Frelsi til að velja ekki Ríkisútvarpið

RÚV er mikilvæg menningarstofnun sem sinnir hlutverki sínu af miklum metnaði. Sú sem þetta skrifar ólst upp við RÚV og hlaut í gegnum Rás 1 menningarlegt uppeldi sem hún verður ævinlega þakklát fyrir. Þeir sem harðast gagnrýna RÚV ættu að horfa aftur til æskuáranna og rifja upp kynni sín af RÚV. Geri þeir það má ætla að klakinn sem þeir geyma í brjósti sér gagnvart stofnuninni muni bráðna og kalt hjarta þeirra taki að hlýna. Hver er ekki þakklátur fyrir útvarpsleikrit, síðdegissögur, ljóðaflutning, Sinfóníutónleika, útvarpsmessur, bænir, upplestur á Passíusálmum, síðasta lag fyrir fréttir? – og svo mætti lengi halda áfram að telja, en plássið leyfir það ekki. Halda þessir háværu, en sennilega fámennu gagnrýnendur, að þessi dagskrá myndi sjálfkrafa flytjast á aðra fjölmiðla yrði RÚV gert óstarfhæft?

Svona ritar Kolbrún Bergþórsdóttir, blaðamaður Morgunblaðsins í Pistilinn í blaði dagsins. Ég er ekki sammála henni, aldrei þessu vant, og er ekki, að ég held, með tiltakanlega „kalt hjarta“. Ég man glöggt eftir Ríkisútvarpinu í æsku minni. Maður fann til þess að það var einokunarstofnun en með þokkalegt útvarpstæki sem náði miðbylgju var maður ekki bundinn við að hlusta á dagskrá Ríkisútvarpsins. Unga fólkið hlustaði miklu frekar á erlendar stöðvar og þar með talið Kanann.

Ein útvarpsstöð getur ekki gert svo öllum líki. Þess vegna er ekki ástæða til að klappa saman lófum og vegsama Ríkisútvarpið fyrir að hafa gert eitthvað ... Samanburðinn hafði maður ekki í gamla daga nema þegar maður náði þeim aldri að verða gagnrýninn og vilja velja. Þá stillti maður á Kanann eða Radíó Lúxemburg og slökkti á ríkisútvarpinu sem tróð í mann undarlega valinni tónlist, misjöfnum leikritum og enn misjöfnum ræðum manna sem kölluð voru „erindi“. Hugsanlega hefði ég fengið betri dagskrá ef um frjálsa samkeppni hefði verið að ræða í útvarpsrekstri. Metnaðurinn var lítill.

Mjólkursamsalan er sambærilegt einokunarfyrirtæki, þó ekki opinbert. Ég stekk ekkert upp á svið og fagna því að hafa fengið mjólk, súrmjólk eða undanrennu í gegnum árin. Hugsanlega hefði ég fengið betri vörur ef um frjálsa samkeppni hefði verið að ræða. 

Póstur og sími var einokunarfyrirtæki í eigu ríkisins og bauð ekkert upp á merkilega þjónustu, allra síst í sölu símtækja. Ætli maður hefði ekki fengið betri þjónustu ef um frjálsa samkeppni hefði verið að ræða.

Niðurstaðan er þessi: Einokunarfyrirtæki eru alltaf til óþurftar, skiptir litlu hvort þau eru í eigu ríkisins eða annarra aðila. Þetta er einfaldlega söguleg staðreynd. Það er einnig staðreynd að Ríkisútvarpið reynir hvað það getur til að fela eignaraðild ríkisins og dæmi um það er nafnómyndin Rúv.

En guði sé lof fyrir að maður hafði í gamla daga aðgang að útvarpstækjum, segulböndum og plötuspilurum. Þeir sem það höfðu voru ekki eins háðir slakri þjónustu Ríkisútvarpsins. Margt hefur breyst í dag. Nú þarf enginn að nýta sér þjónustu Ríkisútvarpsins, nema auðvitað að hann vilji það. Sá er auðvitað munurinn, frelsi til að velja.

Köttum er sléttsama um eigendur sína

Við háskólann í Lincoln í Lincolnskíri í Bretlandi starfar kattavinurinn Daniel Mills sem hefur rannsakað ketti af miklum áhuga undanfarinn áratug. Það kemur kannski kattarvinum á óvart, en ekki mér, að meðal þess sem fram hefur komið í rannsóknum hans er að köttum er sléttsama um „eigendur sína“, reyndar svo sama að þeir kæra sig kollótta um það hvort eigandinn sé að koma eða fara og gildir einu hvort viðkomandi hafi borið köttinn á höndum sér, fóðrað hann á rjóma og styrjuhrognum, strokið og kjassað.

Ofangreint er eftir Árna Matthíasson, blaðamann Morgunblaðsins úr Pistli dagsins. Þetta er mikill og merkilegur fróðleikur sem maður þóttist þó vita fyrir. Kattavinur hefur alveg sérstaka merkingu í huga fólks en hjá köttum er ábyggilega ekkert til sem nefnist „mannvinur“ aðeins sá sem gefur að éta.

 

Hríðskota- og vélbyssulaus sveitarfélög

Umræðan um byssur, hríðskotabyssur og vélbyssur er dálítið undarlegt. Margir skjóta án afláts en spyrja aldrei. Sannleikurinn er þeirra hverjar svo sem staðreyndirnar eru. Margir eru hríðskjótandi að stjórnvöldum en svörin eru aukaatriði. Aðrir eru sannkallaðir vélbyssukjaftar og vanda engum kveðjurnar hvar svo sem sannleikurinn liggur.

