfaldlega hugtak sem neytendur sjónvarpsstöðva og annarra fréttamiðla hafa um þá sem skrifa og flytja fréttir á slæmri íslensku. Fólk sem ruglar saman hugtökum, orðtökum eða málsháttum, vantar nauðsynlegan orðaforða, kann ekki landafræði, veit ekki hvað stjórnar falli nafnorðs, skilur ekki viðtengingarhátt, veit ekkert um nástöðu, virðist ekki hafa ekki almenna þekkingu eða hreinlega giskar á ...

Dettur sjónvarpsliðinu það virkilega ekki í hug að neytendur hafi skoðun?

Því miður er það svo að hinir eldri og reyndari frétta- og blaðamenn lesa ekki yfir fréttir hinna yngri. Allt er látið vaða út á öldur ljósvakans eða prentað á pappír. Ástæðan er einfaldlega sú að magnið skiptir meira máli en gæðin og engin virðist hugsa um uppeldislegt gildi frétta.

Þess vegna skrifa „fréttabörnin“ mörg hver „tvitterísku“ og „fésbókísku“. Þó er vissulega til ungt fólk í fjölmiðlum sem eru sér til mikils sóma svo jafnvel margir hinna eldri ættu að taka sér þau til fyrirmyndar - láta þau lesa yfir fyrir sig.

Nei, auðvitað eru þetta bara leiðindi. Sjónvörpin eru óskeikul og þeir sem þar starfa eru óumdeilanleg enda vinir. 

Nei, kæri lesandi. Ég á ekki við neitt samtryggingakerfi. Á það ekki aðeins við um stjórnmál og atvinnulíf?

Nei, og aftur nei. Fréttaliðið klikkaði ekkert í fréttaflutningi sínum, hvorki fyrir né eftir hrun. Það ber enga ábyrgð. Við eigum bara að ráðast á Moggann og kenna honum um allt sem miður hefur farið í fortíð, nútíð og framtíð.

Skjálftarnir við Húsmúla færast sunnar

Niðurdæling Orkuveitunnar vegna Hellisheiðarvirkjunar virðist hafa verða til þess að stærri jarðskjálftahrina hafi orðið til á svæðinu en nokkru sinni áður.

Ég hef áhyggjur af niðurdælingunni og gat um það í pistli síðasta laugardag. 

Hægra megin er mynd af jarðskjálftasvæðinu og er hún fengin af vef Veðurstofunnar. Sjá má að það er suðvestanmegin við Húsmúla, í kringum Draugatjörn.

Neðra kortið er frá því síðasta laugardag.

Allir sjá að skjálftum hefur fjölgað að mun og svo virðist sem þeir teygi sig sífellt lengra til suðurs. Af samanburðinum sést að þeir eru komnir suður fyrir gamla suðurlandsveginn.

Það þykir fréttnæmt þegar skjálftar yfir þremur stigum verða í Bárðarbungu og keppast margir við að segja frá möttulstróknum þarna undir og ýmist að kvika sé að koma upp eða eldstöðin sé að róast eftir Holuhraunsgosið.

Sömu viðbrögð hafa ekki orðið við mikilli skjálftahrinu við Húsmúla. Fjölmiðlar þegja, leita ekki til jarðvísindamanna. Þeir virðast halda aftur af sér, segja sem minnst. Vilja líklega ekki valda óróa. Í einkaspjalli eru þeir þó afar órólegir og ekki af ástæðulausu.

Niðurdælingin er þess eðlis að um er að ræða vatn sem áður var gufa og notuð til raforkuframleiðslu í Hellisheiðarvirkjun. Til að losna við vatnið var gripið til þess ráðs að dæla því aftur ofan í jörðin. Hugmyndin var sú að þá verði til hringrás. Má vera að svo sé. 

Hins vegar er bent á að niðurdælingin valdi breytingu í jarðlögum. Þau eru af náttúrulegum ástæðum sprungin vegna flekahreyfingum og afleiðingarnar hafa verið eldgos af og til í þúsundir ár. Ísland gliðnar hægt og rólega. Vesturhluti landsins stefnir í vestur og sá eystri í austur en í miðjunni er gosbeltið.

Með því að þrýsta vatni ofan í jarðlögin er talið að til verði nokkurs konar „smurning“ sem geri það að verkum að kraftar sem valda gliðnun á Hengilssvæðinu eiga auðveldara með að hreyfa við sprungukerfunum. 