Þeir eru ekki margir sem kunna að stilla sig og ræða málin af ró og yfirvegun. Jafnvel bæjarstjórinn í Hafnarfirði vill ekki sjá vélbyssu í bænum, hvað þá lögreglumann með vélbyssu.

Það minnir mann á ályktanir sem tíðkuðust mjög fyrir nokkrum árum er hvert sveitarfélagið á fætur öðru vildi ekki sjá kjarnorkusprengju á sínu landi. Hafnarfjörður lýsti sig kjarnorkuvopnalaust svæði og sama var með önnur sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu. Þannig var það líka með öll önnur sveitarfélög landsins enda eðli máls vegna ótækt ef nágrannasveitarfélagið leyfði kjarnorkuvopn á sínu landi. Svipað eins og ef Skagabyggð væri kjarnorkuvopnalaust en Skagaströnd leyfði slíkt tól á sínu landi (fyrir þá sem ekki vita umlykur fyrrnefnda sveitarfélagið það síðarnefnda, það er að segja landfræðilega ...). 

Nú er það bara spurningin hvort friðarsamtök efni ekki til annars átaks og boði hríðskotabyssulaus sveitarfélög og jafnvel vélbyssulaus sveitarfélög. Hér er auðvitað átt við lögregluna sem og almenning rétt eins og þegar sveitarfélögin lýstu sig kjarnorkuvopnalaus þá var ábyggilega átt við að hvorki einstaklingar né löggan mætti eiga slík vopn, hvað þá brúka þau. 

Þegar ég var í sumarlöggunni í gamla daga var skammbyssa í hanskahólfinu á sumum vegalögreglubílum. Ekki veit ég til þess að neinn hafi meiðst þess vegna nema stöku svartbakar. Hins vegar veit ég ekki til þess að kjarnorkusprengja hafi verið í neinum bíl.

Sé ætlunin að sveitarfélög álykti gegn hríðskota- og vélbyssum hjá löggu og landhelgisgæslu þyrfti að jafnframt að álykta gegn vopnahaldi misyndismanna. Þá er hugsanlegt að jafnvægi komist á.

En hugsið ykkur, hvernig væri nú staðan ef löggan væri betur vopnum búin en vonda liðið ...?

Kjósa tóma vitleysu, segir Samfylkingarmaðurinn um kjósendur

Þetta eru ábyggilega ein merkilegustu ummæli ársins og jafnvel aldarinnar. Hlustaði á Sprengisand á útvarpsstöðinni Bylgjan sunnudagsmorguninn 26. október. Þar var meðal annarra Stefán Jóhann Hafstein, fyrrverandi dagskrárgerðarmaður á Ríkisútvarpinu og stjórnmálamaður fyrir Samfylkinguna og fyrrverandi borgarfulltrúi.

Verið var að tala um spillingu í þjóðfélaginu. Stefán Jóhann fór mikinn og dró ekkert úr skoðunum sínum og hélt því fram að spillingin væri alls ráðandi en nefndi því miður ekki eitt einasta dæmi frekar en þeir sem halda hinu sama fram í athugasemdakerfum dagblaða og vefsíðna.

Þá kom að ummælum ársins er Stefán Jóhann dró kjósendur inn í spillingarumræðuna og sagði:

Jafnvel kjósendur eru farnir að samsama sig þessu [spillingunni]. Eiga ekki von á neinu öðru og eru jafnvel að taka þátt í að leika eftir leikreglum spillingarinnar, til dæmis að kjósa tóma vitleysu.

Enginn af viðmælendum í þættinum hváði við. Stjórnandinn Sigurjón M. Egilsson, ritstjóri Fréttablaðsins, lét eins og það væru bara viðurkennd sannindi að fólk kysi tóma vitleysu. Raunar er það svo að hann rökræðir aldrei við viðmælendur sína, hversu heimskuleg orð eða tvíræð þeir láta út út sér.

Auðvitað vilja sumir halda því fram að kjósendur kunni ekki fótum sínum forráð, sérstaklega tapararnir.

Langflestir kusu til dæmis ekki Samfylkinguna í síðustu Alþingiskosningum. Var það vitleysa? Nærri því meirihluti fólks kaus Jón Gnarr og lið hans til valda í sveitastjórnarkosningunum fyrir rúmum fjórum árum. Var það vitleysa? Var það vitleysa að kjósa Sjálfstæðisflokkinn, Vinstri græna, Framsókn og aðra? Sum framboð ná ekki að koma manni að. Eru þessi framboð tóm vitleysa?

Fyrir hönd kjósenda er mér misboðið. Ég hef aldrei kosið „tóma vitleysu“ og ég þekki ekki nokkurn mann sem hefur gert slíkt. Að vísu má halda því fram að fjölmargir kjósendur hafi síðar meir séð eftir vali sínu en það er allt annar handleggur.

 

Hvað er verið að spara með 4.847 skammstöfunum?

Listi um skammstafanir er í vinnslu; alls 4.847 skammstafanir og styttingar. Skýringar fylgja talsverðum hluta efnisins. Flokkunin er þessi:

Eiginleg skammstöfun: t.d., o.s.frv.

Stytting:

- Almennt: aðaleink.

- Föður- og móðurnöfn: Gunnarss., Helgad.

- Skírnarnöfn: Kr., Ág.

Tákn og stakir bókstafir: $, a.

Akróným:

Akróným I (sem kveðið er að, einstakir stafir): Kea

Akróným II (sem ekki er kveðið að): ADSL

Akróným III (sem kveðið er að, orðhlutar): Rannís

 

Ofangreint er birt á ágætri vefsíðu Stofnunar Árna Magnússonar sem er uppfull af fróðleik og upplýsingum sem allir hafa gaman og ekki síður þörf á að notfæra sér.

 

Skammstafanir eru að mínu mati algjörlega óþarfar. Þær eru nær eingöngu notaðar í ritmáli, enginn ber skammstöfun fram nema það sem er að ofan nefnt „Akróným“ sem auðvitað er ekki íslenska heldur að uppruna gríska. Látum það nú vera.

 

Ég er sannfærður um að skammstafanir og styttingar eigi uppruna sinn á þeim tíma er þörf var á að spara pláss í prentun. Þetta má rekja til blýsetningar en hafa öðlast nær því eilíft líf jafnvel þó fyrir margt löngu hafi runnið upp tölvuöld og engin þörf á að spara verðmætt pláss á prentaðri síðu.

 

Hvers vegna ætti ég til dæmis að nota skammsstöfunina „t.d.“? Af hverju ætti ég að skrifa Sigurðars. í stað Sigurðarson? Hvaða gagn er af því að segja nóv, apr, júl, sept eða des í stað þess að skrifa mánaðarnöfnin fullum fetum? Ég held því fram að skammstafanir stuðli ekki að góðum skilningi á texta sem er prentaður eða er á tölvuskjá. Hvað er eiginlega verið að spara með skammstöfunum?

 

Auðvitað eru skammstafanir bara gamaldags brúk vegna aðstæðna sem ekki lengur eiga við. Nú byggist notkun þeirra bara af leti eða hugsunarleysi. 

 

Svo er það allt annar handleggur þetta með skammstafanir fyrirtækja eða að sem á vefsíðum Stofnunar Árna Magnússon er nefnt „Akróným (leiðinlegt orð). Kaupfélag Eyfirðinga á Akureyri er langt nafn og líklega þörf á styttingunni í KEA. Hugsanlega er óhætt að segja Rannís í stað Rannsóknamiðstöð Íslands.

 

Held að RÚV sé eiginlega feluleikur, sé sett upp til að fela hlut ríkisins í nafninu. Sama er með því að Áfengis- og tóbaksverslun ríkisins felur nafn sitt á vefsíðu sinni sem kölluð er vinbudin.is. Þessir aðilar telja farsæll að þykjast vera eitthvað annað en ríkisstofnun og má vissulega færa gild rök fyrir þeirri afstöðu.

 

(Hér gæti ég haldið áfram mali mínu og nefnt t.d. prentað mál frá 2. nóv. '13, kl. 11:30, 14. des. '13, kl. 13:00 og e.t.v. af þessu ári, t.a.m. 1. feb. '14 og 2. júl. '14. Ýmisl. skýrist af áðurn. dæmum o.fl. o.s.frv.

 

 

 

 

 

Byssur, löggan, almenningur og ofbeldi

Þegar ég var tvítugur var ég þess heiðurs aðnjótandi að vera ráðinn í lögregluna, var svokallaður sumarlögreglumaður. Var í þessu starfi í tvö sumur, 1978 og 1979. Þetta var gríðarlega lærdómsríkur tími, heillandi, skemmtilegur en um leið hræðilegur. Maður kynntist ýmsu misjöfnu, sumu góðu og öðru slæmu. 

Ég náði kynntist mörgum góðum lögreglumönnum, óbreyttum, varðstjórum, yfirlögregluþjónum og lögreglustjóranum. Eiginlega kom mér það mest á óvart að allt voru þetta ósköp venjulegir menn sem komu í vinnuna sína, sinntu henni af alúð og skyldurækni, fóru svo heim til fjölskyldu sinnar.

Hérna verð ég að skjóta inn lítill sögu. 

Þegar ég var kringum sex til níu ára aldur „teikuðum“ við Gaui, æskuvinur minn bíla eins og siður var hjá öllum heilbrigðum strákum meðan snjór var nægur. Stundum um helgar hjálpaði ég honum Gauja að bera út Tímann. Eitt sinn er við áttum eftir að fara í örfá hús í neðri Barmahlíð eða Mávahlíð, man það ekki, sáum við leigubíl nema staðar til að hleypa farþega út. Tækifærið var gráupplagt og við gripum það. Fengum salíbunu alveg niður að Engihlíð, þá slepptum við takinu, hlógum og ærsluðum í einhvers konar endorfínvímu. Þá kom löggan að okkur án þess að við sæjum, greip okkur glóðvolga. Við urðum óskaplega hræddir, sáum sæng okkar uppreidda. Biðum refsingar löggunnar, foreldra okkar, skólans og við urðum sannfærðir um að við kæmumst ábyggilega aldrei inn í himnaríki, ekki vegna þess að við „teikuðum“ heldur af því að við vorum staðnir að verki.

Þá gerðist nokkuð merkilegt. Löggumaðurinn skammaði okkur ekki, tók okkur ekki fasta, heldur talaði við okkur eins og jafningja. Hann bauð okkur inn í lögreglubílinn og þar sagði hann og félagi hans okkur frá slysum og óhöppum sem orðið höfðu þegar strákar „teikuðu“ bíla. Svo kvaddi hann, við sluppum, urðum aftur frjálsir menn. Ræðuhöld lögreglumannanna höfðu þó þær afleiðingar að við hétum hvorum öðrum því að „teika“ aldrei aftur. Og við það stóðum við báðir, að minnsta kosti í mörg ár á eftir. Hvað svo sem síðar gerðist ...

Þessa sögu segi ég vegna þess að ég hafði bara góða reynslu af löggunni og hún breyttist ekki við að starfa þar. Þetta er bara fólk í vinnunni sinni.