Segjum að þetta sé bara allt í lagi, jarðskjálftarnir hefðu bara komið fyrr eða síðar. Þessi rök eru þó ekki góð vegna þeirrar staðreyndar um að skjálftar á einum stað valda skjálftum á öðrum. Þetta er það sem jarðfræðingar kalla bókahillutektónk. Hún byggist á þeim einfalda atburði að byrji ein bók í bókhillu að hallast þá fellur hún á næstu bók og svo koll af kolli. 

Þetta er staðreyndin með jarðskjálfta á víðast á landinu, ekki síst á Reykjanesi og suðurlandi. Með skjálftunum á einum stað verður til orka sem safnast upp og getur leyst úr læðingi mikinn skjálfta langt í burtu eins og sannaðist í Suðurlandsskjálftunum fyrr á þessari öld og raunar síðustu aldir.

Hvað gerist nú þegar jarðlögin við Hengil eru smurð svo hressilega að þau eiga auðveldara með að hrökkva úr stöðu sinni? Ég er aðeins leikmaður og hef ekki þekkingu til að fylgja þessari hugsun til enda. 

Hins vegar hef ég verulegar áhyggjur af niðurdælingunni. Held að náttúran sé ekki þannig að hún láti einhverja leika með þá krafta sem í henni búa. Hér vantar skýringar og ég kalla eftir þeim.

Skjálfti upp á 3,6 stig

Ógnir við Húsavík og Húsmúla

Jarðfræði landsins er víða áhyggjuefni. Nóg er um fræðimenn sem hafa skoðun á Kötlu, Heklu, Eyjafjallajökli, gosbeltinu sem gengur í gegnum landið og svo framvegis. Meiri áhyggjur hefur maður af stöðum þar sem vísindamenn kjósa einhverra hluta vegna að tjá sig lítið um. Ég er hef lítið vit á jarðfræði en mér hefur lengi verið starsýnt á tvo staði.

Tjörnesbrotabeltið

Nefna má þann fallega stað Húsavík. Í gegnum bæinn gengur mikil sprunga, allt frá Þeystareykjum og út í haf, þvert um Skjálfandaflóa og fyrir mynni Eyjafjarðar. Þetta eru raunar ekki ein heldur margar sprungu, misgengi sem skera Húsavíkurfjall og miðjan bæinn og norðan við hann.

Verið er að reisa kísilmálmbræðslu nákvæmlega á hluta misgengisins sem raunar er virkari hluti þess. Sjúkrahúsið á Húsavík stendur á syðra misgenginu, beint ofan á sprungu sem við ákveðnar aðstæður mun ekki aðeins ganga í sundur heldur munu barmar hennar fara í sitt hvora áttina.

Á Húsavíkurmisgenginu er gríðarlega mikið um jarðskjálfta, allt árið um kring. Sama er með annað svæði norðan við það sem kennt er við Grímsey.

Enn norðar er annað misgengi sem kennt er við Grímsey og liggur sprunga eða sprungukerfi frá Kópaskeri og norðvestur til Grímseyjar eða aðeins norðan við eyjuna.

Tjörnesbrotabeltin tengjast fyrst og fremst flekahreyfingum. Myndin hér til hægri sýnir gríðarlegan fjölda skjálfta sem urðu á þessum Tjörnesbrotabeltinu á fimm dögum árið 2013. Með misgengi er átt við að barmar sprungu færast í gagnstæðar áttir.

Húsmúli

Annar staður sem vekur dálítinn óhug er Hellisheiðarvirkjun sem engu að síður er við Kolviðarhól en ekki á Hellisheiði. Þar fæst mikil gufa úr jörðu og með henni er framleidd raforka. Eftir að gufan hefur orðið að vatni og það kælst mjög mikið er því aftur dælt ofan í jörðu.

Fáir jarðvísindamenn ræða opinberlega þessa „hugvitsamlegu“ lausn. Í einkasamtölum eru þeir engu að síður nokkuð áhyggjufullir vegna þess að hún veldur beinlínis jarðskjálftum.

Í dag er mikil skjálftahrina við Húsmúla en þar er einmitt talsvert um niðurdælingu. Hrinan er öflugari en ég hef séð áður.

Þegar þetta er skrifað hafa komið sex skjálftar sem eru meira en tvö stig, þar af fjórir sem eru 2,5 stig og stærri. Um 40 skjálftar eru stærri en 1 stig.

Ég hef spjallað við jarðfræðinga sem halda því fram að niðurdæling auki á líkur á skjálftum, vatnið virki einfaldlega sem smurning. Aðrir segja að ekkert sé að óttast, þessir skjálftar verði alltaf mjög litlir.

Á grænu myndinni sem fengin er af vef Veðurstofunnar sést hvar jarðskjálftahrina dagsins er, það er suðvestur af Húsmúla, skammt frá Hellisheiðarvirkjun.