Nú gerist það að fjölmargir geta vart á sér heilum tekið vegna þeirrar staðreyndar að lögregla landsins er vopnuð og gæti hugsanlega fengið enn öflugri vopn en hún þegar hefur. Af þessu hef ég ekki miklar áhyggjur. Lögreglumenn munu ábyggilega fara vel með þau tæki og tól sem þeir hafa. Hjá þeim byggist yfirleitt allt á því að tryggja öryggi almennings. Þeir eru þó til, eru örfáir sem treysta ekki lögreglunni og vilji helst af öllu berja á henni. Þetta fólk skilur ekki eðli starfsins. Slíkt fólk grýtti lögregluna fyrir framan Alþingishúsið og stjórnarráðið við Lækjartorg í mótmælunum 2008 og 2009. Lögregluna sem gætti almannaeigna og einstaklinga á þingi og í ríkisstjórn, þá sem sinntu starfi sínu af skyldurækni.

Sumt fólk skilur ekki lögreglustarfið. Mér er eitt furðulegt atvik frá störfum mínum í lögreglunni í fersku minni. Við vorum sendir fjórir í bíl niður á Lækjartorg en þar voru gangandi lögreglumenn í vandræðum með drukkinn mann. Þegar þangað var komið stóðu félagar okkar og reyndu að ræða við drukkna manninn og félaga hans. Það gekk illa. Hann hafði í hótunum og var reiður mjög. Hann hafði brotið rúðu og var ástæða til að taka manninn inn og gera skýrslu um atvikið. Þegar að félagar mínir reyndu að leiða hann í burtu streittist hann á móti. Hann var fílefldur og þurftum við sex menn að taka verulega á til að koma honum í járn.

Og hvað haldið þið að sumir af þeim sem stóðu í kring hafi sagt?

„Þvílíkur ruddaskapur í löggunni. Ráðast sex á einn mann!“

Þetta heyrði ég frá mörgum. Hvað vildi fólkið eiginlega að lögreglan gerði? Áttum við að bjóða upp á einhvers konar „sanngjarnan fæting“, einn á móti einum. Reyna einn í einu að handtaka bandbrjálaðan mann og fjarlægja hann?

Það hefði ábyggilega endað með stórslysi fyrir báða aðila. Um síðri komum við aumingjans manninum inn í bíl, fórum með hann á lögreglustöð, létum hann þar sofa úr sér. Daginn eftir var hann hinn vænsti maður og sá eftir öllu. Hann átti bara í vandræðum með áfengi.

Stundum fórum við í íþróttatíma hjá honum Guðbrandi Þorkelssyni, varðstjóra. Hann kenndi okkur græningjunum ýmis brögð brögð sem áttu að koma að góðum notum við handtöku vandræðagemsa. Svo kenndi hann að ganga í takt, heilsa með „honnör“ og annað gáfulegt.

Guðbrandur hélt því fram að við ættum að vera stuttklipptir.

„Svona eins og ég“, gall í mér.

Hann gekk að mér og skoðaði á mér kollinn. Svo gerðist það eldsnöggt, að hann greip í hárið á mér og snéri mig niður án þess að ég gæti rönd við reist.

„Nei, Sigurður, þú ert með of mikið hár,“ sagði hann. „Hver og einn getur haft þig undir og annað hvort stórslasað þig eða drepið.“

Auðvitað var þetta rétt hjá honum. Verð þó að taka það fram að á þessum árum var ég hárprúður og með gáfuleg kollvik. Þau hafa síðan smám saman náð yfir allt höfuðið. Hitt er víst að enginn getur lengur snúið mig niður á hárinu ...

Auk íþróttatíma voru skotæfingar ... Má nefna það í ljósi umræðunnar? 

Jú, auðvitað átti lögreglan þá eins og nú skotvopn. Skammbyssur, riffla, haglabyssur og ég heyrði að einhvers staðar væru til hríðskotabyssur, sá þær þó aldrei.

Við fengum í hendur skammbyssur, „revolvers“ svona eins og notaðar eru í kábojmyndum. Okkur var sagt hvernig ætti að nota byssurnar, hvað ætti að varast og hvernig ætti að halda þeim við. Framar öllu var okkur sagt að við ættum aldrei að láta þær sjást, notkun þeirra væri algjört neyðarúrræði. Aldrei voru þær notaðar meðan ég var þessi tvö sumur í lögreglunni. Minnir þó að í sumum vegalögreglubílum hafi skammbyssa verið í tösku.

Árlega fór fram keppni í skotfimi með skammbyssu. Ég var dálítið hittinn og fékk að minnsta kosti munnlegt hrós fyrir árangur. Held að seinna árið sem ég var í löggunni hafi við á B vaktinni unnið keppni vakta.

Sem sagt. Byssur hafa verið til hjá lögreglunni. Margt hefur þó breyst frá því ég var sumarlögreglumaður og æfingar og meðhöndlun skotvopna allt önnur. Ég hef þó enga trú á öðru en að grundvallarhugsun stjórnenda lögreglunnar sé hin sama og áður. 

Ég hef ekki áhyggjur af lögreglunni. Held vandinn sé þeir sem ráðast með ofbeldi að lögreglunni vegna þess að ofbeldismaður lætur hendur skipta hvort sem hann á eitthvað óuppgert við aðra einstaklinga eða lögreglu. Slíkt er eðli ofbeldismannsins.

Esjuhlíðar fyrr og nú og samanburður á myndum

Merkileg frétt var í Morgunblaði dagsins og fjallaði hún um steinsteyptan veg undir Esjunni en sá hefur látið lítið á sjá á fjörtíu árum.Enn merkilegri eru jafnvel myndirnar tvær sem fylgja fréttinni og ég hef hér tekið traustataki.

Eins og sjá má eru myndin frá Vegagerðinni, hægra megin, tekin nákvæmlega á sama stað og sú vinstra megin sem Mats Wibe Lund tók þegar verið var að steypa veginn 1972. Mats er frábær ljósmyndari eins og margir vita og hefur næmt auga fyrir landslagi. Að sjálfsögðu tekur hann mynd þar sem Gunnlaugsskarð og Kistufell fær að njóta sín. Á þeim rúmu fjörtíu árum sem liðin eru hefur skógræktarstarfi við Mógilsá vaxið fiskur um hrygg og er nú allt annað að sjá Esjuhlíðar á þessum stað.

Nokkuð gaman er að ganga um skógræktarsvæðið og ber helst á því ofarlega að að norðanmegin grenitrjáa eru þau næstum kalin en sunnan megin eru þau gróskumikil. Þetta er auðvitað afleiðingin af snörpum og langvarandi köldum vindum sem falla niður af Esjubrúnum og niður í Kollafjörð og oft rífur hann upp skara og sverfur þannig plöntugreyin.

Myndin er tekin rétt fyrir neðan þar sem nú er bílastæði fyrir þá sem vilja ganga upp Þverfellshorn. Þar er umferð alltof mikil og þess vegna er hún fyrir mig orðin einna sísta leiðin á Esjuna til að fara. Vel frekar Kistufell eða Kerhólakamb.

Annars er svo óskaplega gaman að bera gamlar myndir við nútímann. Það hef ég stundum gert hér. Nefna má þessar greinar:

 

• Hafa þessir fossar breyst eitthvað á 100 árum? 
• Elliðaárdalur nú og fyrir 30 árum
• Laugarás fyrr og nú

Fleirum man ég ekki eftir í augnablikinu. Hins vegar er þetta svona á framkvæmdaplani að velja myndir sem maður kemst yfir og sýna muninn.

 

Ævi manns á jörðu eru þó afar stutt en breytingar á landslagi gerast hægt og oft á árhundruðum eða þúsundum. Undaskilið eru þó jöklarnir en Morgunblaðið gerir ágætlega skil í dag breytingum sem áhugamenn og vísindamenn hafa fylgst með í tugi ára.

 

Stigakjafturinn í ræðustól Alþingis fer enn og aftur með fleipur

En þá berast fréttir af því að til séu peningar til að endurnýja eða kaupa ný vopn fyrir lögregluna.

 

Nei, Björn Valur. Þetta voru ekki áreiðanlegar fréttir?

 

Hríðskotabyssur, hálfsjálfvirkar byssur, af sömu fjárlögum og gera ekki ráð fyrir því að börnum sé boðið hér upp á framhaldsskólanám og fullorðnu fólki úthýst úr framhaldsskólanámi sömuleiðis. 

 

Nei, Björn Valur, hættu nú alveg. Einhvern tímann hefðu svona tengingar verið kallaðar lýðskrum. 

 

Af sömu fjárlögum er gert ráð fyrir því að hægt sé að kaupa hér einhver hundruð nýrra hríðskotabyssa og hálfsjálfvirkra skammbyssa fyrir lögregluna.

 

Varstu búinn að lesa fjárlögin eða trúðirðu bara fréttum?

 

Og ég neita að trúa því að það hafi safnast slíkur söfnuður saman í þessa tvo stjórnmálaflokka að þeim finnist þetta öllum allt í lagi. Og ég höfða til framsóknarmanna sérstaklega og ég spyr ykkur öll hæstvirtu og háttvirtu þingmenn Framsóknarflokksins: Finnst ykkur þetta allt í lagi? Komuð þið hingað til þings í þessum erindagjörðum? Eða ætlið þið að spyrna við fótum, taka á ykkur rögg og stöðva þessa bölvuðu vitleysu sem þetta sannarlega er.

 

Af hverju spyr hann ekki líka háttvirta þingmenn Sjálfstæðisflokksins, stjórn Hvatar eða Heimdellinga eða kjördæmisfélag Sjálfstæðismanna í Austur-Húnavatnssýslu?

 

Hann er nú meiri strigakjafturinn, hann Björn Valur Gíslason, sem hrökklaðist af þingi eftir aðeins eitt kjörtímabil. Samflokksmenn hans vildu hann ekki á þing en gerðu hann þó að varaformanni flokksins sem fékk, meðal annars vegna Björns Vals, háðulega útreið í síðustu alþingiskosningum.

 

Svo stendur hann, varaþingmaðurinn, upp á Alþingi og fer með tómt fleipur og tvinnar saman byssur og nám. Af hverju lætur hann ekki nægja að fara í Keflavíkurgöngu. Það var þó alltaf dálítil reisn í þeim.

 

Ofangreindar tilvitnanir eru úr ræðu mannsins á Alþingi samkvæmt frétt ... DV.

 

Whiskey on The Rocks í skerjagarðinum

Frá miðjum áttunda áratugnum taldi sænski sjóherinn sig reglubundið skynja sovéska kafbáta í sinni lögsögu og elti þá. En þeir fundu engan. Ekki fyrr en í október 1981 þegar sovéskan kafbát rak upp í kletta í Karlskrona og Svíi, á morgungöngu með hundinn sinn, sá hann þar. Þetta þótti ekki gott fyrir Sovétríkin, og ekki heldur gott fyrir sænska sjóherinn, en eftirlaunamenn með hund máttu vel við una.

Kafbáturinn var W-137 af Whiskey-gerð. Whiskey on the rocks, sagði umheimurinn og Svíum var ekki skemmt.  