 

 

Áróður Ríkisútvarpsins gegn Framsókn og formanninum

Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, formaður Framsóknarflokksins, hlaut örugga kosningu sem oddviti flokksins í Norðausturkjördæmi. Hann hlaut meira en helming atkvæða og því þarf ekki að kjósa aftur um efsta sætið. Sigmundur hlaut yfirburðarkosningu eða 170 atkvæði, 72 prósent.

Svo segir á vef Ríkisútvarpsins. Nú velti ég því fyrir mér hvað stofnunin tekur til bragðs eftir um fimm mánaða fabúleringar um valta stöðu formanns Framsóknarflokksins í kjördæmi sínu. Á þessum tíma hefur varla liðið sá fréttatími að ekki hafi verið minnst á Sigmund Davíð Gunnlaugsson  í fréttatímum og síst af öllu til að fegra ímynd hans. Þvert á móti virðist Ríkisútvarpið hafi lýst yfir hatrömmu stríði gegn manninum og flokknum hans.

Mér er nokk sama um Framsóknarflokkinn, styð hann ekki og hef aldrei gert. Get þó varla orða bundist eftir langa baráttu fjölmiðils sem ég er neyddur til að vera áskrifandi að, þess hins sama sem í þokkabót segist vera allra landsmanna.

Heiftin gegn Sigmundi Davíð Gunnlaugssyni skín í gegnum allan fréttaflutning. Ekki þannig að á hann sé ráðist eins og fréttirnar skrifi „virkir í athugasemdum“ sorpblaða. Nei, umfjöllunin er lævíslegri en svo. Fréttamenn draga til alls kyns álitsgjafa sem hafa afar fjölbreytta skoðun á báðum, síst þó jákvæða.

Skelfing sem manni leiðist þessi fréttaflutningur og þar að auki Framsóknarflokkurinn. Samt er þessu er dengt framan í hlustaendur í fréttum, fréttaskýringum og alls kyns þáttum í útvarpi og sjónvarpi. Sannkallað maraþon gegn Framsóknarflokknum.

Næst á dagskránni er aðalfundur Framsóknar og fram að þeim tíma verða alls kyns bollaleggingar fréttamanna um framtíð Sigmundar Davíðs, hvort hann verði felldur í formannskjöri, hvað verði um forsætisráðherrann og hvað Guðni Ágústsson fái sér í morgunmat og kvöldmat.

Dettur einhverjum í hug að Ríkisútvarpið hafi ekki áhrif? Stór hluti landsmanna hlustar á fréttatíma í útvarpi og sjónvarpi og margir gleyma það hrátt sem kemur í þeim. Sá tónn sem þar er sleginn, hefur gríðarleg áhrif.

Ég viðurkenni að ég á fullt í fangi með að taka á móti þessum fréttaflutningi um Framsóknarflokkinn því smám saman hefur þau áhrif að hann hefur áhrif á undirmeðvitundina, að Sigmundur Davíð Gunnlaugsson sé hinn mesti skíthæll og landráðamaður.

Vandamálið er að ég tek fáu gagnrýnislaust, er bara betur upplýstur en svo að ég láti áróður ráða skoðunum mínum. Ég hlusta og les það sem stjórnmálamenn segja en læt ekki fjölmiðil ráða hvaða skoðanir ég mynda. Ég fylgist með fjölmiðlum, les skýrslur og afla mér upplýsinga. Þar rekst áróðurinn á vegg upplýsingarinnar.

Á grundvelli þess sem ég er, skil og veit þá veit ég að meira er spunnið í íslenska stjórnmálamenn en áróðursmeistarar og sundurlyndisfólk lætur í veðri vaka. Og ég mótmæli því að fjölmiðill sem ég er nauðbeygður til að vera áskrifandi að sé misnotaður til að hafa þau áhrif á mig að mér eigi á mislíka einhver stjórnmálamaður eða stjórnmálaflokkur.

Þrátt fyrir það sem ég hef hér sagt um Ríkisútvarpið er það ekki alls kostar slæmt og margt gott sem þar er gert.

Hér er samt eitt lítið dæmi um eitthvað sem ég skil ekki. Í Ríkisútvarpinu er verið er að auglýsa tónleika hinnar frábæru norsku söngkonu Sissel Kyrkjebø sem verða í haust. Um leið og auglýsingarnar taka að hljóma er farið að spila lög með þessari sömu söngkonu í ýmsum dagskrárliðum Ríkisútvarpsins. Þetta er ábyggilega tilviljun rétt eins og fréttaflutningurinn um formann Framsóknarflokksins.

Sigmundur með afgerandi forystu