Hann er rífandi skemmtilegur leiðarahöfundur Morgunblaðs dagsins sem skrifar um kafbátaleit Svía í skerjagarðinum sínum. Og í lokin segir höfundurinn:

Nú virðast kafbátar vera komnir á kreik á ný. Vel má vera að Pútín sé að minna á sig. Jafn líklegt er að Svíar fái ekki úr því skorið nema Rússar strandi sínum bát. En þetta er ekki kalt stríð. En til öryggis ættu Svíar að fjölga tímabundið eftirlaunaþegum með rakka á grunsamlegum fjörum. Það hefur reynst drýgsta varnaraðgerð þeirra í tvær aldir.

Mér er stórlega til efs að hægt sé að ræða um kafbátaleitarstarfsemi Svía án þess að maður brosi í það minnsta út í annað. Þessi bægslagangur „bræðraþjóðarinnar“ er svo óskaplega árangurslaus að hann minnir á leit gamla Alþýðuflokksins eftir atkvæðum eða Pírata eftir frambjóðendum. Hvort tveggja grátbroslegt.

 

 

Enn og aftur fara Rússar illa með Svía

Skömmu áður en Sovétríkin hrundu belgdu þau sig út og þóttust umtalsvert meiri en þau í raun voru. Kafbátar þeirra iðkuðu feluleik í sænska skerjagarðinum sér til skemmtunar.

Fjöldi tilvika eru skráð á árunum 1962 til 1988. Allt var þetta taugatrekkjandi en árangurslaust leitarstarf bræðra vorra í sænska flotanum. Raunar var það svo í lokin að þetta voru sagðir smákafbátar, gott ef ekki fjarstýrðir. Svona skýringar áttu að hjálpa til við að útskýra árangursleysið. Auðvitað harðneituðu Sovétmenn tilvist kafbáta í sænska skerjagarðinum en brostu áreiðanlega út undan skegginu.

Það var ekki fyrr en 27. október 1981 að kafbátur sigldi upp á sker við Karlskrona að sænski flotinn fékk smávægilega uppreisn æru. Glottu þá sænsk stjórnvöld en Sovétmenn áttu afar illt með að neita glæpnum.

Það sem hins vegar vakti sífellt meiri athygli eftir því sem meintum kafbátum fjölgaði í sænska skerjagarðinum var hversu erfiðlega sænska flotanum tókst að hafa upp á þeim. Raunar var það svo að aldrei tókst þeim að elta uppi einn einasta kafbát. Strand rússneska kafbátsins var ekki sænskum að þakka.

Eftir að Sovétríkin hrundu hefur greinilega ekki mikið gerst. Þrátt fyrir alla sína tækni er Svíum gjörsamlega ómögulegt að finna rússneska kafbáta innan eigin lögsögu og eru þó nokkur tilvik skráð um eltingarleiki. Og enn og aftur valsa Rússarnir út og inn um sænska skerjagarðinn og sænski flotinn lítur út eins og skátar í skemmtiferð í árabátum.

Tvennt er nú til ráða hjá sænskum. Annað hvort efla þeir varnir sínar eða þeir taki með viðhöfn á móti Rússunum eins og hverjum öðrum ferðamönnum. Víst má vera að hið síðarnefnda gæti styrkt sænska ferðaþjónustu umtalsvert. Á meðan breiðist sama meinfýsna glottið út á andliti Kremlverja eins og gerðist þegar þeir voru kenndir við Sovétið.

Rússneskt skip á leið til Svíþjóðar

Geta umbrot í Bárðabungu leitt til eldgoss í Tungnafellsjökli?

Margir fylgjast með skjálftavirkni á landinu og hafa gert í langan tíma. Flestir vita að ekki eru skjálftar beintengdir við eldsumbrot, fjarri því. Þeir eru oftar en ekki vegna hreyfingar jarðskorpunnar. Stundum benda skjálftar til eldsumbrota og þá fyrst og fremst þegar kvika brýst upp og veldur við það titringi sem jarðfærðingar hafa náð að túlka og skýra.

Þetta er svo sem allt gott og blessað. Við lifum í þessu landi og sættum okkur við jarðskjálfta og eldgos, fylgjumst með þróun mála af barnslegri forvitni og tökum eftir hverju orði sem fræðingarnir miðla til okkar. Reyndar er það svo að tengslin milli jarðfræðinga og almennings er svo óskaplega stutt hér á landi og skilningur fólks verður því meiri og dýpri en ella.

Lengi hef ég verið afar hugsi yfir skjálftum í Tungnafellsjökli enda hafa þeir verið afar margir og stórir upp á síðkastið. Auðvitað flögrar það að leikmanninum að þarna gæti dregið til tíðinda vegna þess að hversu tengslin við Bárðarbungu virðast vera auðsæ vegna nálægðar.

Í ritgerð eftir Þórhildi Björnsdóttur,  jarðeðlisfræðing, og Pál Einarsson, jarðeðlisfræðing, í Jökli nr. 63 2013, kemur eftirfarandi fram (feitletrun og greinaskil er mín):

Könnun á jarðskjálftagögnum og InSAR-myndum leiðir í ljós þrjár skjálftahrinur eða atburði sem gætu tengst þessum nýlegu hreyfingum.

Fyrsti atburðurinn var í október 1996, meðan á Gjálpargosinu stóð, annar var í ágúst 2008 og sá þriðji í nóvember 2009. Þessir atburðir koma fram í aukinni jarðskjálftavirkni á svæðinu, bæði ef litið er til fjölda skjálfta og skjálftavægis. Allir skjálftarnir eru þó litlir.

Samanlagt skjálftavægi allra skjálfta á svæðinu samsvarar einum skjálfta af stærðinni 3,4. Vægi sprunguhreyfinganna á sama tímabili samsvarar skjálfta af stærðinni 5,0. Þetta misræmi styður eindregið þá túlkun að sprungufærslurnar tengist kvikuhreyfingum en stafi ekki einvörðungu af tektónískum hreyfingum.

Auðvitað heldur leikmaðurinn röksemdafærslunni áfram og freisast til að tengja þessar niðurstöður aðstæður vegna hreyfinga í Bárðarbungu. Þannig getur vel hugsast að eldgos verði í öskju Tungnafellsjökuls haldi þessir skjálftar áfram. Mögulega getur verið að Bárðarbunga hafi aldrei gosið. Fargið ofan í Bárðarbunguöskjunni kann að vera svo mikið að kvika leiti undan eldstöðinni og þar sem hún á greiðari leið upp á yfirborð. Hún hefur ferðast um fjörtíu km leið frá Bárðarbungu og í Holuhraun þar sem eldgos varð. Líkur benda til þess að það hafi hún einnig gert í lok 18. aldar er þar gaus síðast. Að minnsta kosti benda brotalínur sigdalsins, sem stundum hefur verið dreginn inn í umræðuna, til þess að hér sé um endurtekið efni að ræða. Það vill segja að Báðarbunga skjóti iðulega kviku til norðurs en gjósi ekki sjálf.

Tungnafellsjökull er ekki þekkt eldstöð. Sagt er að þar hafi ekki orðið eldgos síðustu tíu þúsund árin en það bendir ekki til þess hún sé kulnuð. Þvert á móti benda orð jarðeðlisfræðinganna hér að ofan til að þarna hafi eitthvað gerst áður en Bárður tók að bæra á sér.

Svo er það annað mál hversu kyrrt er á landinu öllu meðan á ókyrrð er í Bárðarbungu, Holuhrauni og Ösku. Tíðindalaust er á öllum vígstöðum nema við norðvesturhorn Vatnajökuls eins og meðfylgjandi skjálftakort frá Veðurstofunni sýnir.

Efsta myndin er úr ritgerð Páls og Þórhildar og með því er þessi texti: „Einfaldað jarðfræðikort af svæðinu kringum Tungnafellsjökul byggt á kortum frá Guðmundi Kjartansyni (1965) og Hauki Jóhannessyni og Guðmundi Ómari Friðleifssyni (2006a). Bakgrunnur frá Landmælingum Íslands.“

Næsta kort er af skjálftum viku 42, það er síðasta vika, frá 12. til 18. október 2014. Síðasta kortið er svo yfirlitskort dagsins frá Veðurstofunni.

 

Rassbagan sem hvarf í blámóðuna frá Holueldum

Alltaf skal maður taka ofan fyrir sjálfskipuðu gáfumönnunum og undrast hæfileika og skýra hugsun. Undraskjótt er stokkið á grunnhyggna skýringu og henni tekið sem heilögum sannleika og það jafnvel þó brotalamirnar séu lítt huldar.

Seinnileikinn fær svo marga til að gleyma gagnrýnni hugsun, notfæra sér þá menntun og þekkingu sem ætti alltaf að vera til taks. Svo afar margt er sennilegt og þar af leiðandi of þreytandi að leggja það á sig að brjóta heilann um eitthvað sem gáfumennirnir hafa tekið upp á sína arma sem sjálfsögð sannindi.

Mér er oftast annt um málfar mitt, bæði í mæltu máli og rituðu. Er þó síst af öllu góður í því. Nú man ég að fyrir nokkuð löngu hversu þeim var hælt sem hættu að segja að eftirspurn væri mikil eftir ... bílum, kexi eða hvað það nú var. Þess í stað var það orðað þannig að mikil spurn væri eftir hinu og þessu. Þetta orð brúkuðum við sem þóttumst vera gáfumenni.

Má vera að ég hafi ekki tekið nógu vel eftir í íslenskutímunum hjá Ólafi Oddssyni í MR fyrir margt löngu. Hann hefur ábyggilega nefnt að þessi „spurn“ væri bölvuð rassbaga, en ekki tók ég eftir því.

Jæja, að minnsta kosti les ég daglega ördálkinn í Morgunblaðinu sem nefnist „Málið“. Af honum hef ég gagn og vonandi gaman af.

Í Máli dagsins segir eftirfarandi:

Stundum finnst fólki tvítekning á borð við eftirspurn eftir e-u vera málleysa og segir „spurn eftir e-u“. Meinið er að „spurn“ í þessari merkingu á sér ekki stoð í málinu. Líkt gildir um áhugi á e-u, aðgangur að e-u og tillit til e-s.

Er ég las þessar línur rann upp fyrir mér nýr dagur og rassbagan „spurn eftir“ leysist upp í blárri móðu frá Holueldum og hvarf í óravíddir himingeimsins.

Ekki veit ég hvort mikil eftirspurn er eftir svona dálkum eins og hafa í mörg ár birst í Mogganum mínum. Hitt er þó víst að ég myndi spyrja eftir honum hætti hann að birtast enda lærir sá er lifir.

Morgunblaðið gagnrýnir sæstrengsverkefnið

Ákafi fyrirtækisins við að vinna við svokallað „sæstrengsverkefni“ er eiginlega enn skrítnari, þótt þar fylgi hvorki hávaðamengun né fugladráp. Það mál er kynnt í óskiljanlegum sefjunarstíl, sem er þessu mikla fyrirtæki ekki sæmandi.

Leiðarahöfundur Morgunblaðsins fer mikinn í dag og leyfir sér að gagnrýna Landsvirkjun. Ofangreind orð eru úr þessum leiðara og eru stórmerkileg því lengi hefur fyrirtækið fengið að valsa um og vinka „sæstrengnum“ framan í landsmenn rétt eins og hann væri galdragulrót sem hægri menn hafa margir hverjir kokgleypt.

Vandinn er bara sá að engin orka er í fyrirsjáanleg í sæstrenginn nema með ótrúlegum breytingum á landslagi og meðfylgjandi náttúruskaða.

Sefjunarstíll má hiklaust kalla þessa sæstrengspólitík Landsvirkjunar. Við skulum varast að leggja trúnað á það sem þetta fyrirtæki segir um málið, mikið vantar upp á að þar séu öll kurl komin til grafar.

Var fólkið á myndinni í stórkostlegri hættu?

Hún vakti vissulega athygli myndin sem birtist í fjölmiðlum í gær og í dag af ungmennunum sem dönsuðu af kæti einhvers staðar við hraun sem rennur úr gíg í Holuhrauni norðan Vatnajökuls.

Sumir náðu ekki upp í nef sér fyrir vandlætingu og þeirra á meðal var formælandi almannavarna. Tróð þó enginn fjórmenninganna á hrauninu eins og ýmsir blaða- eða fréttamenn hafa gert.

Hægt er að ráða í hvar myndin var tekin. Þarna er mikill gufumökkur sem leggur upp af hraunjaðrinum. Það bendir til að Jökulsá renni þarna við jaðarinn.

Hér er önnur mynd sem sýnir stöðu hraunsins þann 30. september 2014.

Samkvæmt frétta myndum rennur Jökulsá suður fyrir hraunið, kemst ekki norður fyrir það. Ég hef sett hvítan kross austan við þann hluta hraunsins sem hefur að undanförnu verið á mestri hreyfingu. Á fréttamyndum hefur mátt sjá ána renna í þröngri lænu við hraunið og gufubólstrar lagt upp frá því.

Myndin er ábyggilega tekin einhvers staðar þarna sem hvíti krossinn er. Þá hefur verið sunnan- eða suðvestanátt og miðað við efri myndina hefur hún verið talsvert ströng, ef til vill 8 til 10 m á sek.

Þarna hefur því ekki verið nokkur hætta á ferðum vegna gasmengunar, hvorki fyrir þyrluna né farþegana.

Staðurinn er rúmlega átta kílómetrum frá eldgígunum og vindinn leggur í áttina frá fólkinu. Eldgosið ógnaði því þessu fólki ekki á nokkurn hátt.

Hamagangur almannavarna er því algjörlega tilgangslaus.

Vel má vera að þyrlan hafi lent þarna í óleyfi en engin hætta virðist hafa verið á ferðum fyrir fólk, þyrluflugmaðurinn hefur auðsjáanlega verið afar aðgætinn.

Hins vegar halda yfirvöld áfram hræðsluáróðri sínum og gera að því skóna að allir á svæðinu séu í stórkostlegri hættu. Ef eitthvað er ámælisvert þá er það áróður yfirvalda.

Ég hef fylgst með gosfréttum og séð ótal myndir af gosstöðvunum. Það hefur heyrt til undantekninga að vísindamenn og fjölmiðlafólk hafi verið með gasgrímur sér til varnar. Ekki nokkur maður og síst af öllu fjölmiðlar, hafa gagnrýnt gasgrímuskortinn í ljósi áróðurs almannavarna og lögreglu.

Að sjálfsögðu geta aðstæður stundum verið hættulegar við eldgosið. Hvernig geta þær verið hættulegar fólki meira en átta kílómetrum frá gosstöðvunum í hvassri sunnan eða suðaustanátt? 

Tek það fram til að fyrirbyggja misskilning að ég þekki ekkert til þyrlufyrirtækisins eða flugmannsins. 

Landafræðin vefst fyrir Veðurstofunni

Reglan er sú að maður trúir öllu sem kemur frá stjórnvöldum. Hins vegar gleymist að þar starfar fólk sem er mistækt í verkefnum sínum rétt eins og starfsfólk hjá einkafyrirtækjum. Hin reglan er sú að trúa ekki öllu sem birtist á prenti og ekki heldur á netmiðlum. Þetta datt mér í hug þegar ég góndi á meðfylgjandi kort frá Veðurstofu Íslands á Facebook síðu hennar. Fannst það heldur ólíklegt.

Kortið á að sýna hvert gasmengunin frá gosstöðvunum á að leggja í dag, miðvikudag.

Einhver hefur kastað til höndunum hjá Veðurstofunni því gosstöðvarnar eru fjarri því að vera þar sem rauði liturinn bendir til. Þær eru þar sem ég hef sett lítið X og það er um fjörtíu kílómetrum norðaustar. Síðast þegar ég athugaði var ekki enn farið að gjósa við Gæsavötn.

Einhverjum kann að þykja þetta smáatriði sem engu skiptir. Setjum það bara í samhengi við annað. Fyrst staðsetningin á gosstöðvunum er röng er gæti þá ekki fleira verið rangt, t.d. sjálf spáin?

Svo er það þetta með smáatriðin. Líklega er það bara smáatriði þó launin hjá lesandanum lækki um 1%. Enn kann það að vera smáatriði þó stafsetningarvillur séu í texta. Jafnvel landakort getur verið rangt en það má vera smáatriði. Þegar ég geri villu í Excel töflureikni fæ ég ranga útkomu, jafnvel enga. Það dugar sjaldnast.

Skipti smáatriðin litlu máli hvað þá um staðreyndir? Er nóg að ákveðin staðreynd sé 99% rétt til að standa undir nafni. Hvar endar slíkt þegar slegið er af kröfum um nákvæmni í blaðamennsku eða upplýsingagjöf til þjóðar, svo dæmi sé tekið?

Hvaða máli skiptir eiginlega þó gosstöðvar séu sagðar við Gæsavötn en ekki á flæðum Jökulsár á Fjöllum? Svari hver fyrir sig.